بریده‌هایی از کتاب نابخردی‌های پیش‌بینی‌پذیر

در واقع تنها فکر کردن دربارهٔ پول سبب می‌شود که ما بدان گونه رفتار کنیم که بیشتر اقتصاددانان باور دارند ما بدان گونه رفتار می‌کنیم ــ و کم‌تر شبیه جانورانی اجتماعی باشیم که در زندگی روزمره‌مان هستیم.

«ما در اینجا با انواع و اقسام چیزها سروکله می‌زنیم ــ معاملات خودی، رسوایی‌های مالی، و مانند این‌ها ــ ولی اگر کسی از حقوق دیگری با خبر شود، با مشکلی جدی روبه‌رو می‌شویم. همه به غیر از آنکه بالاترین دریافتی را دارد، احساس می‌کند کم می‌گیرد ــ و تعجب نخواهم کرد اگر از شرکت بیرون بروند و دنبال شغلی دیگر بگردند.»

به شما کمک کنم تا دربارهٔ شیوه‌ای که خودتان و اطرافیان‌تان رفتار می‌کنید بازنگری اساسی نمایید. امیدوارم که با

این درسی آموزنده برای همگی ماست: هر چه بیشتر داشته باشیم، بیشتر دلمان می‌خواهد. و تنها درمان آن در هم شکستن حلقهٔ نسبیت است.

ما همواره به چیزهای پیرامون‌مان بر حسب چیزهای دیگر می‌نگریم. دست خودمان هم نیست. این امر نه تنها برای چیزهای فیزیکی ــ تُسترها، دوچرخه‌ها، عروسک‌ها، غذای اصلی رستوران‌ها، و همسران ــ بلکه برای تجربیاتی نظیر گزینه‌های تعطیلات و تحصیل، و در مورد چیزهای زودگذر مانند عواطف، طرز برخورد، و دیدگاه‌ها نیز صدق می‌کند.

آدمی درگیر کارها و تصمیم‌گیری‌هایی است که اغلب از خردمندی به دورند، و گاهی از ایده‌آل فرسنگ‌ها فاصله دارند.

آدم‌ها به ندرت چیزها را در عبارت‌های مطلق انتخاب می‌کنند. ما فاقد سنجه‌ای درونی برای ارزش هستیم تا به ما بگوید چیزها چقدر می‌ارزند. در عوض، ما بر روی مزیت نسبی یک چیز به چیزی دیگر تمرکز می‌کنیم و بر حسب آن ارزش را تخمین می‌زنیم. (مثلاً، ما نمی‌دانیم که یک سواری شش سیلندر چقدر می‌ارزد، ولی می‌توانیم حدس بزنیم که از مدل چهار سیلندر گران‌تر است.)

سرانجام، تمایل دارم بگویم: در ذهن من هیچ جای تردیدی برای این نکته وجود ندارد که یکی از شگفتی‌های گیتی عبارت است از این‌که رفتار آدمی تا چه اندازه پیچیده، عجیب، و همیشه در حال دگرگونی است. اگر بتوانیم پذیرای هومر سیمپسون درون‌مان شویم، با همهٔ کاستی و ناتوانایی‌هایمان، و به هنگام طراحی مدرسه‌ها، برنامه‌های بهداشتی، بازارهای سهام، و هر چیز دیگری در محیط زندگی‌مان، آن‌ها را به حساب آوریم،

پذیرفتن همهٔ اصول اقتصادی از سر ایمان، کاری است نسنجیده و حتی خطرناک. اگر می‌خواهیم از رفتار آدمی سر در بیاوریم و از این دانش برای طراحی دنیای اطراف‌مان ــ از جمله نهادهایی همچون مالیات، نظام‌های آموزش، و بازارهای مالی ــ استفاده کنیم، نیازمند به کارگیری ابزارهای اضافه و سایر رشته‌های علمی، از جمله روانشناسی، جامعه‌شناسی، و فلسفه هستیم. اقتصاد خردگرا سودمند است

دریافتیم که وقتی آدم‌ها به صدای بلند پی در پی سفارش می‌دهند، انتخابی متفاوت از زمانی دارند که وقتی به‌طور خصوصی سفارش می‌دهند. هنگام سفارش‌دادن پی در پی (عمومی)، آنان برای هر میز انواع بیشتری ماءالشعیر سفارش می‌دهند ــ در اصل برگزیدن تنوع. شیوه‌ای پایه برای درک آن، اندیشیدن به سامر ویت ایل است. این ماءالشعیر برای خیلی‌ها چندان جالب نبود، ولی هنگامی که دیگر ماءالشعیرها «برداشته شدند»، شرکت‌کنندگان احساس می‌کردند که باید چیزی متفاوت را برگزینند ــ شاید تا نشان دهند که آنان نیز برای خودشان نظری دارند و نمی‌خواهند از دیگران تقلید کرده باشند ــ و در نتیجه ماءالشعیری متفاوت بر می‌گزیدند.