بریده‌هایی از کتاب معرفت نفس (جلد دوم)

صفات رذیله در هر سطحی باشد،‌ موجب بدبختی انسان است. اوّل بدبختی آن هم گریبان خود انسان را در دنیا و آخرت می‌گیرد.

چه کنیم که خدا معلّم اخلاق ما شود؟! اوّل: دعا و راز و نیاز با خدا و اینکه در دعاهایمان، درخواست خودسازی و تهذیب نفس، مقدم بر همهٔ خواسته‌ها باشد. اگر حالی پیدا کردیم، بگوییم خدا. دوّم: صبر و استقامت در این راه و اگر پیروزی برای ما پیدا شد، بعد از شکر الهی، باز هم بگوییم خدا.

مؤمن کسی که قانون مواسات دارد؛ یعنی آنچه برای خود می‌خواهد، برای دیگران نیز می‌پسندد و آنچه برای خود نمی‌پسندد برای دیگران نیز نمی‌خواهد:

در بهشت، بهشتیان منغمر در عالم وحدت هستند. به اندازه‌ای به بهشت و نعمت‌های آن بی‌توجّه‌اند که بهشت از دست این‌ها شکایت می‌کند. بهشت و حورالعین و جنّات و نهرهای جاری و آن لذّت‌ها که دائمی و بالا هستند، می‌گویند: خدایا تو ما را برای این انسان خلق کرده‌ای، امّا او هیچ اعتنایی به ما ندارد.

مطلب دیگر در خودسازی، «توجّه، توجّه، توجّه» است. استاد بزرگوار ما علامهٔ طباطبائی (ره) دم مرگ به جای «لا اله الاّ الله»، به جوان‌ها سفارش می‌کردند و سفارش ایشان مرتّب این بود: «توجّه، توجّه، توجّه»؛ تا اینکه از دنیا رفتند. اولیای خدا، تا دم مرگ، هم خود توجّه داشته‌اند و هم سفارش به توجّه می‌کرده‌اند.

اگر انسان قدر و منزلت خویش را بشناسد و به راستی مؤمن شود، حرکت صعودی پیدا می‌کند و می‌تواند همهٔ رذائل را به فضائل تبدیل کند و به مقام آدمیّت برسد؛ در این صورت است که ملائکه نیز خادم او می‌شوند

آسیه همسر فرعون، زن عجیبی بوده است و عبودیتش او را به مقامات بالایی رسانده است. او در زیر شکنجهٔ فرعون که برای عبرت مردم، میخ‌های بزرگ را روی دست‌ها و سینه و پاهای او می‌کوبیدند تا دست از حضرت موسی (ع) بردارد، مرتّب خدا را می‌خواند تا اینکه از دنیا رفت. قرآن کریم یک جمله از او نقل می‌کند که آسیه در وقت شکنجه‌شدن می‌گفت: (رَبِّ ابْنِ لی عِنْدَک بَیتاً فِی الْجَنَّةِ وَ نَجِّنی مِنْ فِرْعَوْنَ وَ عَمَلِهِ وَ نَجِّنی مِنَ الْقَوْمِ الظَّالِمینَ) خدایا این دستگاه فرعون و فرعونیان برایم شکنجه است؛ خدایا! مرا به بهشت ببر؛ امّا قرآن یک جمله از زبانش می‌گوید که او می‌گفت: (رَبِّ ابْنِ لی عِنْدَک بَیتاً)؛ خدایا! بهشت می‌خواهم، امّا بهشتِ پیش تو را می‌خواهم.

در ارتباط با مردم و راجع به خدمت به خلق خدا، اگر بتواند، علاوه بر رعایت قانون مواسات، به کلّ مخلوقات کمک می‌کند. چنانچه یک بچّه گنجشک یا بچّه گربه‌ای را نجات دهد و سیر کند و خوشحال کند، برایش از همه چیز بهتر و لذّت‌بخش‌تر است.

لذّت در اثر مقام عبودیّت، مقامی بس بلند و والاست؛ البته رسیدن به این مقام، از همین عبادات ظاهری شروع می‌شود. از همین نماز و روزه‌های معمولی و روزانه و از فروع دین شروع می‌شود تا کم‌کم عبادات او مانند عبادت خواص و برتر آنکه کم‌کم مانند عبادات اخصّ‌الخواص می‌شود. آنگاه یک لحظه عبادت، چه در ارتباط با مردم و چه در ارتباط با پروردگار، برای او از دنیا و آنچه در دنیاست، بالاتر است. هیچکس هم نمی‌تواند این لذّت را درک کند، جز اینکه خودش اهل آن باشد

بعضی اوقات جوان‌ها از من سؤال می‌کنند که در سیروسلوک چه کنیم و از کجا یک استاد خصوصی پیدا کنیم؟! به آن‌ها می‌گویم استاد خصوصی نمی‌خواهید، بلکه در وادی تقوا بروید؛ اهمیّت به همهٔ واجبات، مخصوصاً نماز، اهمیّت به مستحبّات و مخصوصاً انس با قرآن و نماز شب و خدمت به خلق خدا و اجتناب از گناه داشته باشید.

دختر و زن شیعه که ارادت به فاطمهٔ زهرا (س) دارد، حجابش از حجاب غربی‌ها بدتر شده است

خیلی از انسان‌ها را سراغ داریم که ضرر آن از هر میکروب سرطانی برای خودش و جامعهٔ بشری بیشتر است.

سورهٔ مبارک یوسف، انصافاً برای بحث خودسازی و تهذیب نفس عالیست و نکته‌های عجیبی دارد.

چنانچه کسی خودسازی نکند، در حقیقت بالاترین گناه را انجام داده است؛ زیرا اوجب واجبات یعنی تهذیب نفس و خودسازی را ترک کرده است.

یکی از کارهای بزرگ شیطان درون و شیطان برون همین است که راه مستقیم را مشکل جلوه می‌دهد؛ امّا راه کج را زینت می‌بخشد: (زُینَ لِلنَّاسِ حُبُّ الشَّهَوَاتِ)

اگر کسی یک ساعت در شبانه‌روز راجع به ولایت امیرالمؤمنین (ع) کار کند، آنگاه اگر دنیا پشت به پشت یکدیگر کند، نمی‌توانند عقیدهٔ او را خدشه‌دار نمایند.

در بهشت، انسان هیچ‌گاه یک خوراکی را دو بار نمی‌خورد؛ حتّی مثلاً اگر همان غذای ظهر را در شب بخورد، از نظر مزّه، غذای دیگریست.

انسان در زندگی دنیایی، همیشه نگران مرگ است؛ مخصوصاً در وضع فعلی با وجود سکته‌ها و امراض ناگهانی، افراد همیشه منتظر مرگ هستند؛ امّا در بهشت، یک زندگی جاودانه و همیشگی است و به تعبیر قرآن کریم، بهشتی‌ها (هُمْ فیها خالِدُونَ) هستند.

بهشت مراتبی گوناگونی دارد و مرتبهٔ عمومی‌اش همین است که داری باغ‌ها و نهرها و حورالعین و قصرها و چشمه‌هاست؛ امّا بالاتر، «بهشت عدن» و بالاتر از آن، «بهشت رضوان» و بالاتر از این‌ها «مقام عنداللّهی» است

انسان برای این خلق شده است که در بهشت نزد چهارده معصوم (ع) برود و قرآن شریف به این رفتن به بهشت و نزد چهارده معصوم (ع)، تأکید فرموده است.