بریده‌هایی از کتاب نردبان شکسته

برتراند راسل زمانی گفت: «گداها به میلیونرها حسادت نمی‌کنند، هرچند به گداهای دیگری که موفق‌ترند غبطه می‌خورند.»

در ذهن ما تصویری واحد از نابرابری وجود ندارد؛ چون جوهرهٔ نابرابریْ فقدان تجربهٔ مشترک است. معنای سخن در عمل، فقدان فضاهای مشترک است

برتراند راسل زمانی گفت: «گداها به میلیونرها حسادت نمی‌کنند، هرچند به گداهای دیگری که موفق‌ترند غبطه می‌خورند.» ا

چیز مقاومت‌ناپذیری در فرصتِ اثباتِ بهتربودنِ خود نسبت‌به دیگران وجود دارد، حتا اگر به‌مدت یک ساعت باشد، حتا اگر به احمقانه‌ترین شکل باشد.

نمی‌توان به‌سادگی گفت نابرابری به میزان پولی که داریم مربوط است؛ نابرابری دربارهٔ موقعیت ما نسبت‌به دیگران است.

درحقیقت زمان آن رسیده که تناسب بین تمایلات عصر حجریِ خود با واقعیت‌های معاصر را زیر سؤال ببریم.

امروزه افراد حاضر در فهرست ۸۵ نفرهٔ ثروتمندترین انسان‌های دنیا درمجموع ثروتمندتر از ۳٫۵ میلیارد نفر از ساکنانِ فقیرِ کرهٔ زمین‌اند. در امریکا اقلیت ۱ درصدیِ ثروتمندان، بیش از ۲۰ درصد از درآمدِ ثروتمندترین ملتِ طولِ تاریخ جهان را به خود اختصاص داده‌اند.

شاید فروتنان سرانجام میراث‌دار زمین باشند، اما متکبران تاکنون در تصاحب آن قدرتمندانه‌تر عمل کرده‌اند.

«گداها به میلیونرها حسادت نمی‌کنند، هرچند به گداهای دیگری که موفق‌ترند غبطه می‌خورند.»

در مناطقی که در آن‌ها زندگی می‌کنید هرچه نابرابریِ بیش‌تری وجود داشته باشد، چشم‌اندازهای اقتصادی‌تان را بیش‌تر ثروت والدین‌تان مشخص می‌کند تا موفقیت خودتان. وقتی پله‌های نردبان اقتصادی از هم دورتر باشند، صعود از آن‌ها بسیار سخت‌تر می‌شود.

در ایالت‌هایی که نابرابریِ درآمدیِ بیش‌تری دارند، نرخ طیف کاملی از مشکلات اجتماعی بالاتر است: از بارداریِ نوجوانان تا نرخ ترک‌تحصیل در دبیرستان‌ها تا جرایم خشونت‌آمیز.

جان رالز به‌شدت به این فرضیه بدبین بود. او چنین استدلال می‌کرد: اگر مردی صاحب هوشِ درخشان است، چرا به‌خاطر آن ستایش شود؟ او صرفاً آن‌قدر خوش‌اقبال بوده است که با هوش بالا متولد شود. اگر کسی دارای اخلاق کاریِ قدرتمند است، صرفاً برندهٔ بخت‌آزماییِ صفات سخت‌کوشی و پشتکار شده است. اگر هم پسری به‌اندازهٔ کافی قدرتمند است که از بیماری‌ای وحشتناک جان سالم به در ببرد و پسر ضعیف‌تر تسلیم می‌شود، این صرفاً نشان‌دهندهٔ یکی از حقایق تلخ زندگی‌ست. رالز در این‌ها چیزی نمی‌دید که ازنظر عدالت یا اخلاق ستودنی باشد.

شاید فقرا فقیرتر نشده باشند، اما یکی از جنبه‌های زنندهٔ نابرابری این است که وقتی اطرافیان‌تان حرکتِ روبه‌جلو دارند، پسرفت‌نکردن هم حس عقب‌ماندن به وجود می‌آورد. آیا تابه‌حال در قطاری بی‌حرکت بوده‌اید و دیده‌اید قطار کناری‌تان ایستگاه را ترک کند؟ همگی احساس می‌کنید ناگهان در جهت مخالف شروع به حرکت کرده‌اید.

وضعیت شغلی شکل‌دهندهٔ موقعیت ذهنی است و این حس ذهنی از موقعیت و جایگاه به‌نوبهٔ خود سلامت فرد را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد.

هرچه دنیای اقتصادیِ ما بیش‌تر از هم فاصله می‌گیرد، سیاست‌مان هم واگراتر می‌شود. این‌که کسانی را که آن‌سوی راهروی هواپیما نشسته‌اند افراد خوش‌نیتی بدانیم که در اهداف با ما اشتراک‌نظر دارند و تنها در بهترین ابزارِ رسیدن به آن‌ها مخالف ما هستند، روزبه‌روز سخت‌تر می‌شود.

گاهی دربارهٔ یک مشکل براساس اصول خودمان می‌اندیشیم و به نتیجه‌ای ایدئولوژیک می‌رسیم. گاهی هم سرنخ‌های موقعیتی خاص را دنبال و ایدئولوژیِ متناسب با آن لحظه را پیدا می‌کنیم.

وقتی افراد احساس فقیربودن می‌کنند، به‌سمت بده‌بستانِ سریع میان راهبرد سریع‌آهسته تمایل پیدا می‌کنند و خشنودیِ فوری را ترجیح می‌دهند. اما وقتی حس می‌کنند نسبتاً ثروتمندند، آینده‌نگر می‌شوند.

چیز مقاومت‌ناپذیری در فرصتِ اثباتِ بهتربودنِ خود نسبت‌به دیگران وجود دارد، حتا اگر به‌مدت یک ساعت باشد، حتا اگر به احمقانه‌ترین شکل باشد.

نه‌تنها مدام مقایسه می‌کنیم، بلکه دربارهٔ این‌که کدام مقایسه‌ها به حساب می‌آیند و کدام‌ها مهم نیستند هم فرضیات ظریف و زیرکانه‌ای در ذهن داریم.

کشورهایی که نابرابریِ بالایی داشتند بسیار مذهبی‌تر از کشورهای دارای برابریِ بالا بودند. اثرات نابرابریْ عظیم و تقریباً به‌اندازهٔ اثرات درآمد واقعی زیاد بود. وقتی نمودار داده‌ها ترسیم شد تا ارتباط میان مذهب و نابرابریِ درآمدی (به‌جای درآمد متوسط) نمایش داده شود، ایالات متحده هم دیگر داده‌ای پرت نبود، بلکه کاملاً همسو با پیش‌بینی‌ها در هر دو شاخصِ نابرابری و مذهبی‌بودن، در سطح بالایی قرار داشت. فقر و نابرابری در کنار هم می‌توانند تفاوت‌های میان کشورها از نظر مذهبی‌بودن را توضیح دهند.