بریده‌هایی از کتاب مادری که کم داشتم

"او همیشه صمیمی و در دسترسِ کودک است، وقت می‌گذارد و به کودک اجازه می‌دهد کنجکاوی‌اش را اغنا کند و آن را با دیگران در میان بگذارد. او از موفقیت‌های کودک تعریف می‌کند و کشف‌هایش را تشویق می‌کند. او فرصت‌های بیشتری برای کودکش می‌سازد تا بتواند بیشتر از توانش کشف کند و آگاهانه می‌کوشد تا این کاوش‌ها سرگرم‌کننده و سرشار از خنده باشند"

آن اوایل که کودک وارد دنیای بیرون شده و شروع به کاوش می‌کند (از هجده‌ماهگی تا سه‌سالگی)، این پشتیبانی و ترغیب اهمیت زیادی می‌یابد. ما به کسی نیاز داریم که نه‌تنها پشتمان باشد، بلکه در کنارمان حضوری فعال داشته باشد

آینه‌بودن زمانی موجب تربیت بهتر کودک می‌شود که همچون قطب‌نما عمل کند. در این شرایط، مادر آن‌قدر خوب شما را می‌شناسد که وقتی با خودتان روراست نباشید، به شما اعلام می‌کند. او در اصل می‌گوید "این خود واقعی تو نیست".

انعکاس‌دادن، پیش از زبان‌بازکردن کودک،‌ به‌مراتب فیزیکی‌تر است. در این دوره برای انعکاس‌دادن کودک باید اداهای او انعکاس داده شود: خندیدن وقتی کودک می‌خندد،‌ اخم‌کردن وقتی کودک اخم می‌کند و به همین ترتیب.

انعکاس کلامی گفتن چیزهایی از این دست است: "تو واقعاً عصبانی هستی" یا "تو الان عصبانی هستی"‌. انعکاس کلامی به بچهٔ کوچک کمک می‌کند که احساساتش را بشناسد و در سنین بالاتر به افراد کمک می‌کند که احساس شنیده‌شدن بکنند.

ویژگی‌هایی در بچه‌ها رشد می‌کند که دیده و شناخته شود، درحالی‌که ویژگی‌های ناشناخته از بین می‌رود.

منعکس‌کردن به‌صورت کلامی و غیرکلامی روی می‌دهد و چندین سطح دارد: اولین سطح جایی است که کودک احساس می‌کند با او ارتباط برقرار شده و دیده می‌شود. وقتی کودکی حس کند که دیده می‌شود،‌ می‌تواند خودش را همچون شخصی در حال رشد بشناسد

پیام اصلی که لمس‌کردن می‌رساند این است که "من عاشقت هستم". این پیام برای رشد عزت نفس تعیین‌کننده است

ازآنجاکه اولین زبان کودک لمس‌شدن است، بغل‌کردن و نگه‌داشتن کودک زیر یک‌سال و بعداً نوازش کودک درحال‌رشد چیزهای زیادی به او منتقل می‌کند.

در سطحی باز هم هوشمندانه‌تر، مادر استرس کودک را با فرایندی تنظیم می‌کند که اخیراً پژواک عصبی احساسی یا سامانگری عصبی احساسی خوانده می‌شود. در سامانگری عصبی احساسی (لیمبیک) مغز عاطفی یک شخص مغز عاطفی شخص دیگر را با خودش همراه می‌کند و مغز عاطفی شخص دوم برای جورشدن با مغز عاطفی نفر اول تغییر می‌کند. تمام پستانداران این ظرفیت و توانایی را دارند و گمان می‌شود که این سازوکار مهم موجب می‌شود که حالت درونی نوزاد یا بچهٔ کوچک مستقیماً به‌وسیلهٔ مادر تنظیم شود. مادر فقط با خیره‌شدن به چشمان کودک دستگاه عصبی احساسی (لیمبیک) کودک را به خودش متصل می‌کند (چنین چیزی مخصوصاً زمانی مؤثر است که مادر خودش در حالتی مثبت و تنظیم‌شده قرار داشته باشد، نه زمانی‌که بی‌قرار و ناراحت است).

او به ما نشان می‌دهد که چطور یک احساس را رها کنیم و سراغ احساس دیگری برویم. او با سرزندگی‌اش باعث می‌شود از چیزهای شادتری لذت ببریم. ما چنین موردی را در مادری می‌بینیم که به‌محض اینکه با صورت غمگین و اشک‌آلود کودکش مواجه می‌شود، او را می‌خنداند.

مادر برای انجام این کار چند راه دارد. می‌تواند کودک مضطرب را آرام کند (با نوازش و کلماتش، یا صرفاً با حضور دلسوزانه‌اش)، به کودک کمک کند که نیازها و عواطفش را بشناسد و کمک کند که حواس بچه از آن پریشانی پرت شود و به این طریق نگرانی را تنظیم کرده و کودکش را دلگرم کند

یادگیریِ تنظیم حالت‌های درونی‌مان خودسامانگری یا خودتنظیمگری خوانده می‌شود. این کارها عمدتاً به‌وسیلهٔ سیستم عصبی کنترل می‌شود ولی در آغاز از مادر فراگرفته می‌شود، کسی که مسئول رشد سیستم ایمنی کودک است و احتیاجات او را پیش از آنکه تشدید شود تأمین می‌کند

احتمالا مؤثرترین راه ابراز عشق به‌صورت غیرکلامی است،‌ مثل لمس‌کردن، لحن صدا، حالت صورت و چشم، زبان بدن، و توجه و دلسوزی. در ضمن، وقتی محیط (از طریق روش‌هایی چون مرزبندی‌کردن یا گذاشتن قوانین)‌ حس ایمن نگهداری‌شدن و احاطه بر امور به فرد می‌دهد، عشق در آن فرد ایجاد می‌شود.

ده پیام اصلی که مادر خوب می‌دهد: خوشحالم که تو هستی. تو را می‌بینم. تو برای من آدم خاصی هستی. به تو احترام می‌گذارم. عاشقت هستم. نیازهای تو برایم مهم است. هر وقت کمک خواستی پیش من بیا. بودنم به‌خاطر توست و برایت وقت می‌گذارم. تو را در امان نگه می‌دارم. می‌توانی به من تکیه کنی. به وجود تو دلگرمم.

مادری که به‌قدر کافی خوب است باید گسستگی‌های گریزناپذیری را که در هر رابطه‌ای روی می‌دهد ترمیم کند. قرار نیست چنین مادری همیشه درست رفتار کند، ولی باید بداند که چطور اشتباهاتش را درست کند.

از نظر وینیکات وظیفهٔ اصلی مادر به‌قدر کافی خوب سازگاری با کودک است. او توضیح می‌دهد که چطور چنین مادری در ابتدا با نیازهای کودک زیر یک‌سال کاملا سازگار شده و بعداً به‌مرور سازگاری‌اش را کمتر می‌کند تا کودک بتواند ناکامی‌های بیشتری را تحمل کند. مادری که بعدها همچنان به برآورده‌کردن کامل و فوری نیازهای کودکش ادامه می‌دهد نیاز به یادگیری رفتارهای جدید، پرورش مهارت‌های نو و تواناییِ مهار تأخیر و ناکامی را از فرزندش می‌گیرد.

آنچه بسیار حساس است و اهمیت دارد کار مادر نیست، بلکه حضور پرانرژی و عشقش به کودک است؛ اینکه موقع شیردادن به بچه عصبانی یا حواس‌پرت نباشد.

اینکه چطور ساخته شده‌ایم، خودمان را چگونه می‌بینیم، چه حسی دربارهٔ عزت نفسمان داریم، و باورهای ناخودآگاهمان دربارهٔ ارتباط با دیگران چیست، همه، مواردی هستند که توسط مادرْ درون ما حک می‌شود. البته او تنها عامل اثرگذار نیست، ولی او و ارتباط متقابلمان با او مواد سازندهٔ اصلی ماست.

مادرانگی مستلزم بخشش مداوم و بی‌وقفه است. به همین جهت کار ساده‌ای نیست که وقتی هنوز نیازهای خودت برآورده نشده، از خودت چیزی ببخشی