بریده‌هایی از کتاب تاریخ فلسفه ی راتلج؛ جلد چهارم

بنا به نظر بیکن اندیشه‌ورزی در خلأ انجام نمی‌شود: انسان در احاطهٔ آن‌چه دیگران پیش از او می‌اندیشیده‌اند قرار دارد و بنابراین، وارث انتصابی تمامی فرقه‌ها و فلسفه‌های پیشین است. اوهام ناشی از اصول و قواعد منطقی و فلسفی برای همیشه پیرامون فیلسوف آتی پرسه می‌زند (ارغنون جدید، I، ۴۴). در مجموع ذهن آدمی به هیچ‌وجه بنا به اصطلاح رایج تجربه‌باوری لوح سفید نیست بلکه در عوض «عینک جادویی» یا «آینه‌ای کج‌ومعوج» است (رسالهٔ اول پولس به قرنتیان، ۱۳: ۱۰ ـ ۹، ۱۲). مفسر حقیقی طبیعت، یعنی فیلسوف راستین، باید همیشه در مقابل دست‌اندازی چنین Trugbilder یا سراب‌هایی به قلمرو علایق شناختی‌اش مراقب باشد. اما بیکن هرگز دربارهٔ حالاتی که انسان می‌تواند یکسره از چنین گرایش‌های فریبکارانه‌ای رها شود بحث نکرد. حتا آخرین آن‌ها یعنی اوهام ناشی از اصول و قواعد منطقی و فلسفی یا فرزندان نامشروع فلسفه از تهدید بالقوهٔ نظرورزی‌های خود بیکن دست برنمی‌دارند.

کیهان‌شناسی جدید نظریهٔ جدیدی را دربارهٔ حرکت ایجاب می‌کرد، زیرا چنان که از زمان کوپرنیک و حتا پیش از آن روشن بود، «مکانیک» ارسطویی نمی‌توانست با زمین متحرک منطبق شود. برخی حتا اصلاحات در کیهان‌شناسی را عامل محرک برای اصلاحات در مکانیک دانسته‌اند اما نظام قدیمی هم قوت‌های خودش را داشت. ارسطو تمایز قاطعی بین مناطق آسمانی و زمینی قایل بود. مناطق آسمانی، که به صورت خلاصه بررسی کردیم، قلمرو عنصر پنجم و حرکت‌های مدور کلی بود

فلسفه‌ای که در این جلد مورد بحث قرار می‌گیرد، دوره‌ای سیصد و پنجاه‌ساله را از اواسط سدهٔ چهاردهم تا سال‌های آغازین سدهٔ هجدهم یعنی زایش فلسفهٔ مدرن در برمی‌گیرد. مباحث اصلی عبارت‌اند از فلسفهٔ رنسانس و عقل‌باوری سدهٔ هفدهم، به‌ویژه دکارت، اسپینوزا و لایبنیتس. جلد کنونی منحصراً به این جنبش‌ها نمی‌پردازد بلکه آن‌ها را در بستر فکری گسترده‌تری قرار می‌دهد؛ اندیشهٔ مدرسی را مد نظر قرار می‌دهد که فلسفهٔ رنسانس با آن کنش متقابل داشت؛ همچنین اندیشهٔ فیلسوفان سدهٔ هفدهم مانند بیکن، هابز و گاسندی را بررسی می‌کند که عقل‌باور نبودند اما اندیشه‌شان واکنش‌هایی را از سوی عقل‌باورها برانگیخت. همچنین مبحث مهم ظهور علم مدرن را در سده‌های شانزدهم و هفدهم و روابط‌شان را با فلسفهٔ آن دوره مورد بررسی قرار می‌دهد.