بریده‌هایی از کتاب شاید نیاز داری با یک نفر حرف بزنی

درمانگر آینه‌ای مقابل بیماران می‌گذارد، اما بیماران هم آینه‌ای مقابل درمانگرانشان می‌گذارند. درمان ابداً یک‌طرفه نیست؛ بلکه در فرایندی موازی رخ می‌دهد. بیماران ما، هرروز باب پرسش‌هایی را باز می‌کنند که ما خودمان باید به آنها فکر کنیم. اگر آنها بتوانند خود را از طریق تصویر بازتاب‌یافتهٔ ما واضح‌تر ببینند، ما هم می‌توانیم خود را در تصویر آنها شفاف‌تر ببینیم. این اتفاق زمانی برای ما درمانگرها می‌افتد که برای درمان آماده می‌شویم، و برای درمانگرهای خود ما هم همین‌طور.

حقیقتی که کمتر درباره‌اش بحث شده این است که درمانگرها هم به درمانگر مراجعه می‌کنند. درواقع در طول کارآموزی از ما می‌خواهند به‌عنوان بخشی از ساعت‌هایی که برای صدور گواهی‌نامه باید بگذرانیم، پیش درمانگر برویم تا با تجربه‌ای دست اول درک کنیم که بیماران آینده‌مان چه تجربه‌ای خواهند داشت. یاد می‌گیریم چطور بازخورد را بپذیریم، معذب‌بودن را تحمل کنیم، از نقاط کور آگاه شویم و تأثیر گذشته و رفتارهایمان را بر خود و دیگران کشف کنیم.

تغییر و فقدان، دو یار جدایی‌ناپذیرند. بدون فقدان نمی‌توانیم تغییر داشته باشیم، به این خاطر است که مردم اغلب می‌گویند خواهان تغییرند، اما دقیقاً همان‌طور باقی می‌مانند

عشقِ دیرهنگام در زندگی این مزیت را دارد که به شکل خاصی خطاپوش، بخشنده، حساس، و ضروری است.

شاید گذشته‌مان ما را تعریف نکند بلکه به ما بیاموزاند. شاید دقیقاً همهٔ چیزهایی که پشت سر گذاشته او را حالا این‌قدر جذاب، و این‌قدر دلسوز کرده است.

انجام دادن یک کار تشویقتان می‌کند که کار دیگری را انجام دهید، دور باطل را با چرخه‌ای سالم و مؤثر عوض کنید. بیشتر تغییرات بزرگ از صدها قدم کوچک و تقریباً نامحسوسی که در طول مسیر برمی‌داریم، حاصل می‌شوند. در فاصلهٔ یک قدم چیزهای زیادی می‌تواند رخ دهد.

چیزی که الان اهمیت دارد فقط یک قدم است، بعد از آن قدم بعدی. این تنها چیزی است که به بیمارانی می‌گویم که وسط افسردگی فلج‌کننده گیر کرده‌اند، نوعی افسردگی که باعث می‌شود فکر کنند، حمام آنجاست. تقریباً پنج قدم آن‌طرف‌تر. می‌بینمش اما نمی‌توانم بهش برسم. یک قدم، آن‌گاه بعدی، یک‌دفعه به همهٔ آن پنج قدم نگاه نکن. فقط یک قدم بردار و وقتی که آن یک قدم را برداشتی، یک قدم دیگر بردار. در آخر می‌توانی به دوش برسی. و می‌توانی به فردا برسی و به سال آینده.

حدود بیست دقیقه را صرف کوبیدن نامزد می‌کنیم. آدم‌ها هنگام هجوم اولیهٔ درد دوست دارند حمله‌ور شوند، یا به دیگران یا به خودشان، تا خشم را به سمت بیرون یا درون جهت دهند.

اگر انتظار یک ساعت تأیید همدلانه دارید، اشتباه آمده‌اید. درمانگرها حمایت‌گرند اما حمایت ما برای رشد شماست نه برای نظر کم‌ارزش شریک زندگی‌تان. (نقش ما درک کردن دیدگاه شماست اما نه لزوماً تأیید آن.) در درمان از شما می‌خواهند که هم قابل‌اعتماد و هم آسیب‌پذیر باشید. به‌جای اینکه آدم‌ها را یک‌راست به قلب مشکل هدایت کنیم، ترغیبشان می‌کنیم تا خودشان به آنجا برسند، چون قدرتمندترین حقایق – آنهایی که افراد بیش از همه جدی می‌گیرند – آنهایی هستند که خودشان کم‌کم به آن رسیده‌اند. در قرارداد روان‌درمانی این شرط مستتر است که بیمار تحمل ناراحتی را می‌پذیرد، چون بعضی ناراحتی‌ها برای تأثیرگذار بودن روند درمان، اجتناب‌ناپذیرند.

جملهٔ معروف سارتر را به یاد دارید: «جهنم یعنی دیگران»

احساساتت را قضاوت نکن؛ به آنها توجه کن. از آنها به‌عنوان نقشهٔ راهنمایت استفاده کن. از حقیقت نترس.

«نیازی نیست احساساتت با چیزی که فکر می‌کنی باید باشند، همخوانی داشته باشند. آنها فارغ از تو وجود دارند، بنابراین تو هم می‌توانی به آنها خوشامد بگویی، چون سرنخ‌های مهمی در خود دارند.»

به یاد گفتهٔ اینشتین می‌افتم: «هیچ مشکلی را نمی‌توان در همان سطح از آگاهی که ایجاد شده، حل کرد.

این راهکار، که در آن درمانگر بیمارها را آموزش می‌دهد کاری را که از قبل هم نمی‌کردند، نکنند، مداخلهٔ تناقضی نامیده می‌شود. با توجه به ملاحظات اخلاقی مربوط به این مسئله، درمانگر باید خوب آموزش دیده باشد که چه زمانی و چطور از دستورات تناقضی استفاده کند، اما فکر پشت این دستورات این است که اگر بیماران اعتقاد داشته باشند که یک رفتار یا علامت خارج از کنترلشان است، بعد آن را داوطلبانه کنند، چیزی که بتوانند تصمیم بگیرند که انجامش بدهند یا نه، این اعتقاد مورد تردید قرار می‌گیرد. زمانی که بیماران می‌فهمند که دارند یک رفتار را انتخاب می‌کنند، می‌توانند دستاوردهای ثانوی‌اش را بسنجند: منفعت‌های ناخودآگاهی که ارائه می‌دهد (اجتناب، نافرمانی، درخواست کمک).

درمانگرها درمانی آنی ندارند چون این افراد برای ما کاملاً غریبه‌اند. ما به زمان نیاز داریم تا خودمان را با امیدها و رویاهایشان آشنا کنیم، با احساسات و الگوهای رفتاری‌شان، گاهی حتی عمیق‌تر از خودشان. اگر از زمان تولد تا روزی که به مطبمان می‌آیند طول کشیده که هرچیزی که برایشان مشکل ایجاد کرده درست شود یا اگر مشکلی ماه‌ها نهفته بوده، منطقی است که درمانگرها به زمانی بیش از یکی دو جلسهٔ پنجاه دقیقه‌ای نیاز دارند تا به راه خلاصی مطلوب برسند.

مردم راه‌حلی سریع برای مشکلاتشان می‌خواستند، اما اگر وضعیت روانی‌شان در درجهٔ اول به‌خاطر سرعت سرسام‌آور زندگی‌شان، خراب شده بود چه؟ آنها تصور می‌کردند که الان دارند عجله می‌کنند تا بعداً از زندگی‌شان لذت ببرند اما در بیشتر موارد، «بعداً» هیچ‌وقت نمی‌رسد. اریک فروم روان‌کاو، بیش از پنجاه سال قبل این نکته را مطرح کرده: «انسان مدرن وقتی کارها را سریع انجام نمی‌دهد فکر می‌کند چیزی را – زمان را – از دست می‌دهد؛ اما نمی‌داند با زمانی که به دست می‌آورد چه کار کند جز کشتنش.»

آدم‌ها می‌خواهند که درک شوند و درک کنند، اما برای اغلب ما، بزرگ‌ترین مشکل این است که نمی‌دانیم مشکلمان چیست. مدام توی همان چالهٔ آب پا می‌گذاریم. چرا بارها و بارها همان کاری را می‌کنم که ناشادکامی‌ام را تضمین می‌کند؟

مطمئناً همهٔ ما معیارهایی داریم که قرارداد را به هم می‌زنند. اما وقتی که بیماران مرتباً خود را درگیر این نوع تحلیل می‌کنند، گاهی می‌گویم «اگر ملکه بیضه داشت، شاه می‌شد.» اگر در زندگی خود با وسواس پیش بروید، اگر نفهمید که «کمال‌گرایی دشمن دست‌یافتن به چیزهای خوب است» ممکن است خود را از شادی محروم کنید. در ابتدا بیماران به‌خاطر بی‌پرده بودنم جا می‌خورند، اما در نهایت این بی‌تعارفی آنها را از ماه‌ها مشاوره نجات می‌دهد.

حتی در بهترین رابطهٔ ممکن، گاهی آزرده خواهی شد، و هرقدر هم که کسی را دوست داشته باشی، باز هم ممکن است گاهی او را آزرده کنی، نه به این خاطر که می‌خواهی بلکه چون انسانی. به ناچار همسرت، والدینت، بچه‌هایت، دوست صمیمی‌ات را آزرده خواهی کرد، و آنها هم تو را آزرده خواهند کرد – چون اگر تقاضای رابطه‌ای صمیمانه داشته باشی، آزرده شدن بخشی از قرارداد است.

همهٔ پدر و مادرها این جزئیات مربوط به بچه‌هایشان را وقتی بزرگ می‌شوند از یاد می‌برند و آنها هم برای این فقدان، غصه می‌خورند. تفاوتش در این است که همان‌طور که گذشته در خاطراتشان عقب می‌رود، زمان حال درست پیش رویشان است.