بریده‌هایی از کتاب اینترنت ما؛ اطلاعات زیاد و فهم کم در عصر کلان‌داده

همان‌طور که اتکای بیش از اندازه بر یکی از حواس باعث تضعیف حواس دیگر می‌شود، ممکن است وابستگی بیش از اندازه به عصب‌رسانه توانایی دستیابی به اطلاعات از مسیرهای دیگر را نیز تضعیف کند، چراکه آن مسیرها سخت‌ترند و به تلاش خلاقانهٔ بیشتری نیاز دارند.

«تک‌تک تکنولوژی‌ها پیش از آنکه به طور جامع و کامل فهم شوند، به کار گرفته شده‌اند.»

تکنولوژی‌های اطلاعات با همهٔ کاربری‌های هیجان‌انگیزشان، این حقیقت ساده اما مهم را پنهان می‌کنند که دانشِ بیشتر لزوما به فهمِ بیشتر منجر نمی‌شود.

ایدهٔ راسل سرراست و ساده بود: رشد دانش بدون رشد حکمت خطرناک است.

اما اگر خیال کنیم که می‌توانیم هر مهارت مورد نیازی را صرفا با دانلود کردن به دست آوریم، شک نکنید که خودمان را گول زده‌ایم. برای کسب هر مهارتی باید با جهانِ خارج از کله‌هایمان تعامل کنیم.

ایدهٔ سورویکی این است که در وضعیت معینی، پاسخ‌های تجمیع‌شدهٔ گروه‌های بزرگ عاقلانه‌تر از پاسخ افراد منفرد، و حتی متخصصان، است. مشهورترین مثال سورویکی برآمده از کارهای یکی از دانشمندان بریتانیایی به نام فرانسیس گالتون است. گالتون مسابقه‌ای طراحی کرد که در آن از ۷۸۷ شرکت‌کننده‌ای که در یک مرتع حاضر شده بودند خواست که وزن یک گاو نر را تخمین بزنند. میانگین تخمین‌ها ۱.۱۹۷ پوند بود و وزن واقعی آن گاو نر ۱.۱۹۸ پوند. یکی دیگر از مشهورترین نتایج علوم اجتماعی کمک می‌کند

چالش اساسی در عصر «اینترنت ما» این است که اجازه ندهیم دسترسی فوق آسان به این‌همه اطلاعات ما را به ورطه‌ای بکشاند که صرفا ظرفی منفعل و پر از دیدگاه‌های دیگران باشیم.

اگر می‌خواهیم خودمان را بفهمیم، مجبوریم که با فلسفه سروکله بزنیم.

ویلیام جیمز گفتهٔ مشهوری دارد که وقتی موج اندیشهٔ خاصی راه می‌افتد، کار چندانی از دستتان برنمی‌آید. در چنین حالتی، تلاش برای متوقف کردن این جریان مثل آن است که بخواهید با نصب میله‌ای وسط رودخانه جلوی آب را بگیرید. «آب سرازیر می‌شود و دورِ مانع شما را می‌گیرد و دوباره روز از نو و روزی از نو.»

ویتگنشتاین، آن‌طور که من می‌فهمم، معتقد بود که وقتی مجموعه‌ای از آداب‌ورسوم و عادات آن‌چنان ریشه می‌دوانند که به صورت زندگی شما تبدیل می‌شوند، دیگر به‌سختی می‌توانید آن‌ها را نقدِ اساسی کنید یا حتی به‌سختی می‌توانید آن‌ها را آن‌طور که واقعا هستند بشناسید. این ماجرا از آنجا آب می‌خورد که صورت زندگی ما «چیزی است که باید پذیرفته شود؛ یعنی امری مفروض است.» ما نمی‌توانیم از آن بیرون بیاییم.

شرکت‌های عظیم نفتی قدرتمندند، چون نه‌تنها نحوهٔ توزیع منابع عمدهٔ نفتی جهان را کنترل می‌کنند، بلکه بر نحوهٔ استخراج آن‌ها نیز سیطره دارند. غول‌های تکنولوژی هم وضع مشابهی دارند. درست است که اطلاعات و انرژی با هم فرق دارند، اما اولا هردو جزو منابع هستند و ثانیا هردو منابعی هستند که قوهٔ محرکهٔ جهان امروزند. بنابراین، غول‌های داده‌ای همانند غول‌های نفتی بزرگ‌اند، چون می‌توانند هم دسترسی به داده‌ها را کنترل کنند و هم استخراج اطلاعات و دانش از آن داده‌ها را. غول‌های داده‌ای داده‌ها را پالایش می‌کنند تا به اطلاعات و دانش برسند و این نکتهٔ مهمی است که باید به آن توجه کنیم؛ چون دانش هم مانند انرژی صرفا یک منبع منفعل و راکد نیست، بلکه نوعی سوخت به حساب می‌آید، سوختی برای پیشبرد ایده‌های ما و کنش‌های ما و درواقع هرچیزی. بنابراین، قدرتی که از کنترل بر این سوخت حاصل می‌شود، بسیار نیرومند و قَدَر است.

روزگاری عادت داشتیم بگوییم دیدن همانا و باور کردن همانا؛ اما حالا ممکن است بگوییم «گوگل کردن همانا و باور کردن همانا».

تکنولوژی‌های اطلاعات با همهٔ کاربری‌های هیجان‌انگیزشان، این حقیقت ساده اما مهم را پنهان می‌کنند که دانشِ بیشتر لزوما به فهمِ بیشتر منجر نمی‌شود.

فرضیهٔ من این است که تکنولوژی اطلاعات توانایی ما در دانستن به یک شیوهٔ خاص را ارتقا بخشیده، اما در عین حال، توانایی ما برای دانستن از شیوه‌های پیچیده‌ترِ دیگر را تضعیف کرده است. مراد من شیوه‌هایی هستند که می‌طلبند اولا مسئولیت باورهایمان را بر عهده بگیریم و ثانیا برای کسب اطلاعات و هماهنگ کردن آن‌ها با یکدیگر خلاقیت به خرج دهیم.

پنجره‌های تکنولوژیکی دوطرفه‌اند. یعنی دستگاهی که یک عالم اطلاعات به شما می‌دهد، از آن طرف، کلی اطلاعات مربوط به شما را هم به جهان می‌دهد و همین ممکن است تهدیدی برای حریم خصوصی افراد باشد.

قصدم این است که مبانی فلسفی چیزی را بکاوم که اسمش را صورت زندگی دیجیتالی می‌گذارم.

تحولات موجود در تکنولوژیِ اطلاعات دارند به‌سرعت عنصر مکان را از موضوعیت می‌اندازند. دیگر کتابخانه‌هایمان به دیوارهای فیزیکی محدود نیست. برای باخبر شدن از کتاب‌های موجود در این کتابخانه‌ها و دسترسی به آن‌ها دیگر نیازی به تعامل فیزیکی با کتابخانه و کتابدار نیست. درنتیجه دیگر مجبور نیستیم به گوشه‌وکنار جهان سفر کنیم تا اطلاعات مورد نیازمان را پیدا کنیم.

اینترنت هم در حال ایجاد انقلاب مشابهی در شیوه‌های دانستن ماست. کتابت سفر در زمان را مقدور می‌کرد، حال‌آنکه اینترنت به ما اجازه می‌دهد طی‌الارض کنیم یا دست‌کم خیلی سریع ورای موانع و محدودیت‌های مکانی با افراد دیگر ارتباط برقرار کنیم.

دغدغهٔ فیلسوف درک نسبت انسان با عالَم است. پس وقتی به سراغ تفلسف در باب اینترنت و فضای مجازی می‌آید، ناگزیر خبردار می‌شویم که از نظر او، این شاخصه‌های عصر مدرن بر نحوهٔ تعامل ما با عالم اثر می‌گذارند.

ما در روزگاری زندگی می‌کنیم که بدل خودمان را در فضای مجازی ساخته‌ایم.