بریده‌هایی از کتاب نزدیک‌ترین مخاطب من باش

قطره‌های باران بوسه‌های ناتمامی به شیشهٔ پنجره می‌زنند و تو خوب می‌دانی تلاقی باران و پنجره، چقدر شعر است.

باران همیشه همین‌طور است. کسانی را که هیچ جاده‌ای به تو نمی‌رساند، کنارت می‌نشاند

خالص‌ترین حرف‌ها آنهایی است که هیچ نمی‌دانیم به گوشی خواهد رسید یا نه و پاسخی در پی خواهد داشت یا نه.

بعد از هجده سالِ آزگار به یاد تو افتادم، نه بهتر بگویم: یادت در من افتاد

«پروردگارا، از تو ملتمسانه می‌خواهم نشانم دهی که مرا با محبتی جاودانه دوست داشته‌ای».

باران همیشه همین‌طور است. کسانی را که هیچ جاده‌ای به تو نمی‌رساند، کنارت می‌نشاند

آرمن، عیسی می‌گفت: «چراغِ تن دیده است. پس اگر دیده‌ات سالم باشد، تنت از پای تا به سر نورانی خواهد بود» (متی، ۶: ۲۲) و ما چقدر چراغ چشممان پِت‌پِت می‌کند. آنقدر سرگرم ظاهریم که نقش معنا را نمی‌بینیم. ظاهرِ عمویعقوب، آن ریشِ شلخته و لباس وصله‌دار، ما را از دلِ صفااندود او محجوب می‌کرد و به قول سعدی: «چو صورت‌پرست به ظاهر چنان شدی مشغول / که دیگرت خبر از عالَم معانی نیست».

از خدا چه خبر داری؟ مشنو حرف آنانی را که می‌گفتند: «آن را که خبر شد خبری باز نیامد». مگر می‌شود شعله‌ور شوی و نخروشی. مشنو و راویِ دلت باش. آیا در این سکوت بی‌اعتنا که در لحظات غریبه تجربه می‌شود، ردّی از خدا پیدا می‌کنی؟ در مغربِ وجود، آوازی روشن به گوش می‌رسد، در نهایت شب حتی.

آرمن، دوست داشتنِ واقعی درست زمانی محقق می‌شود که هیچ چیز از آنکه دوستش می‌داری، در دستان تو نیست. دوست داشتن وقتی به کمال می‌رسد که به گودی دست‌هایت نگاه می‌کنی و به خالیِ پرنده‌ای که دیگر نیست، دل می‌بازی. دوست داشتن، خواهرِ ایمان آوردن است. در دوست داشتن، از دلِ خاکستری که برجای‌مانده، با جادوی خیال، آتشی می‌افروزی و در ایمان، خدا را هربار، به مدد فیض سرمدیِ او که از آغاز با ما بوده است، در خود می‌آفرینی. نه جایی بیرون از مساحت دل، که درست در وسط امواج متلاطم روح که کشتی تو را تخته‌تخته کرده‌اند.

«دل به امید صدایی که مگر در تو رسد ناله‌ها کرد در این کوه که فرهاد نکرد»

آرمنِ عزیز؛ اول از همه بگویم که آرزو می‌کنم هرجا هستی خوشبخت نباشی. من آدم‌های خوشبخت را دوست ندارم. خوشبخت‌ها بی‌درد و میانمایه‌اند. زیادی سالم‌اند. آرزو می‌کنم سرگشته و دردمند باشی. متعهد به زندگیِ بی‌سامان و مرزهای لغزنده. مثل ماهی باشی که هر روز در کارِ گشایش گرهی از «هزار و یک گره رودخانه» است. یا مثل پرنده که در صفحهٔ سپید آسمان، شعر می‌نویسد هر روز.

آرمن زندگی حکیمانه با زندگی شاعرانه جمع نمی‌شود. شاعران نمی‌توانند خوشبخت زندگی کنند. بهتر بگویم: نمی‌خواهند خوشبخت باشند. خوشبختی در معنای متداول آن با شعر، که زایش‌های دردآلود و مداوم است، جور درنمی‌آید. زندگیِ مبتنی بر حکمت، زندگی کردن بر مدارِ سازگاری است. خود را با جهان سازگار می‌کنی و می‌آسایی. اما شعر طنین تضاد و تصادمی است که میان ما و سیر جهان اتفاق می‌افتد. وفاداری به این تضاد است که ضامن شعر است. در این برخورد و جدال میان کشتی‌های شکستهٔ ما و بادهای ناموافق است که امواج شعر متولد می‌شوند.

گوشه‌دار از آن تعابیر قشنگی است که در زبان محلی ما، زبان تالشی رایج است. گوشه‌دار یعنی دلتنگ و چشم‌به‌راه.

دوست نازنین من، حجمِ بدی در جهان کولاک می‌کند. با این‌همه بهتر است با هوشنگ ابتهاج دعا کنیم: «گر بدی گیرد جهان را سربه‌سر/ از دلم امّید خوبی را مبر»

آیا دوستی‌های ما نیز در حاشیهٔ جاده‌های پرپیچ‌وخمِ زمان از یاد خواهد رفت؟ نمی‌دانم.

دوست ارمنی رفته با باد. افسوس که آن سالها گمان می‌کردیم «دین» از «دوستی» برتر است. سال‌ها باید می‌گذشت تا دریابم دوستی از دین برتر است و سال‌هایی دیگر باید می‌گذشت که دریابم دین باید در خدمت دوستی و تقویت پیوندها باشد.

هیچ نشانی‌ای از تو ندارم، اما این حرف‌ها به زمین نمی‌افتند. بال می‌گشایند و کبوترانه تا اعماق ضمیر تو روانه می‌شوند. من هنوز امیدم را به رأفت بادها و ساده‌دلی پرندگان از دست نداده‌ام، اما حتی اگر هم نامه‌هایم به دستت نرسد، اطمینان دارم که به آن بخش از وجود تو که در من جا نهاده‌ای خواهد رسید؛ یعنی به آن نقطهٔ همیشه تابان روح که از تو فروغ گرفته است.

نمی‌دانم کجایی. زنده‌ای یا ساکن یکی از این ستاره‌ها شده‌ای. تنها می‌دانم که ناگزیرم به نوشتن. نوشتن ادای دینی است به دوستی جلایافته و تابانی که در من به یادگار گذاشته‌ای. دوستی‌ای که اگرچه ظاهراً ختم به خیر نشد و با قهر و عتاب، پایان یافت، اما مایه‌های ماندگاری از خلوص برجای گذاشت که هرگز انکارشدنی نیست. انگار خلوص دوستی آن سال‌های ما آن‌قدر تاب و توان دارد که به‌رغم آنکه به هم پشت کردیم و بر آینهٔ هم ناخن کشیدیم، همچنان صیقلی است. تو در من شوریده‌ای و هیچ پیاده‌نظامی نمی‌تواند بر این شورشگرِ پاک، فاتح شود.

مهی خیالین، دزدانه در صحن روح ما دامن می‌گسترد. خواب‌زده چشم می‌مالیم و نمی‌یابیم؛ اما خنکای نرم حضورش را به هفت‌اندام ادراک می‌کنیم.

آرمن به‌تازگی ریشه و بنیاد همهٔ رنجوری‌های آدمی را کشف کرده‌ام. فهمیده‌ام که ما همه از آن نالانیم که بی‌نهایت نیستیم. همه از محدودیت خویش رنجوریم. از اینکه چرا آن درخت گیلاس شکوفه‌ور، من نیستم. چرا آن ابرهای باران‌زا من نیستم. چرا باران بیرون از مرزهای من می‌بارد و چرا دریا درون من نمی‌جوشد. ما از آن غمگینیم که در حصار خویش گرفتار شده‌ایم. تنها با درنوردیدن مرزهای خود و بیرون آمدن از این پیلهٔ تنگ است که می‌توان از رنجوری رهایی یافت.