بریده‌هایی از کتاب همرزمان حسین (ع)

ابوجعفر منصور عدد شیعیان امام صادق (علیه‌السّلام) را هم میدانست. احمد سفّاح میدانست که از کجاها برای امام صادق (علیه‌السّلام) نامه می‌آید، از کجاها برایش پول میفرستند، مردم کدام ولایات به او علاقه‌مندترند، باید هم میدانست، چون اینها دیروز در مقابل بنی‌امیّه با هم هم‌جبهه بودند.

بنی‌عبّاس با این شِعار روی کار آمدند و لباس سیاه را شِعار خودشان قرار دادند؛ همان لباس سیاهی که امام صادق (علیه‌السّلام) میگفت لباس اهل جهنّم! لباس ماتم سیدالشهداء را میگوید لباس اهل جهنّم!

شما ببینید وقتی امیرالمؤمنین (علیه‌السّلام) ۲۵ سال بعد از رحلت پیغمبر (صلّی‌الله‌علیه‌وآله) و افول خورشید نبوّت در رأس حکومت قرار میگیرد، گذشتگان او، یعنی خلیفهٔ سوّم و پیش از او خلیفهٔ دوّم، در ظرف ۲۲ سال آن‌چنان زمینه را عوض کرده‌اند که جامعهٔ اسلامی نمیتواند علی (علیه‌السّلام) را هضم کند.

در زمان امام صادق (علیه‌السّلام) بود، این بود که امام در یک دوره‌ای زندگی میکرد که دشمنان دیرین بنی‌هاشم، یعنی بنی‌امیّه در نهایت ضعف و انحطاط بودند. اواخر دوران بنی‌امیّه، اوایل نشاط امامت امام صادق (علیه‌السّلام) است.

مسئلهٔ حسین‌بن علی (صلوات‌الله‌علیه) این نبود که خاندان پیغمبر (صلّی‌الله‌علیه‌وآله) درصدد باشند که حقِّ ازدست‌رفتهٔ خود را و حکومت غصب‌شدهٔ خود را مجدّداً پس بگیرند؛ این یک مسئولیّتی بود به‌عهدهٔ فرزندان حسین‌بن علی (علیه‌السّلام)، بازماندگان بیت نبوّت و وُرّاث مکتب امامت؛ یعنی امام چهارم، امام پنجم، امام ششم، امام هفتم تا امام دوازدهم (علیهم‌السّلام). هرکدام از این چند بزرگوار اگر موقعیّت را مقتضی میدیدند، باید به دنبال این کار راه می‌افتادند و انقلاب اسلامی را به‌وجود می‌آوردند و حکومتِ ازدست‌رفته و جامعهٔ تباه‌شده و نابودشده را مجدّداً به حالت اوّلی و اصلی برمیگرداندند

هدف امام حسین (ع)؛ نه فقط شهادت و نه فقط حکومت

هدف اصلی امام حسین (علیه‌السّلام)؛ تجدید انقلاب اسلامی پیامبر (صلّی‌الله‌علیه‌وآله)

فقط برای حکومت نبود، چون از کیفیت رفتار آن حضرت، کاملاً مشهود بود که حساب شهادت را هم کرده؛ کاملاً روشن بود که فکر آیندهٔ خونین خود را و اصحاب خود را کرده. فقط برای شهادت نبود، چون خودش میفرمود که دارم میروم برای اینکه حق را اقامه کنم و امر به معروف و نهی از منکر کنم؛ و برداشت شیعیان معاصر آن حضرت از این حرکت جز این نبود که آن بزرگوار برای ایجاد یک محیط اسلامی تلاش میکند.

عقیدهٔ شخص خود من این است که حسین‌بن علی (علیه‌السّلام) نه آن‌جوری که بعضی فکر کرده‌اند، فقط برای حکومت آمد، که بعد از آنکه ببیند حکومت گیرش نمی‌آید و مسئلهٔ کشته شدن هست، به فکر برگشتن بیفتد؛ و نه آن‌چنان که بعض دیگری تصوّر کرده‌اند، فقط برای شهادت آمد؛ نه، هیچ‌کدام از این دو نبود.

فعّالیّت تبلیغی به دو صورت انجام میگیرد: یکی به‌صورت بیان حقایق و اظهار مسائل لازم و تبیین فکر و ایدئولوژی، که کار امام حسن و برادرش امام حسین (علیهماالسّلام) بود، که در رأس قرار داشتند و فرزندان پیغمبر (صلّی‌الله‌علیه‌وآله) بودند و از لحاظ فکری مورد اعتقاد و اطمینان عامّهٔ مسلمانها محسوب میشدند و یکی هم به‌صورت فریادهای پرخروشی که به‌وسیلهٔ حُجرها و رُشیدها و عمروبن الحمق‌ها برآورده میشد و این فریادها که داعیهٔ تشیّع در آنها بود، با خون این بزرگ‌مَردان امضا میشد.

اگر یک عدّه مردمی که صاحب یک هدف خاصّی و برنامهٔ معیّنی و طرز فکر مشخّصی هستند، در آن لحظه مشغول انجام مسائل مورد نظر خود بشوند که کمترین فعّالیّت و کوششی در راه بیان فکر و مرام و عقیده و برنامه و هدف آنان انجام نگرفته باشد، پیدا است که این فعّالیّت با ناکامی مواجه خواهد شد.

محبّتش به جان خودش، محبّتش به جوانش، کمتر از محبّتش به دین خدا است؛ این است که تحمّل مصیبت برایش آسان است.

دلیل اهمّیّت این نیمروز این است که اگر ما بعد از ۱۴۰۰ سال باز میتوانیم دربارهٔ امام باقر و امام صادق (علیهماالسّلام) حرف بزنیم، به‌خاطر آن نصفه‌روز است. این جلسات ما، این نشست‌وبرخاست ما، این مجلس ما، این منبر ما، این حرفهای ما، به برکت همان نیمروز است. ما به نام «عاشورا» دور هم جمع میشویم و حرف امام باقر (علیه‌السّلام) را میزنیم، حرف شاگردان حسین (علیه‌السّلام) و فرزندان حسین (علیه‌السّلام) را میزنیم.

مبارزات کربلا، این نیمروز بسیار حسّاس _ از صبح تا عصر عاشورا _ اگرچه کوتاه بود، امّا مادر تمام مبارزات شیعه بود.

در دورهٔ قبل هنوز کسانی بودند که پیغمبر (صلّی‌الله‌علیه‌وآله) را دیده بودند، علی (علیه‌السّلام) را دیده بودند، حکومت علوی را از نزدیک مشاهده کرده بودند، ثمرات آن حکومت را چشیده بودند. دور و بر حسین‌بن علی (صلوات‌الله‌علیه) کسانی بودند که در جنگهای صفّین و جمل و نهروان شرکت کرده بودند؛ حتّی کسانی بودند که پیغمبر خدا (صلّی‌الله‌علیه‌وآله) را دیده بودند و کلماتی را که پیغمبر دربارهٔ حسین‌بن علی (علیه‌السّلام) بیان کرده است، به گوش خود شنیده بودند؛ امّا در دوران امام سجّاد، امام باقر و امام صادق (علیهم‌السّلام) این‌چنین افرادی یا نبودند یا خیلی بندرت بودند؛

برای امام صادق (علیه‌السّلام)، منصور و سفّاح و هشام و عبدالملک با هم هیچ فرقی ندارند. حکومت، حکومت ظالمانه است؛ با هم تفاوتی ندارند. این است که امام صادق (علیه‌السّلام) بنا میکند در پوششی از تقیّه، مبارزات خود را ادامه دادن و تشکیلات شیعه را منظّم‌تر کردن و با منصور _ به شکلی که برای کسی مثل امام صادق (علیه‌السّلام) ممکن است _ عمل کردن، او را سرگرم نگهداشتن و راه خود را تعقیب کردن؛

علّت مخفیانه بودن مبارزهٔ امام صادق (ع) در دورهٔ ابتدایی بنی‌عبّاس حکومت بنی‌عبّاس اوّلاً تازه‌نفس است؛ ثانیاً چون اوّل کارش است، بر اوضاع کاملاً ناظر و مراقب است؛ ثالثاً شیعه را می‌شناسد، امام صادق (علیه‌السّلام) را می‌شناسد، اطرافی‌هایش را می‌شناسد، خصوصیّات را میداند؛ اینها با هم کار کرده‌اند، با بنی‌امیّه مبارزه کرده‌اند، با او خیلی جنگیده‌اند. اینجا است که مسئلهٔ تقیّه پیش می‌آید

دولت بنی‌عبّاس به اصطلاح یک دولت انقلابی بود؛ به ادّعای خودشان، یک جمع انقلابی سر کار آمده بودند. اینها همکاران قدیم امام صادق (علیه‌السّلام) بودند که با هم در یک صف با بنی‌امیّه میجنگیدند؛ حالا روی کار آمده‌اند.

زندگی امام صادق (علیه‌السّلام) به دو دوره تقسیم میشود: یک دوره، دورهٔ هم‌عصری با بنی‌امیّه است؛ یک دوره، دورهٔ هم‌عصری با بنی‌عبّاس است.

پیدا است که برای مسئلهٔ شرعی گفتن، کسی را زندانی نمیکنند.