بریده‌هایی از کتاب توحید

اولین باری که شورویها گاگارین را به فضا فرستادند، در روزنامه خواندم که یکی از خارجیها گفته بود «گاگارین به نقطه‌ای رسید که از همه مردم به خدا نزدیکتر بود، برای اینکه به مرز عالم نزدیکتر شد!» آیا چنین حرفی درست است؟! البته نه. خدایی که بخواهد در کنار عالم قرار بگیرد و میان او و عالم مرزی قرار گرفته باشد، او اصلا خدا نیست. خدا آن است که در زمین و آسمان و در میان تمام ذرات موجودات علی‌السّویه است.

آیا اگر ما هزارها هزار میلیارد سال نوری هم در جهتی برویم، باز مثل این است که در نقطه اول هستیم، یا عالم از نظر بُعدِ فضایی محدود است؟ الآن هم دو فرضیه است. یکی از بحثهای میان اینشتین و موریس مترلینگ، راجع به همین جهت است که اینشتین روی فرضیه خودش معتقد است که فضا محدود است، و مترلینگ می‌گوید فضا محدود نیست.

خدایی که قرآن بیان می‌کند این است: «رو به هرطرف که بایستید، رو به خدا ایستاده‌اید» . این خاصیتِ آن موجودی است که جزئی از اجزای عالم نیست،[ بلکه ]ذاتش بر همه اشیاء احاطه دارد و با همه اشیاء هست.

اَللّه‌ُ اَکبَرُ یعنی اَللّه‌ُ اَکبَرُ مِنْ اَنْ یوصَف.

هُوَ الاَْوَّلُ وَ الاْخِرُ اوّلِ موجودات اوست، آخر موجودات هم اوست. دیگر تعبیر رساتری از این درباره خدا نمی‌شود پیدا کرد. وقتی می‌گوییم خدا، یعنی اوّل موجودات و آخر موجودات، یعنی آن که موجودات از او پیدا شده‌اند و به او بازگشت می‌کنند.

مسأله توحید، مسأله سهل و ممتنع است و اگر کسی به نحو صحیحی این مسأله را طرح کند، در تصدیق آن تردید نمی‌کند. همان دانشمندان درجه اوّلی هم که شما می‌گویید، وقتی وارد بحثشان می‌شوید، می‌بینید یک چیزی را پیش خودشان فرض و تصور کرده‌اند و اسم «خدا» روی آن گذاشته‌اند، و بعد همه شکها و شبهه‌ها و ایرادها را روی همان مفروض خودشان[ بنا ]کرده‌اند.

یک تفاوتی که میان مسائل فلسفی و سایر مسائل وجود دارد این است که در مسأله فلسفی عمده این است که خوب تصور شود و زحمت در این است که انسان مسأله را آن طور که هست از اوّل خوب در ذهن خودش طرح کند، و اگر بتواند خوب طرح کند، پیدا کردن راه حل برایش آسان است.

الهی علاوه بر شهادت (یا به تعبیر دیگر: طبیعت) به غیب و نهان هم معتقد است؛ یعنی هستی و وجود را منحصر به مشهودات و محسوسات نمی‌داند، بلکه به وجود نامحسوس و وجود غیبی هم اعتقاد دارد، که البته سرسلسله امور غیبی خداست؛

فَاَینَما تُوَلّوا فَثَمَّ وَجْهُ اللّه‌ِ. خدایی که قرآن بیان می‌کند این است: «رو به هرطرف که بایستید، رو به خدا ایستاده‌اید»

گاهی بعضی به خیال خود، می‌روند به جنگ مادیین و می‌گویند «اینها می‌گویند این عالم خود به خود به وجود آمده، ولی ما می‌گوییم عالم خود به خود به وجود نیامده» . نه، هیچ وقت مادیین نمی‌گویند عالم خود به خود به وجود آمده؛ کدام مادی گفته که عالم خود به خود به وجود آمده؟! آنها هم می‌گویند هیچ چیزی خود به خود وجود ندارد، آنها هم قائلند به یک سلسله علت و معلولیِ بسیار منظم و می‌گویند هر پدیده‌ای که در دنیا پیدا می‌شود حتما علتی داشته و آن علت هم خودش به نوبه خود پدیده‌ای است و علت دیگری داشته، آن علت هم علت دیگری داشته و[ این سلسله ]نامتناهی است و هرگز به جایی منتهی نمی‌شود و لازم هم نیست منتهی بشود.

یعنی آنها این جور ادعا می‌کردند که اگر عالم مبدأ و خدایی داشته باشد (که وجودش را اثبات می‌کردند) و اگر در دنیا حرکت و جنبشی وجود داشته باشد (که البته آن هم وجود دارد) ، باید بازگشت مخلوقات به همان مبدئی باشد که از آن پیدا شده‌اند؛ یعنی امکان ندارد در وجود مخلوقات توجهی به سوی مبدأشان وجود نداشته باشد.

اولین باری که شورویها گاگارین را به فضا فرستادند، در روزنامه خواندم که یکی از خارجیها گفته بود «گاگارین به نقطه‌ای رسید که از همه مردم به خدا نزدیکتر بود، برای اینکه به مرز عالم نزدیکتر شد!» آیا چنین حرفی درست است؟! البته نه. خدایی که بخواهد در کنار عالم قرار بگیرد و میان او و عالم مرزی قرار گرفته باشد، او اصلا خدا نیست. خدا آن است که در زمین و آسمان و در میان تمام ذرات موجودات علی‌السّویه است. وَ هُوَ اللّه‌ُ فِی السَّمواتِ وَ فِی الاَْرْضِ اوست خدا، در آسمان است و در زمین است.