بریده‌هایی از کتاب جانورنامه

غذای شتر بسیار ساده و ارزان است، چون به خار بیابان هم قناعت می‌کند، آدم‌های بدغذای ایرادگیر می‌توانند بروند از او سرمشق بگیرند.

خرگوش از جانوران علف‌خوار است، همه‌جور علفی می‌خورد که اصلاً هم چیز بدی نیست، خودِ ما هم علف می‌خوریم، فقط حاضر نیستیم قبول کنیم، برای همین اسمش را گذاشته‌ایم اسفناج

زرافه بلندقدترین جانور روی زمین است. بلندی‌اش هم بیشتر به خاطر گردنش است، چون گردن بی‌نهایت درازی دارد، به طوری که اگر پیراهن یخه‌دار بپوشد، فقط هزینهٔ شستن یخه‌اش به اندازهٔ هزینهٔ خوردوخوراک و آب و برق جانوران دیگر می‌شود.

کُلیبری پرنده‌ای است حشره‌خوار، اما از آن‌جا که حشره‌های بزرگ‌تر از او هم کم نیستند، می‌توان حشره‌ها را از دید کُلیبری به دو دسته تقسیم کرد: ۱. حشره‌هایی که کُلیبری آن‌ها را می‌خورد؛ ۲. حشره‌هایی که آن‌ها کُلیبری را می‌خورند.

عقاب چشمان تیزی دارد، به طوری که آن را به چشم عقاب تشبیه کرده‌اند.

گرگ وحشی و خطرناک و بی‌رحم و خون‌خوار است. اما اگر با ببر مقایسه‌اش کنیم، یک جا آن وسط‌هاست، نیمه‌وحشی است، و یا نیمه‌اهلی، یک کلام: میانه‌رو. اگر با انسان، اشرف مخلوقات، مقایسه کنیم، گرگ بنفشه و یاس و آویشن که هیچ، آلاله و شیر و عسل است ــ بسته به این‌که طبع هر کس کدام را می‌پسندد.

به سبب اشتیاق شدید ببر به کشتن به‌جرئت می‌توان او را با انسان مقایسه کرد. زیرا انسان علاوه‌بر نیازهای خود، علاوه‌بر آن یک قرص نان و یک کاسه آش هم دست به کشتار می‌زند، بی‌آن‌که شکل دندان‌هایش توجیهی برای آن باشد. چون انسان فقط گوشت‌خوار نیست، تغذیهٔ مختلط دارد و دندان‌هایش هم مناسب تغذیهٔ مختلط شکل گرفته است. ولی حالا بگیریم که هست، یعنی همه‌جور آدمی با همه‌جور دندانی پیدا می‌شود. باشد، عیب ندارد، قبول! شما بفرمایید در دادگاه عدل الهی این‌طور ازشان دفاع کنید که دندان‌شان باعث خون‌خواری‌های‌شان بود، عیب ندارد! اما یکی به من بگوید این آدم‌هایی که دو رج دندان مصنوعی توی دهن‌شان دارند چرا آدم‌کشی می‌کنند؟

وقتی می‌بیند که آدم فقیر هر چند ترسیده، اما ته دلش حق را به او نمی‌دهد، مدرسه درست می‌کند که در آن به آدم فقیر یاد می‌دهند که اولاً خدا کسی را که دائم به فکر شکمش باشد دوست ندارد، ثانیاً آدم اگر زیاد غذا بخورد مریض می‌شود. آن وقت شب که می‌شود میلیونر به تئاتر یا کاباره می‌رود و از این‌که آدم فقیر این حرف‌ها باورش شده از خنده ریسه می‌رود.

عمر مارها بین یک روز تا ده دوازده سال است ــ بسته به این‌که کِی با چماق توی سرش بزنند. گوشتش خوردنی نیست، اما از پوستش کیف پول‌های قشنگی درست می‌کنند که بسیار موردعلاقهٔ جیب‌برهاست. مارهای بزرگ‌سال بچه‌مارهای تخس را با فریاد «عموچرم‌ساز آمد!» ساکت می‌کنند. ۱۹۲۰

مگس در همهٔ شهرهای بزرگ دنیا یافت می‌شود، اما بیش از همه توی دهات، روی نُک دماغ روستاییان بی‌آزارِ می‌نشیند. وقتی مگسی روی دماغ یک روستایی بی‌آزار نشست، یک روستایی بی‌آزار دیگر مشتی روی دماغ روستایی بی‌آزارِ اول می‌کوبد. مگس به‌موقع بلند می‌شود می‌رود، اما خون از دماغ روستایی بی‌آزارِ اول راه می‌افتد.

ببر جانور بی‌مصرفی است. نه به درد بارکشی می‌خورد، نه گوشتش را می‌شود خورد، شیر نمی‌دهد، از شاخش هم اشیای زینتی نمی‌سازند؛ دستِ پُر از پوستش به عنوان پوست ببر استفاده می‌شود (خودش هم همین استفاده را می‌کند).

اسب‌های آبی عمر دانشمندان را حدوداً بین شصت تا هفتاد سال تخمین زده‌اند.

مار جانوری است بسیار دراز، از کوتاه‌ترین شیلنگ آب هم درازتر است. در اطراف‌واکناف هر پنج قارهٔ عالم یافت می‌شود. در کشتزارها، بیشه‌ها، صحراها، شنزارها، روی تابلوِ داروخانه‌ها، و علی‌الخصوص در آستین یاران باوفا؛ هر چند این گونهٔ آخر هنوز مافنگی و لاجان است و یار باوفا او را در آستین می‌پرورد.

از دیگر اعضای این خانواده می‌توان از شیردال نام برد که تن شیر و سر عقاب و گوش اسب دارد و از کتاب‌های قصه و نادانی آدم‌ها تغذیه می‌کند، یعنی این‌که عمر جاوید دارد.

مار جانوری است بسیار دراز، از کوتاه‌ترین شیلنگ آب هم درازتر است. در اطراف‌واکناف هر پنج قارهٔ عالم یافت می‌شود. در کشتزارها، بیشه‌ها، صحراها، شنزارها، روی تابلوِ داروخانه‌ها، و علی‌الخصوص در آستین یاران باوفا؛ هر چند این گونهٔ آخر هنوز مافنگی و لاجان است و یار باوفا او را در آستین می‌پرورد

گورخر حیوانی است از اقوام نزدیک اسب که در آفریقا زندگی می‌کند و لباس راه‌راه آلامد می‌پوشد. خر هم شبیه اسب است و ایضاً از قوم‌وخویشان اوست، خجالتی هم ندارد، کدام ما قوم‌وخویش خر نداریم؟

نام اسب در همهٔ ادوار زندگی اسب نیست، در کودکی به آن کرّه می‌گویند، بعد از آن می‌شود اسب، بعد از اسب، اگر جوهرش را داشته باشد، می‌شود سمند، اگر نداشته باشد همان اسب می‌ماند، بعد می‌شود یابو، دست‌آخر هم سوسیس.

به سبب اشتیاق شدید ببر به کشتن به‌جرئت می‌توان او را با انسان مقایسه کرد.

مثلاً کدام میمون است که بتواند در کودنی با یک ژنرال رقابت کند، یا در خباثت به پای یک سرمایه‌دار برسد؟

هستند میمون‌هایی که در این کار آن‌قدر آمُخته شده‌اند که در همه‌چیز ادای آدم‌ها را درمی‌آورند: شب روی تخت می‌خوابند، صبح ریش می‌زنند، دوش می‌گیرند، لباس می‌پوشند، بیرون می‌روند، صبحانه را توی کافه می‌خورند، روزنامه می‌خوانند و از آن‌جا به اداره می‌روند. درآمدشان خوب است، زن هم دارند؛ این‌جور میمون‌ها معمولاً زن‌های خوشگلی هم می‌گیرند.