بریده‌هایی از کتاب نیم‌دانگ پیونگ‌یانگ

ری سو یونگ با بی‌حوصله‌گی جواب می‌دهد که: ــ ما زودتر از شما وارد ان.پی.تی. شدیم. برای ما کلینتون نامهٔ تضمین نوشت و بعدتر بوش به مفاد آن عمل نکرد. دهم ژانویهٔ ۲۰۰۳ جنابِ کیم جونگ ایل رسماً گفتند که چاره‌ای نداریم غیر از این‌که سلاح هسته‌ای بسازیم. و ما تلاش کردیم و ساختیم. ۹ سال البته طول کشید. در آن مدت ۶ آزمایش هسته‌ای انجام دادیم که آخرین‌ش به مناسبت صدمین سال تولد ره‌بر کبیر، جناب کیم ایل سونگ بود. حالا داشتن بمبِ هیدروژنی هم چندان مسألهٔ مهمی نیست برای ما. مهم این است که قدرت اول هسته‌ای جهان هستیم.

در طول این ده سال، اتومبیلِ سواری بیش‌تر شده است و البته هر دو متفق‌یم که اتومبیل سواری معنای شخصی ندارد و حزبی‌ست. از آن‌سو به دلیل کارش توضیح می‌دهد که احتمالاً وضع تغذیه نیز به‌تر شده است. (فراموش نکنیم که در دههٔ نود میلادی کرهٔ شمالی با یک قحطی وحشت‌ناک روبه‌رو شده بود.)

موقع خداحافظی دژبان غول‌پیکر هم‌راه به ما سلام نظامی می‌دهد و بعد دست تک‌تک‌مان را می‌فشارد. دست‌ش خیلی بزرگ است و انصافاً من برای حفظ اعتبار ملی و آب‌روی حزب مؤتلفه فریاد نمی‌کشم.

رشد در ساخت سلاح هسته‌ای مجموعاً به معنای توسعه نیست. اولاً این رشد با تزریق غیراقتصادی پول صورت می‌گیرد. شما تصمیم می‌گیری به هر قیمتی به این تکنولوژی دست پیدا کنی. چون نمونه‌ات بزرگ نیست، می‌توانی به آن برسی. در عین حال چون بازار جهانی برای سلاح هسته‌ای بزرگ نیست، قیمت آن روشن نیست. پس هر چه خرج کنی توجیه داری.

تصویر کرهٔ شمالی از ایران، کشوری تک‌حزبی است که مؤتلفه در آن همه‌کاره است و باقی احزاب هم ساخته شده است برای خالی نبودن عریضه. (در خود کرهٔ شمالی هم یکی دو حزب بدون فعالیت و ویترینی داریم!) به همین دلیل مثلاً از مؤتلفه می‌خواهند تا ارتباطی با بخش بین‌الملل اعتدال و توسعهٔ ترکیه جور کنند و هیچ تصوری از این ندارند که روزی اعتدال و توسعه از صحنهٔ سیاسی ترکیه حذف شود. توضیح می‌دهند که سال‌ها پیش اشتباه کرده‌اند و در ترکیه با فلان حزب چپ ارتباط گرفته‌اند، حال آن‌که همه‌کارهٔ اصلی اعتدال و توسعه بوده است، یعنی تصورشان فراگیری ساختار تک‌حزبی است برای همهٔ کشورهای دنیا!

جرأت ندارم به‌ش بگویم که حالا می‌فهمم تحریم و دیکتاتوری دو روی یک سکه‌اند. کشور تحریم‌شده ناچار به دام‌چالهٔ تک‌صدایی می‌افتد و تک‌صدایی شروعی‌ست برای دیکتاتوری.

توضیح می‌دهد که در شهر و روستا تفاوت‌هایی در مراسمِ ازدواج وجود دارد. مثلاً در روستا در محیطِ باز جشن عروسی گرفته می‌شود اما در شهر در رستوران. بعد از مراسمِ عقد می‌گوید که زوجِ جوان به مجسمهٔ ره‌برانِ کبیر در شهر یا روستاشان ادای احترام می‌کنند و قول می‌دهند در سایهٔ تعالیم ره‌بران کبیر یک عمر با یک‌دیگر به وطن خدمت کنند.

تازه کود آورده‌اند برای سبزی‌ها. کودِ طبیعی. با سیدموسوی یک دسته سبزی را که شبیه به جعفری خودمان است مزمزه می‌کنیم. از کودها بخار بلند می‌شود... خانم یون توضیح می‌دهد که: ــ این‌ها کود خوک است! همین‌جا پرورش می‌دهند... سیدموسوی باقی‌ماندهٔ جعفری را رو به دیوار از دهان‌ش در می‌آورد.

در دل‌م می‌گویم تحریم باید انسانِ مقاوم بسازد نه انسانِ دروغ‌گو اما می‌دانم که حرف‌م به شدت آرمانی است...

مثال معادل‌ش این است که ایران به عوض برجام از رقمِ خرید تسلیحات امارات و عربستان و قطر از امریکایی‌ها شتیل بگیرد که اگر ما نبودیم تو هرگز نمی‌توانستی با آن‌ها معامله کنی! طبعاً چنین مذاکره‌ای نه ربطی به سلاح هسته‌ای خواهد داشت، نه به غنی‌سازی و نه حتا به حقوق بشر.

علمِ به تغییرات در جامعه‌شناسی و انسان‌شناسی کشورها در نظرم بسیار مهم است و حتا شاید مهم‌تر از دیدن و تصویربرداری در لحظه. سیر وقایع و تغییراتِ امور مطمئناً نگاهِ دقیق‌تری به ناظر هدیه می‌دهد. یک تصویر ثابت می‌تواند غلط‌انداز باشد، اگر چه حسی عمیق‌تر دارد، اما مقایسهٔ دو تصویر در طول زمان، بسیار راه‌گشاست اگر چه فرصتی به هیجانات و احساسات نمی‌دهد

بعد از دفاعِ من از کی‌روش توضیح می‌دهد که غریب‌نوازیِ ایرانی هم کمک می‌کند تا حرفِ مربیِ خارجی بیش‌تر دررو داشته باشد تا یک کارشناسِ ایرانی.

یادم‌ست سال‌ها پیش در دوسالانهٔ هنر مفهومی استانبول (کانسپچوآل آرت بی‌ینال) دیده بودم که هنرمندی پست‌مدرن روی یک تابلوی بسیار بزرگ نوشته بود: ــ هنر یعنی تاریخ و امضا... همین. البته زیر تابلو هم امضا زده بود با تاریخ!

یکی از مشاوران حامد کرزی که اهلِ فرهنگ بود برای من نقل می‌کرد که محفلی باشکوه در بلخ قدیم برگزار شده بود برای بزرگ‌داشت شعرای فارسی‌زبان. به سفیر ایران نیز سخن‌رانی اول را داده بودند به احترام ایران بزرگِ فرهنگی. سفیر رفته بود پشتِ سخن‌گاه و ایراد فرموده بود که اگر ام‌روز امثال جناب رودکی حاضر بودند، هرگز وضعیت مواد مخدر این‌گونه نمی‌شد!!

در کرهٔ شمالی البته قانون منع فعالیت مذهبی نداریم، چرا که کار از ریشه حل شده است و اصلاً مذهبی به جز ایدهٔ جوچه در آن به رسمیت شناخته نمی‌شود! می‌گویند عدهٔ کمی بودایی وجود دارند، اما هیچ اثری از آثار معبد در پیونگ‌یانگ نیست.

مناطق جغرافیایی حتماً در نوعِ زیستنِ انسان تفاوت ایجاد می‌کنند. بوم کویری، قناعت‌پرور است و زیست‌بوم بندری، چندفرهنگی می‌آفریند

ل عاشق به پیغامی بسازد خمارآلوده با جامی بسازد مرا کیفیت چشم تو کافی‌ست ریاضت کش به بادامی بسازد

یادم‌ست سال ۲۰۱۰ در عشق‌آباد ترکمنستان بودم. آن‌جا هم تقریباً هیچ سفری نمی‌توانستیم برویم بدون یک محافظ مخصوص. از آن‌سو در شهرهایی غیر از عشق‌آباد هم ترددمان مثل همین‌جا بسیار حساب‌شده بود. مثلاً وقتی در مرو یا همان ماری ام‌روزی خواستیم خرید کنیم، امنیتی یک پاساژ را رسماً برای ما چهار نویسنده خالی کرد تا برویم داخل. اول همهٔ مردم و خریداران را بیرون کردند و پشت‌بندش به فروشنده‌ها گفتند شما هم بیرون بروید! ما وارد یک پاساژِ کاملاً خالی شدیم با مغازه‌های باز و چراغ‌های روشن. با شگفتی در یک مغازهٔ کاملاً خالی مثلاً یک زیرپیراهن نخی انتخاب کردیم و به امنیتی نگاه کردیم که حالا چه کار کنیم؟ گفت هر چه می‌خواهید خودتان بگذارید روی میز، بعداً خودشان بر می‌دارند... آن‌جا هر وقت با مقام امنیتی هر جا می‌رفتیم مردم کنار می‌رفتند، اما به هر رو این نکتهٔ جالبی بود که این‌جا کسی از جا بلند نشد تا به ما جا بدهد. احتمالاً تفاوت‌هایی در نظام‌های بسته هست که ما سر در نمی‌آوریم.

می‌دانم کرهٔ شمالی با رژیم اشغال‌گر قدس رابطهٔ سیاسی دارد و حتا شنیده‌ام که صورت خریدهای سوریه را زمانی در اختیار رژیم تل‌آویو می‌گذاشته است و دوسره پول درمی‌آورده است! به بچه‌ها می‌گویم این غروبِ شب برجامِ این‌هاست.

البته این افتخار به سنگِ یشم یعنی هنوز در ساخت و ساز مانده‌اند؛ دورهٔ ماقبل صنعتی. بعدتر تازه نوبت این می‌شود که به دست‌گاه‌ها و صنعت افتخار کنند. مثل ما که در دورهٔ صنعتی فرومانده‌ایم. و روزی خواهد رسید که همه بفهمیم فقط باید راجع به روابط انسان‌ها صحبت کنیم... این یعنی ورود به دورهٔ جدید... آن‌جا جایی است که باید کفش‌ها را در آورد...