بریده‌هایی از کتاب صبر، کیمیای سعادت انسان

امیرالمؤمنین (ع) از قول پیامبر اکرم (ص) نقل می‌کنند که حضرت فرمودند: «الصَّبْرُ ثَلَاثَةٌ صَبْرٌ عِنْدَ الْمُصِیبَةِ وَ صَبْرٌ عَلَی الطَّاعَةِ وَ صَبْرٌ عَنِ الْمَعْصِیة» بر این اساس، صبر به سه قسم صبر در مصیبت، صبر در عبادت و صبر در برابر گناه منقسم می‌شود. البته این تقسیم‌بندی، مربوط به صبر فردی انسان است. در واقع، صبر به یک اعتبار، به سه قسم کلّیِ فردی، خانوادگی و اجتماعی تقسیم می‌شود و هریک از این سه قسم، خود به اقسامی منقسم می‌گردد.

صبر، کیمیای سعادت انسان نویسنده: مرجع عالیقدر حضرت آیة‌الله العظمی مظاهری (مدّظلّه‌العالی) مؤسسه فرهنگی مطالعاتی الزهرا (سلام‌الله علیها)

امروزه وضعیّت امربه‌معروف و نهی‌ازمنکر به‌جایی رسیده است که بدحجابی و بی‌حجابی در جامعه فراوان است و گاهی همین گناه علنی مورد تحسین مردم واقع می‌شود! وضعیّت حجاب و عفاف، بسیار نامناسب است و همه ساکتند. فریضهٔ بزرگ امربه‌معروف و نهی‌ازمنکر ترک شده و کسی به آن اهمیت نمی‌دهد. وقتی فروع دین را می‌شمرند، در ردیف نماز و روزه و حج، امربه‌معروف و نهی‌ازمنکر قرار دارد. مردم اشتیاق فراوانی برای حج دارند، امّا در برابر وظیفهٔ امربه‌معروف و نهی‌ازمنکر ساکت و بی‌تفاوتند و بدتر از آن، گاهی مشوّق گناه و مانع انجام واجبات می‌شوند.

نجات آدمیان از خسارت و زیان و رهایی آن‌ها از شقاوت دنیا و آخرت، در گرو برخورداری از ایمان و عمل صالح از یک سو و پایبندی به فریضهٔ مهمّ امربه‌معروف و نهی‌ازمنکر از سوی دیگر است.

عدّه‌ای با این توجیه که «همه غرق گناهیم و یک حسین داریم» بی اهمیتی خود به نمازجماعت و سایر واجبات را توجیه می‌کنند

شخصی به مسجد می‌آمد و همیشه صف اوّل نماز می‌ایستاد و در اثر تداوم نماز جماعت، وجهه‌ای پیدا کرده بود. شبی دیر به مسجد رسید و دید جای همیشگی او را گرفته‌اند و به ناچار در صف دوّم ایستاد. مرتّب در دل خود از اینکه در صف دوّم ایستاده است، ناراحت بود. در این حین، ناگهان متوجّه شد که چرا اینقدر ناراحت است؟ پس از تأمّلی فهمید همهٔ این مدّت که در صف اوّل نماز جماعت می‌ایستاده، برای مردم بوده و همهٔ نمازهای قبلی او باطل است!

شخصی مرحوم آیت الله آقا سید محمّدباقر درچه‌ای (ره) را که یکی از علمای بزرگ اصفهان بودند، برای صرف غذا به منزل خود دعوت کرد. ایشان معمولاً منزل کسی نمی‌رفتند، امّا با اصرار و دعوت فراوان آن شخص، به منزل او رفتند. بعد از صرف غذا که میهمانی به پایان آمد و آیت الله دُرچه‌ای عازم رفتن شدند، صاحب‌خانه که تاجر بود، سندی را پیش‌روی ایشان گذاشت تا امضا کنند. آن عالم بزرگ احساس کردند که آن میهمانی و غذای آن، شبههٔ رشوه داشته است. نقل می‌کنند در آن هنگام، رنگ صورت ایشان تغییر کرده و شروع به لرزیدن کرده‌اند و به میزبان فرموده‌اند: من با تو چه کرده بودم که این زهرمار را به خورد من دادی؟! بعد بلافاصله از اتاق بیرون رفته، غذاهای خورده شده را برگردانده‌اند. سپس با گریه و ناراحتی گفته‌اند: ذرّه‌های غذا را که در دلم مانده، چه کنم؟ گاهی لقمه‌ای حرام یا یک تهمت و غیبت، می‌تواند انسان را به پرتگاه سقوط بکشاند؛

خلوص نیت، بسیار مشکل است؛ زیرا نفوذ ریا، مخفیانه و پنهانی است. در روایات آمده است: ورود شرک و ریا در اعمال، ناپیداتر از راه رفتن مورچهٔ سیاه روی سنگ سیاه در شب ظلمانی است

روزی بهلول از جایی رد می‌شد. شخصی را دید که با افتخار، مشغول ساختن مسجدی است. نزدیک آن شخص رفت و گفت: اجازه می‌دهید من نیز به اندازهٔ یک خشت در ساخت این مسجد مشارکت کنم؟ آن شخص گفت: مانعی ندارد. بهلول خشتی تهیه کرد و روی آن نوشت: «مسجد بهلول»! سپس آن را بالای ورودی مسجد نصب کرد. فردا که سازندهٔ مسجد آمد، آن خشت را دید و بسیار عصبانی شد و دستور داد آن را بردارند. سپس با تندی به بهلول گفت: من مسجد می‌سازم، آن وقت به نام بهلول باشد؟ بهلول جلو آمد و گفت: آیا مسجد را برای مردم می‌سازی یا برای خدا؟ اگر برای مردم می‌سازی، مسجد نیست؛ امّا اگر برای خدا می‌سازی، اسم مسجد به نام من باشد یا به نام تو، چه تفاوتی دارد؟ مگر خدا نمی‌داند چه کسی مسجد را ساخته است؟ اینکه تو عصبانی هستی، معلوم می‌شود که مسجد نساخته‌ای! وقتی در عملی خلوص نباشد، آن عمل تاریک است. هنگامی عمل روشن می‌شود که نور الهی و رنگ خدایی به آن بتابد.

امام حسن مجتبی (ع) وقتی قصد رفتن به مسجد داشتند، غسل می‌کردند، بهترین لباس‌ها را می‌پوشیدند و نظیر دامادی که به حجله می‌رود، آهسته آهسته به سمت مسجد حرکت می‌کردند.