بریده‌هایی از کتاب نردبان شکسته

بدیهی‌ست کوتاه‌کردنِ نردبان ـ یعنی کاهش نابرابری ـ درواقع سریع‌ترین و قدرتمندترین روش برای مقابله با مشکلات بسیاری‌ست

نابرابریِ شدیدی که امروزه در درآمدِ مدیرعاملان مشاهده می‌شود احتمالاً رضایت شغلی، عملکرد تیمی و کیفیت محصول را ضعیف می‌کند. ممکن است کارگران را ترغیب کند تنبلی کنند، دست به سرقت بزنند یا خراب‌کاری کنند. این تمایلات احتمالاً باتوجه‌به ناآگاهیِ عمومی مبنی‌بر میزانِ نابرابربودنِ مقیاس‌های واقعیِ دستمزد تاکنون ناگفته مانده است. اما با افزایش پاداش مدیرعامل، این امر روزبه‌روز بیش‌تر به اطلاعات عمومی تبدیل می‌شود.

کارگران فقط زمانی ممکن است از نابرابری ناراضی باشند که از وجود آن آگاهی داشته باشند.

«وقتی دربارهٔ فقر می‌نویسم، مجبور نیستم خیال‌پرداز خوبی باشم، چون حافظهٔ خوبی دارم.

ما شیفتهٔ موقعیت‌های اجتماعیِ عالی هستیم.

در یک تحلیل اقتصادیِ استاندارد، چنین استدلال می‌شود که تصور شخصیِ افراد از خودشان تا حد زیادی پوچ و بی‌اهمیت است

شاید فقرا فقیرتر نشده باشند، اما یکی از جنبه‌های زنندهٔ نابرابری این است که وقتی اطرافیان‌تان حرکتِ روبه‌جلو دارند، پسرفت‌نکردن هم حس عقب‌ماندن به وجود می‌آورد.

نابرابری باعث می‌شود افراد «احساس» فقیربودن کنند و مثل فقرا «عمل کنند»؛ حتا وقتی فقیر نیستند.

چرا کسی‌که از حق زنان برای سقط جنین حمایت می‌کند باید خواهان افزایش مالیات برای افرادِ دارای درآمدِ بالا هم باشد؟ چرا همان کسی‌که به حقِ داشتنِ اسلحهٔ شخصی معتقد است باید به یافته‌های علمی دررابطه‌با تغییرات اقلیمی بدگمان باشد؟

وقتی افراد احساس فقیربودن می‌کنند، کوته‌بین می‌شوند و هر چیزی را که بتوانند فوراً به دست بیاورند می‌پذیرند و آینده را نادیده می‌گیرند. وقتی هم احساس ثروتمندبودن می‌کنند، آینده‌نگر می‌شوند.

بلوغ زودرس و فرزندآوریِ زودهنگام نه‌تنها با سن امید به زندگی ارتباط داشت، بلکه با فقر، با خانه‌هایی که پدر در آن حضور ندارد و با سطحِ نابرابریِ اقتصادی در منطقه نیز پیوند دارد

وقتی افراد هم‌زمان با انجام قضاوتِ ذهنی، به‌واسطهٔ انجام کارِ دیگری دچار حواس‌پرتی می‌شوند، تمایل به نادیده‌گرفتن موقعیت تشدید می‌شود.

نابرابری براساس سهم ۲۰ درصدِ ثروتمندترِ جامعه از درآمدِ هر کشور و تقسیمِ آن بر سهم ۲۰ درصدِ فقیرترِ آن کشور اندازه‌گیری شد. برای برابرترین کشورها، مثل سوئد و ژاپن، نسبت نابرابریِ درآمد حدود ۴ است؛ یعنی درآمد ۲۰ درصد ثروتمندترِ جامعه ۴ برابر بیش‌تر از ۲۰ درصد فقیرترِ جامعه است. برای نابرابرترین کشورها مثل ایالات متحده و پرتغال، نسبت نابرابریِ درآمد حدوداً ۸ است.

ازنظر رالز اگر خیلی ساده از مردم بپرسید از نگاه آن‌ها چه میزان از نابرابری عادلانه یا ناعادلانه است، نظر آن‌ها تحت‌تأثیر توانایی‌ها و منافع شخصیِ خودشان قرار خواهد داشت. قدرتمندترین، باهوش‌ترین و سبقت‌جوترین افراد از نتایج نابرابرتر حمایت خواهند کرد، چون زندگی‌شان را با امتیازات شخصی نسبت‌به دیگران شروع می‌کنند.

ین امید به زندگی‌ست که مهم‌ترین منبعِ فشار برای تولیدمثلِ زودهنگام محسوب می‌شود. ارتباط به‌طرز چشمگیری قدرتمند و تقریباً از نوع تناظر یک‌به‌یک بود: با کاهش امید به زندگی، سن اولین فرزندآوریِ زنان هم کاهش پیدا می‌کرد.

وقتی آدم‌ها حس می‌کنند از دیگران عقب مانده‌اند و زندگیْ بی‌نظم و پرهرج‌ومرج است و موقعیت‌شان به خطر افتاده، آن‌وقت مغزشان تمام تلاشش را می‌کند تا جهانی باثبات بیافریند. این روش جواب هم می‌دهد. کسانی‌که مذهبی‌اند معمولاً نسبت‌به کسانی‌که مذهبی نیستند، شادترند و اضطراب کم‌تری دارند، هم دررابطه‌با زندگی و هم دررابطه‌با مرگ. بعضی سیستم‌های اعتقادیْ آرامش و اطمینان را به روش‌هایی فراهم می‌کنند که تفکر عادی از عهدهٔ آن‌ها برنمی‌آید. برای بیش‌ترِ افراد، خدای انتزاعی و غیرشخصیِ متخصصانِ خداشناسی نمی‌تواند این سطح از آرامش را فراهم کند. هرچه زندگی سخت‌تر باشد، معجزه‌آساتر خواهد بود.

وقتی آدم‌ها حس می‌کنند از دیگران عقب مانده‌اند و زندگیْ بی‌نظم و پرهرج‌ومرج است و موقعیت‌شان به خطر افتاده، آن‌وقت مغزشان تمام تلاشش را می‌کند تا جهانی باثبات بیافریند. این روش جواب هم می‌دهد. کسانی‌که مذهبی‌اند معمولاً نسبت‌به کسانی‌که مذهبی نیستند، شادترند و اضطراب کم‌تری دارند، هم دررابطه‌با زندگی و هم دررابطه‌با مرگ. بعضی سیستم‌های اعتقادیْ آرامش و اطمینان را به روش‌هایی فراهم می‌کنند که تفکر عادی از عهدهٔ آن‌ها برنمی‌آید. برای بیش‌ترِ افراد، خدای انتزاعی و غیرشخصیِ متخصصانِ خداشناسی نمی‌تواند این سطح از آرامش را فراهم کند. هرچه زندگی سخت‌تر باشد، معجزه‌آساتر خواهد بود.

بسیاری از حکمایِ الهی رنج را مسئله‌ای فلسفی در مذهب دانسته‌اند، چون تناقض‌آمیز به نظر می‌رسد که خداوندْ قادرِ مطلق، خیر مطلق و عالم مطلق باشد و اجازهٔ چنین فلاکتی را بدهد. اما محققان درنهایت متوجه شدند غم و ناراحتی برای بیش‌ترِ باورمندان مسئله‌ای خداشناختی نیست، بلکه کاملاً برعکس. مثل ایوب در کتاب انجیل، هرچه مردم بیش‌تر رنج بکشند، باورشان به خداوند بیش‌تر خواهد شد.

همهٔ ما دوست داریم در جهانی زندگی کنیم که باثبات و قابل‌پیش‌بینی‌ست، جایی‌که همه‌چیز تحت کنترل قرار دارد و می‌توان هرج‌ومرج را مهار کرد. همهٔ ما دوست داریم در دنیایی عادلانه زندگی کنیم، جایی‌که برای آدم‌های خوب اتفاقات خوب می‌افتد و آدم‌های بد به‌خاطر جنایات‌شان مجازات می‌شوند. ذهن ما هر لحظه برای نظم‌بخشیدن به جهان سخت کار می‌کند، اما نابرابری با کفش‌های گل‌آلود سرزده از در وارد می‌شود و با ورودش اختلال و بی‌نظمی به همراه می‌آورد.

میل به دیدنِ الگو در بی‌نظمی را پاریدولیا می‌خوانند که پدیدهٔ جدیدی هم نیست. دیوید هیوم در قرن هجدهم نوشت: «میلی جهانی در بشر وجود دارد که همه را مانند خود تصور کرده و خصوصیاتی را که برای‌شان آشناست به هر شیئی منتقل کنند... . چهرهٔ انسان‌ها را در ماه، و سپاهیانی را در ابرها می‌بینیم و به‌واسطهٔ نوعی میل طبیعی، البته اگر با تجربه و تأمل اصلاح نشده باشد، بداندیشی یا نیت خوب را به هرچه که آزارمان می‌دهد یا برای‌مان خوشایند است، نسبت می‌دهیم.»