بریده‌هایی از کتاب کلیدهای‌ گفتن‌ و‌ شنیدن‌ با کودکان و نوجوانان

برای کمک به کنار آمدن با احساسات ۱. با توجه کامل به صحبت‌ها گوش کنید (شنود مؤثر داشته باشید). ۲. با استفاده از کلمه‌هایی مانند «اوه»، «فهمیدم»، «درست» و... نشان دهید که احساسات کودک را درک کرده‌اید. ۳. برای احساس‌های کودک اسمی پیدا کنید. ۴. آرزوها و خواسته‌های کودک را در عالم خیال برآورده سازید.

انکار مداوم احساسات کودکان ممکن است باعث سردرگمی و عصبانیت آنان شود. این کار، عدم شناخت احساسات و باور نکردن آن‌ها را به کودکان می‌آموزد.

۴ روش ممکن برای کمک به کودکی که تحت فشار روحی است، عبارتند از: گوش دادن به حرف‌های او با توجه کامل، تصدیق احساسات کودک، گفتن یک کلمه: نام‌گذاری احساس‌های او و برآورده کردن تخیلی آرزوهایش. اما شیوه و چگونگی برخورد ما مهم‌تر از هر کلمه‌ای است که بر زبان می‌آوریم. اگر برخورد ما مهربانانه و شفقت‌آمیز نباشد، هر کلمه‌ای که بر زبان بیاوریم به‌نظر کودک دروغین و توهین‌آمیز خواهد آمد. کلمات، تنها درصورتی به دل کودک خواهند نشست که حامل احساس واقعی همدلی و یگانگی باشند.

هرچه برای برطرف کردن احساس ناراحتی کودک بیشتر تلاش کنید، او بیشتر در این حالت فروخواهد رفت و هرچه راحت‌تر احساس او را بپذیرید، کودک آسان‌تر می‌تواند با آن احساسات کنار بیاید

وقتی در مقابله با مشکلی، راه‌حلی فوری در اختیار کودکان می‌گذاریم یا آن‌ها را نصیحت می‌کنیم، آنان را از کسب تجربه‌ای که بر اثر دست‌وپنجه نرم کردن با مشکلات پدید می‌آید، محروم کرده‌ایم.

وقتی کودکان را نصیحت می‌کنید، آنان یا احساس حماقت می‌کنند («چرا خودم به این فکر نیفتادم؟») یا خشمگین می‌شوند («به من نگو چطور باید زندگی کنم!») و یا برانگیخته می‌شوند (چه چیزی باعث شد فکر کنی که خودم به این مسئله فکر نکرده‌ام؟)

با پاسخ فوری به کودکانمان، به آنان لطف نمی‌کنیم بلکه گویی تمرین‌های ذهنی آن‌ها را برایشان انجام می‌دهیم.

۴ روش ممکن برای کمک به کودکی که تحت فشار روحی است، عبارتند از: گوش دادن به حرف‌های او با توجه کامل، تصدیق احساسات کودک، گفتن یک کلمه: نام‌گذاری احساس‌های او و برآورده کردن تخیلی آرزوهایش

کودکانی که در خانواده‌های معتقد به احترام به تلاش کودک رشد کرده‌اند، احساس بهتری نسبت به خود داشته باشند. احتمال بیشتری وجود دارد که این‌گونه کودکان با چالش‌های زندگی کنار بیایند و احتمالا اهداف بزرگ‌تری را در مقایسه با کودکانی که این چنین پرورش نیافته‌اند، برای خود تعیین کنند.

وقتی کودکان پرسش‌هایی دارند، در ابتدا خود آن‌ها شخصآ سزاوار هستند تا فرصت یافتن جواب را داشته باشند.

برای تشویق به استقلال ۱. به کودکان اجازه انتخاب بدهید. ۲. به تلاش کودک احترام بگذارید. ۳. سؤالات زیادی نپرسید. ۴. برای پاسخ به پرسش‌ها عجله نکنید. ۵. کودکان را به یافتن منابع خارج از منزل تشویق کنید. ۶. امید را از آنان نگیرید.

آنچه برای کودک اهمیت دارد این است که خود را به‌عنوان بخشی از راه‌حل بداند، نه پاره‌ای از مشکل.

ما امیدواریم، بعدها در طول زندگی به‌عنوان یک بزرگسال، وقتی کاری کرد که موجب احساس ندامت او شد، با خود فکر کند: «برای اصلاح اوضاع چه کاری می‌توانم انجام دهم تا دوباره اوضاع درست شود؟» نه اینکه بگوید: «کاری کردم که ثابت می‌کند آدم بی‌ارزشی هستم که باید تنبیه شود.»

یکی از جایگزین‌های تنبیه، نشان دادن عدم تأیید است.

«درصورت وجود اختلاف، اجباری به بسیج نیروها علیه یکدیگر و نگرانی درباره غالب و مغلوب نداریم. به‌جای آن می‌توانیم انرژی خود را برای یافتن راه‌حلی که نیازهای هر دو طرف را به‌عنوان فردی مستقل محترم می‌دارد، به‌کار ببریم.»

ما باید از فکر نگریستن به کودک به‌عنوان «مشکلِ» نیازمند تصحیح، خودداری کنیم.

جایگزین‌های تنبیه ۱. راه مفید بودن را تذکر دهید. ۲. عدم تأیید شدید خود را نشان دهید (بدون حالت تهاجمی). ۳. انتظارات خود را بیان کنید. ۴. چگونگی اصلاح امور را به کودک نشان دهید. ۵. حق انتخاب بدهید. ۶. عمل کنید. ۷. اجازه دهید کودک عواقب رفتار ناشایستش را تجربه کند.

ما با تنبیه کودک درواقع او را از فرایند روحی ـ روانی بسیار مهم روبه‌رو شدن با رفتار نامناسب خود، محروم کرده‌ایم.»

وقتی انتظار دارید کاری فوری انجام بگیرد، بهتر است با شدت و مؤثرانه صحبت کنید، نه با خواهش و التماس.

عقیده‌ای که پشت کلمات شما پنهان است، به اندازه کلماتی که به‌کار می‌برید، مهم است.