بریده‌هایی از کتاب تو با ارزشی فرزندم

روان‌شناسان معتقدند که آخرین اندیشه‌هایی که پیش از خواب به سرتان می‌آیند، در مدت زمان خواب به ذهن نیمه‌هوشیارتان خوارک می‌رساند. اگر در این هنگام ذهنتان را از اندیشهٔ کامیابی و توانگری و ثمرات نیکو سرشار کنید، ذهن نیمه‌هوشیارتان آن‌ها را به صورت فرمان از شما می‌پذیرد. از این رو، در مدتی که خواب هستید، ذهن نیمه‌هوشیارتان مطیعانه وارد فعالیت می‌شود تا فردایی توانگر و شاد و کامیاب برای‌تان بیافریند. از این رو، با نوشتن برنامه‌ها و رویدادهای روز بعد به صورت دلخواهتان، می‌توانید عنان و اختیار روز بعد را به دست بگیرید.

تحسین پاداش به انجام دادن کار است، در حالی که تشویق پاداش به فرد است. مثلا جملهٔ تو توانستی تحسین است، ولی جملهٔ به تو افتخار می‌کنم تشویق فرد است. کودک وقتی تحسین شود ممکن است فکر کند که تنها وقتی خوب است که کاری را درست انجام داده باشد. از سویی هم تشویق به رسمیت شناختن تلاش است. اگر به کودک بگوییم: «خب، بهم بگو بازی چطور بود. من دیدمت چطور حمله کردی.» مفیدتر از گفتن: «تو بهترین بازکن تیم هستی.» است. تحسین بیش از اندازه اعتمادبه‌نفس کودک را خدشه‌دار می‌کند؛ چون فشاری برای انجام دادن کار و نیاز مداومی به تأیید دیگران در او ایجاد می‌شود. بنابراین بهتر است آزادانه او را تشویق کنید. این موضوع به کودکتان کمک می‌کند تا با احساس خوبی رشد کند.

خبرنگاری از ثروتمند سیاه‌پوستی، که نفر اول به دنیا معرفی شده بود، پرسید: «اگر دولت اموالت را مصادره کند، چه می‌کنی؟» گفت: «دولت عزت نفسم را نگیرد، پنج سال دیگر همه ثروتم را دوباره به دست می‌آورم!» پس بنای عزت نفس کودکان را محکم بنا کنیم تا در سایه آن به همه ایده‌های خود برسند.

وظیفه پدر و مادر در سال‌های نخست تولد ایجاد اعتمادبه‌نفس در کودک است و سال‌های بعد باید از اعتمادبه‌نفس ایجادشده محافظت کنند.

حتی اگر کودک کاری را به اشتباه انجام داد، پدر و مادر باید او را تشویق کنند و این پیام را به او تلقین کنند که تو بهترینی و برای ما مهم و دوست‌داشتنی هستی.

برای اینکه کودک بتواند درست اندیشیدن را بیاموزد و تمرین کند، برقراری آرامشِ او بسیار مهم است؛ بنابراین، هیچ تشویق و نگرانی نباید او را تهدید کند. وقتی کودک با مسئله‌ای روبه‌رو می‌شود که به تفکر نیاز دارد، والدین با صبوری باید به او اجازه اندیشیدن بدهند، حتی اگر ممکن است کودک تصمیم اشتباهی بگیرد، والدین باید به او فرصت فکر کردن بدهند و از سرزنش بپرهیزند.

بازی با کودک درمانگر است، زیرا به ما یاری می‌هد که چگونه به آرامش برسیم. از طرفی هنگام بازی، با توانایی‌ها و خلق و خوی فرزندانمان بیشتر آشنا می‌شویم. هنگام بازی، خود را هم‌سطح کودکان می‌کنیم و دنیا را از زاویه دید آن‌ها می‌بینیم. توجه داشته باشید که هر چه برای وقت گذراندن با کودکتان مشتاق‌تر باشید، وقتی او بزرگ‌تر شود، برای بودن با شما، علاقه بیشتری خواهد داشت و شما هم می‌توانید او را در بازی یا کارهای خود شریک کنید. یادتان باشد که شما مهم‌ترین کار دنیا را انجام می‌دهید، بزرگ کردن و پرورش یک انسان.

یکی از وظایف مهم پدر و مادر پرورش مهارت‌های کودک است. فردی که از کودکی مهارت‌های لازم را برای زندگی به دست نیاورده باشد، نمی‌تواند اعتمادبه‌نفس داشته باشد. والدین با توجه به علایق و احساسات کودک خود، می‌توانند به رشد و گسترش استعدادهای او کمک کنند.

پدر و مادر نخستین مربیان کودک‌اند که رفتارها و عملکردشان در شکل‌گیری رفتار نوزاد اثرگذار است. همان‌طور که پیش‌تر نیز آمد، پایه‌های اعتمادبه‌نفس کودکان در خانواده شکل می‌گیرد و کودک چگونگی برقراری ارتباط مؤثر را از پدر و مادر خود می‌آموزد.

مهم‌ترین مسئله‌ای که اعتمادبه‌نفس کودک را از بین می‌برد، تحقیر کردن اوست.

تحسین و تشویق به‌موقع و مناسب والدین نیز سبب می‌شود که کودک به زندگی و فعالیت‌های خود دلگرم شود و خانواده امن خود را پناهگاه مناسبی بداند. همچنین والدین باید برای رشد مناسب و پرورش اعتمادبه‌نفس کودک، پایه‌های زندگی خود را براساس عزت نفس، مناعت طبع، احترام متقابل و رعایت حقوق یکدیگر بنا کنند تا کودک نیز در بستری مناسب رشد و نمو یابد.

البته گاهی نیز والدین با چشاندن طعم شکست به کودک کمک می‌کنند که بیاموزد همیشه نمی‌توان برنده بود و باید از شکست درس گرفت. پس از آن کودک کارآزموده‌تر و باتجربه‌تر می‌شود.

والدین هنگامی که با کودک خود همبازی می‌شوند، باید به گونه‌ای رفتار کنند که کودک احساس نکند در برابر پدر و مادرش ناتوان و ضعیف است و محکوم به شکست. این رفتار والدین سبب رشد و پرورش اعتمادبه‌نفس کودک می‌شود و کودک می‌پذیرد که قوی و توانمند است؛ زیرا طعم بُرد را می‌چشد.

بهترین روشی که پدر و مادر هنگام شکست یا موفقیت‌آمیز نبودن فعالیت‌های کودکشان می‌توانند به کار گیرند، این است که به او اعلام کنند که کنارش می‌مانند و از او حمایت می‌کنند تا بحران را به بهترین شکل پشت سر بگذارد. این شیوه رفتاری اعتمادبه‌نفس ضعیف‌شدهٔ کودک را افزایش می‌دهد.

والدین هرگز نباید کودک خود را با خود یا همسالانشان مقایسه و او را تحقیر کنند، زیرا به شخصیت و اعتمادبه‌نفس او لطمه جبران‌ناپذیری وارد می‌کنند و او را از ادامه تلاش دلسرد می‌کنند. کودک دلسرد از خود بیزار می‌شود و همین بیزاری مانع پرورش اعتمادبه‌نفس او می‌شود.

کودکی که هنگام سخن گفتن متین و آرام است و لکنت زبان و عجله ندارد و بر خود مسلط است نیز اعتمادبه‌نفس بالایی دارد. او به‌راحتی می‌تواند در میان جمع حرف بزند و از شخصیت خود دفاع کند و به عملکرد و اهداف خود امیدوار است.

کودک با اعتمادبه‌نفس برای زندگی خود هدف دارد و منظم و با دقت اهدافش را پیش می‌برد؛ حتی به دوستان و همسالانش نیز کمک می‌کند تا به اهداف و خواسته‌های خود برسند.

یکی از نشانه‌های رشد اعتمادبه‌نفس در کودکان این است که خودش را دوست بدارد و برای شخصیت خودش احترام و ارزش قائل شود. از سوی دیگر او باید بتواند کودکان دیگر را نیز دوست بدارد و حتی گاهی ازخودگذشتگی هم داشته باشد.

فردی را در نظر بگیرید که در مسیر زندگی خود بسیار موفق است و همواره خود را پیروز و سربلند می‌داند و ایمان دارد که می‌تواند مشکلاتش را به‌راحتی حل کند؛ ولی از تخریب شخصیت و موقعیت افراد شایستهٔ دیگر دریغ نمی‌کند، او اعتماد به‌نفس دارد، اما عزت نفس ندارد یا عزت نفسی پایین دارد.

از سویی، عزت نفس دوست داشتن و احترام گذاشتن به خود است؛ فردی که عزت نفس دارد، به خود احترام می‌گذارد و برای خود ارزش قائل است؛ اما تا زمانی که اعتمادبه‌نفس پرورش نیابد و تقویت نشود، عزت نفس به وجود نخواهد آمد.