بریده‌هایی از کتاب بانوی سربدار

دلا گدایی و رندی زپادشاهی به دمی فراغت خاطر ز هر چه خواهی به

تملّق و چاپلوسی تأثیر سحرآمیزی در بعضی اشخاص دارد، عقل و هوش از سر بندگان خدا می‌رباید، موم را به صورت سنگ خارا درمی‌آورد و از درویش افتاده حال و متواضع، یک شدّاد متفرعن و مغرور می‌سازد.

در تمام مدّت صد ساله تسلّط مغول‌ها همیشه مردم با نظر عداوت و دشمنی به آن‌ها می‌نگریستند. فجایع و قتل و غارت مغول‌ها را در خاطر زنده نگاه داشته و همواره در فکر انتقام بودند. این کینه‌توزی و انتقام‌جویی در هیچ نقطه ایران به شدّت نیشابور نبود، زیرا نیشابوری‌ها خاطرات هولناک و بس غم‌انگیزی از مغول‌ها داشتند.

بیار آنچه داری زمردی و زور که دشمن به پای خود آمد به گور

رسم روزگار است که چون با کسی بر سر مهر آید وسایل پیشرفت او را فراهم می‌آورد. روزگار پس از سال‌ها بی‌مهری در حقّ ماریه، اکنون با این زن محنت کشیده بر سر لطف آمده و هر روز لبخند شیرین‌تری به روی او می‌زند.

در تاریخ می‌نویسند که در حمله چنگیز، روزی مغولی در بیابان به مردی رسید و چون سلاحی برای کشتن او نداشت امر کرد که مرد روی زمین دراز بکشد و تکان نخورد تا وی برود و سلاحی بیاورد. مغول عقب سلاح رفت و مرد زهره باخته حتّی به فکر فرار هم نیفتاد تا مغول برگشت و کار او را ساخت. اکنون ورق برگشته بود تا جایی که روزی زنی در باغ دورافتاده و خلوتی مغولی را دید که لای علف خشک پنهان شده است. زن که خود نه سلاح و نه یارای کشتن مغول‌ها را داشت، دستور داد از جای خود نجنبد تا وی برود و مرد خود را خبر کند. زن رفت و مدّتی طول کشید تا با شوی خود برگشت. مغول همان‌طور بی‌حرکت منتظر مرگ بود تا به دست مرد کشته شد.

فاخته بعد از سال‌ها دوندگی و توطئه‌چینی که در جریان آن ناموسش را هم بر باد داد عاقبت تیرش به سنگ آمد و به آرزوی خود رسید، ولی فاخته زنی نبود که یأس و نومیدی به دل راه دهد و از هدفی که برای خود در زندگی معین کرده بود روگردان بشود و به اصطلاح بسوزد و بسازد.

اگر آن مرد طمعکار هوسباز بو می‌برد که سر و کارش با کسی خواهد بود که ظاهرش زیباتر از حوریان بهشتی و باطنی بدتر از عفریته‌های جهنّمی دارد، قید مال و جمال را می‌زد و قدم در این راه نمی‌نهاد ولی با قضا کارزار نمی‌توان کرد.

گل در بر و می در کف و معشوقه به کام است سلطان جهانم به چنین روز غلام است

به روز نبرد آن یل ارجمند به تیغ و سنان و بگرز و سمند برید و درید و شکست و ببست یلان را سر و سینه و پا و دست