بریده‌هایی از کتاب نردبان شکسته

حس برتری در کسب سود باعث شده بود افراد در عقیده هم نسبت‌به دیگران احساس برتری کنند. دوست داریم فکر کنیم کسانی‌که با ما موافق‌اند آگاه و بابصیرت‌اند و کسانی‌که با ما مخالف‌اند باید واقعیت را آن‌طور که هست ببینند و در این راه به کمک نیاز دارند. جرج کارلین در توضیح این پدیده می‌گوید: «تابه‌حال متوجه شده‌اید هر کس آهسته‌تر از شما رانندگی می‌کند احمق است و هر کس سریع‌تر از شما می‌راند دیوانه؟» این میل طبیعی برای باور به این‌که «ماییم که دنیا را دقیق می‌بینیم و هر کس نظر متفاوتی دارد احمق است» باعث تشدید تعارضات می‌شود. روان‌شناسی به اسم لی راس استدلال کرده که اگر من جهان را آن‌گونه که هست می‌بینم و شما با من مخالف باشید، آن‌وقت تنها چند توجیه معدود برای توضیح رفتار شما خواهم داشت: «صلاحیت ندارید، غیرمنطقی هستید، شاید هم شیطان‌صفت باشید. به‌هرحال نمی‌توانم قانع‌تان کنم.»

تصمیماتِ سیاسیِ منطقی (منطقی ازنظر منافعِ شخصیِ تنگ‌نظرانه) به میزان پول شما بستگی دارد.

نرخ مالیاتِ نزدیک به ۱۰۰ درصد انگیزه و نوآوری را کاملاً نابود می‌کند. فروپاشیِ سیستم‌های کمونیستی در قرن بیستم درمجموع گواهی بر این ادعا دانسته می‌شود که سطح فوق‌العاده بالا و افراط‌گونهٔ مقررات دولتی و مالیات‌بندی نمی‌تواند با اقتصاد بازار آزاد رقابت کند. در آن‌سوی طیف، بازاری که کاملاً بدون نظارت و مقررات باشد به‌سرعت به شکل‌گیریِ انحصارگرایی‌ای منجر خواهد شد که با هدف اصلیِ رقابتِ بازار در تضاد است. فقدان مالیات هم کهنگیِ جاده‌ها و زیرساخت‌ها و همچنین زوالِ تجهیزات نظامی را در پی خواهد داشت. در دنیای واقعی، اقتصادهای بازار در میانهٔ این دو حدِ افراطی قرار دارند. هر کشورِ سرمایه‌داری دارای شکلی از مقررات دولتی، شکلی از مالیات‌بندی و شکلی از چتر حمایتی برای محافظت از طبقاتِ پایین است.

در تحقیق‌های متعدد، سوژه‌هایی که جهان را مکانی تهدیدآمیز و خطرناک می‌دیدند، گرایش‌های سیاسیِ محافظه‌کارانه‌تری داشتند. کسانی‌که جهان را امن می‌دانستند و کسانی‌که مشتاق جست‌وجو و امتحان تجارب جدید بودند از دیدگاه‌های لیبرال حمایت می‌کردند.

اگر همیشه نمی‌توانیم چیز دلخواه‌مان را به دست بیاوریم، درعوض سعی می‌کنیم نیازمان را برطرف کنیم. گاهی معنای این جمله پذیرشِ خطرهای بزرگ است.

وقتی افراد احساس فقیربودن می‌کنند، کوته‌بین می‌شوند و هر چیزی را که بتوانند فوراً به دست بیاورند می‌پذیرند و آینده را نادیده می‌گیرند. وقتی هم احساس ثروتمندبودن می‌کنند، آینده‌نگر می‌شوند.

از منظر فرگشتی، باید به خاطر داشته باشیم که طبیعت به خوشحالیِ ما اهمیتی نمی‌دهد. درحقیقت طبیعت به این‌که ما ژن‌های‌مان را منتقل خواهیم کرد یا نه اهمیتی نمی‌دهد. هیچ علاقه‌ای به حفظ یا ازبین‌رفتنِ خطِ خانوادگیِ ما، یا حتا انقراض کل گونهٔ انسان ندارد. طبیعت از هیچ نتیجهٔ مشخص یا هیچ گروه یا فرد خاصی حمایت نمی‌کند. طبیعت، خیلی ساده، تمامِ آن‌چیزی‌ست که اتفاق می‌افتد.

بیش‌ازحد در زمان حال زندگی‌کردنْ تجربهٔ مشترکِ همهٔ کسانی‌ست که در فقر بزرگ شده‌اند. البته این نگاه به زندگی متناقض به نظر می‌رسد. اگر می‌خواهید از فقر خلاص شوید، باید برای آینده پس‌انداز کنید

طبیعت و تربیت همیشه باهم کار می‌کنند، چون آن‌چه از نظر ژنتیکی به‌عنوان انسان به ارث برده‌ایم، مجموعه‌ای دقیق از رفتارهای مشخص نیست، مثل رفتارهایی که باعث می‌شوند مگس‌های میوه به‌سمت نور بال‌بال بزنند؛ برعکس، مجموعه‌ای از گرایش‌ها برای واکنش به تغییراتِ محیط به روش‌های مشخص است. هدف باید فهمیدن این نکته باشد که طبیعتِ انسان چطور ما را برای واکنش به محیط‌های غنی و فقیر از منبع، و همچنین به سطوح بالا و پایینِ نابرابری آماده کرده است. وقتی به این هدف برسیم، درک خواهیم کرد که چرا تفکر و کنش فردی که در خانواده‌ای ثروتمند رشد کرده است، در مقایسه با رفتار و کنشِ همان فرد در صورت متولدشدن در خانواده‌ای فقیر، متفاوت است. یا مثلاً چرا کسی‌که در موقعیتی با نابرابریِ زیاد زندگی می‌کند متفاوت با کسی رفتار می‌کند که در شرایط برابر زیست می‌کند. به‌این‌شکل، کم‌کم تشخیص می‌دهیم نابرابری چطور شخصیت‌مان را تغییر می‌دهد.

نابرابری تنها فقرا را تحت‌تأثیر قرار نمی‌دهد، بلکه همهٔ کسانی‌که در ناحیه‌های مختلف زندگی می‌کنند از دست آن به ستوه می‌آیند. از دیدِ یک اقتصاددان، فقر با نابرابریِ اقتصادی بسیار متفاوت است. فقر به آن‌چه شخص دارد یا ندارد مربوط است، درحالی‌که نابرابری نحوهٔ توزیعِ پول را توصیف و فاصلهٔ میان دارا و ندار را ترسیم می‌کند.

چیز مقاومت‌ناپذیری در فرصتِ اثباتِ بهتربودنِ خود نسبت‌به دیگران وجود دارد، حتا اگر به‌مدت یک ساعت باشد، حتا اگر به احمقانه‌ترین شکل باشد.

یکی از معتبرترین یافته‌های روان‌شناسیِ اجتماعی این است که اگر شما آگاهانه به شخصی فکر کنید که به‌وضوح در زمینه‌ای بر شما برتری دارد، احساس‌تان نسبت‌به خود در مقایسه با زمانی‌که هرگز به آن شخص فکر نکرده‌اید، بدتر خواهد شد. به‌همین‌ترتیب، اگر به کسی فکر کنید که به‌نوعی از شما پایین‌تر است، این مقایسه باعث می‌شود احساس بهتری نسبت‌به خودتان پیدا کنید.

نمی‌توان به‌سادگی گفت نابرابری به میزان پولی که داریم مربوط است؛ نابرابری دربارهٔ موقعیت ما نسبت‌به دیگران است. از این منظر، پول، یکی از روش‌هایی‌ست که با استفاده از آن امتیازات‌مان را محاسبه می‌کنیم. حسِ فقیربودن است که اهمیت دارد، نه صرفاً فقیر «بودن».

وقتی نفع شخصی را حذف کنیم، هرکس می‌تواند بفهمد برابری «باید» بر نابرابری ترجیح داده شود.

پول، پول می‌آوَرَد. ازآن‌جاکه می‌توان ثروت را سرمایه‌گذاری کرد و به‌این‌ترتیب افزایش داد، پول چرخه‌ای طبیعی ایجاد می‌کند که از طریق آن ثروتمندانْ ثروتمندتر شده و دم نمودار طولانی‌تر می‌شود. کسانی‌که چیزی برای سرمایه‌گذاری ندارند، نمی‌توانند در این چرخه شرکت کنند؛ بنابراین در کف نمودار باقی خواهند ماند.

نابرابری باعث می‌شود افراد «احساس» فقیربودن کنند و مثل فقرا «عمل کنند»؛ حتا وقتی فقیر نیستند. نابرابری در ذهن ما بسیار شبیه فقر است، به‌طوری که ایالات متحدهٔ امریکا ـ ثروتمندترین و نابرابرترین کشور جهان ـ را دارای ویژگی‌های بسیاری می‌بینیم که آن‌را شبیه کشوری درحال‌توسعه می‌کند نه یک ابرقدرت.

الگوی روان‌شناختیِ واقعی‌تر. در این مدل، افراد به‌طور عادی موقعیت نسبی‌شان را در مقابل زمینه‌های اجتماعیِ خودشان می‌سنجند تا درارتباط‌با ارزشِ خود قضاوت کنند. تلاش آگاهانه برای درنظرگرفتنِ مواردی که واقعاً مهم‌اند باعث می‌شود الگوی پیش‌فرض (ناخودآگاه نگاه‌کردن به دیگران برای سنجش میزان ارزشِ خودمان) را متوقف کنیم.

می‌توان تأثیر طرزفکر «سریع زندگی کن، جوان بمیر» را که از نابرابری سرچشمه می‌گیرد، با برگرداندنِ توجه به آن‌چه واقعاً برای فرد اهمیت دارد، کاهش داد.

همراه‌کردنِ تمایلِ طبیعیِ ما برای تمرکز روی شایستگی‌هامان با تمرکز بر شانس‌مان هم می‌تواند چنین نتیجه‌ای داشته باشد. دفعهٔ بعد که دارید فکر می‌کنید توی زندگی‌تان چقدر زحمت کشیده‌اید و چقدر لیاقتِ داشته‌هاتان را دارید، از خودتان بپرسید در طول مسیر چه خوش‌شانسی‌هایی آورده‌اید؟

عملکرد در زندگیِ واقعی به توانایی، تلاش و شانس بستگی دارد. اما همان‌طور که این شبیه‌سازی نشان می‌دهد، هرچه از نردبان بالاتر می‌روید، موفقیت‌تان بیش‌تر از توانایی‌ها و تلاش‌های شما تحت‌تأثیرِ شانس قرار می‌گیرد.