بریده‌هایی از کتاب خانه‌ دایی یوسف: وقایعی تکان دهنده از مهاجرت فدائیان اکثریت به شوروی

ما از ایران با این آرزو به‌شوروی پناه آورده بودیم که شاید زخم‌های سیاسی خود را بهبود بخشیم، اما زخم ما رفته رفته عمیق‌تر شد.

شکست سیاسی، اخلاقی و به‌کوتاه سخن، همه جانبه ما در داخل کشورمان ایران، سپس مشاهده دژ زحمتکشان جهان با آن سوسیالیسمِ من درآوردی‌اش و با سیستم متجاوز به‌حقوق انسانی‌اش حال مرا در سال‌های اولیه به‌هم می‌زد.

وی در سال‌های آخر عمر هر بار که به‌بستر بیماری می‌افتاد به‌سوی ایران دراز می‌کشید و از اطرافیان خواهش می‌کرد که رادیو ایران را بگیرند. با شنیدن برنامه‌های فارسی رادیو ایران خود را تسکین می‌داد و به‌راز و نیاز با خدای خود می‌پرداخت. و گاهی با آه و ناله‌های جانگداز سرودهای غریبانه می‌خواند.

اکنون سی و پنج سال است که دکترِ جراح هستم و شاید صدها نفر از فرزندان و نوه‌های کسانی را از مرگ نجات داده‌ام که سال‌ها با پنجه‌های آهنین خود به‌نام کمونیسم بین‌المللی، میلیون‌ها نفر از خلق شوروی و ملت‌های دیگر را به‌خاک و خون نشانده بودند. در سال ۱۳۷۰ شمسی ۱۹۹۱ بنابه‌دعوت دوستانم برای دیدار موقت به‌ایران رفتم و پس از چهل و پنج سال دوباره بختم یاری کرد و خاک وطنم را بوسیدم. (بنابه نوشته روزنامه شوروی، در دوران حکومت بلشویسم یا لنینیسم، یا استالینیسم، در شوروی از سال ۱۹۱۷ تا ۱۹۵۳ در طول این سال‌ها بیش از چهل میلیون نفر کشته شدند. بیش از پانزده میلیون نفر در زندان‌ها و اردوگاه‌های مختلف با مرگ و زندگی دست به‌گریبان بودند. تاریخ بشریت دو جنایت قرن بیستم را هرگز فراموش نخواهد کرد: فاشیسم آلمانی و بلشویسم روسی.) دکتر صفوی ۱۸ ماه مه ۱۹۹۴

یک بار خانمی در مجلس ترحیمی گفت کیف من که حاوی اسناد و پول بود گم شده است. غیرمستقیم می‌گفت دزدیده شده است. پس از دو ساعت دیدم مرد راننده‌ای که وی را به‌مجلس ترحیم آورده بود کیف خانم را آورد و گفت خانم شما کیف‌تان را در اتومبیل جا گذاشته بودید. من مجبور شدم شصت کیلومتر رانندگی کنم تا این کیف را پس بدهم. به‌نظرم این کیف خانم اگر به‌دست عضو حزب کمونیست می‌افتاد، هرگز آن را پس نمی‌داد. این امر مرا تحت تأثیر قرار داد. نزد مرد راننده رفتم که بفهمم انگیزه درستکاری او چیست. متوجه شدم در درستکاری او اعتقاد مذهبی نقش اساسی داشته است.

به‌هر حال از نظر کا. گ. ب. انسان‌ها در حکم ابراز کار هستند.

در کل تمامی سرزمین شوروی و به‌تبعیت آن جمهوری ازبکستان اعضای رهبری و کادرهای بلندپایه حزبی و اعضای کا ـ گ ـ ب. برای خود بیمارستان و فروشگاه مخصوص و امتیازات دیگری از جمله مسافرت به‌استراحتگاه‌های اختصاصی به‌ویژه در کنار دریای سیاه داشتند. حتا اعضای ساده حزب هم از امتیازاتی خاص برخوردار بودند. در شوروی نه تنها متصدیان پست‌های کلیدی و امنیتی، بلکه رئیس فروشگاه‌ها و یا مغازه‌های کوچک، کتابخانه‌ها، مدرسه‌ها، مهدکودک‌ها و... نیز باید عضو حزب کمونیست می‌بودند. درواقع غیرحزبی‌ها، اگر چه لایق و کاردان بودند اما نمی‌توانستند رئیس مؤسسه‌ای باشند.

رجب تا آن زمان نزدیک پنجاه سال بود که بخاطر برگرداندن یک الاغ گرفتار این نظام طرفدار زحمتکشان جهانی شده و در روستای اطراف آبای به‌چوپانی مشغول بود. اسماعیل با شوخی به‌من می‌گفت: برای شناختن شوروی حتما لازم نیست که تو کتابهای گنده، گنده بخوانی فقط از همین داستان رجب و خرش می‌توان ظاهر و باطن شوروی را درک کرد.

ازبک‌ها گرچه از مسلمانی و احکام آن در مقایسه با ایرانی‌ها چیزی نمی‌دانستند و آگاهی بسیار سطحی داشتند، اما نسبت به‌آن متعصب‌تر از ایرانی‌ها بودند. احکام و رسوم عجیب غریبی از مسلمانی برای خود اختراع کرده بودند. به‌یاد دارم روزی وقتی می‌خواستم نان ازبکی را با چاقو ببرم یک مرتبه دو نفر چنان به‌سرم داد کشیدند که من بی‌خبر از همه جا خشکم زد. گفتند نان مسلمانان را با چاقو بریدن کفر است. البته تسلیم آن‌ها نشدم و آن‌ها ناراحت شدند. درهمین حال آن‌ها قطعه نان دیگری را با چاقو می‌بریدند و در پاسخ من که پرسیدم پس چرا خودتان این نان را با چاقو می‌برید گفتند این نان روسی است. بی‌اختیار به‌خنده افتادم. این در حالی بود که آن‌ها خود را برای خوردن ودکا و رقص با خانم‌های روس کافر آماده می‌کردند. وقتی از این‌ها می‌پرسیدم مگر داشتن رابطه نامشروع با زن شوهردار گناه نیست؟ می‌گفتند زن اگر مسلمان باشد گناه است، اما اگر کافر باشد عیبی ندارد!

از مسکو عازم مینسک پایتخت جمهوری روسیه سفید شدم تا با معترضین حزب توده آشنا شوم. قطار در حرکت بود و من حرف‌های میرزا آقا را به‌یاد می‌آوردم که می‌گفت: ـ «اگر هزاران ایرانی کمونیست وفادار به‌شوروی در ایران به‌دار کشیده شوند، باز هم شوروی فقط به‌دنبال منافع سیاسی و اقتصادی خویش است.» در این فکر بودم که، نامردی هم، حدّی دارد. برخی از اعضای رهبری حزب توده سال‌ها برای روسها کار کردند. برای حفظ ظاهر هم شده باید حداقل ما را برای برگزاری تظاهرات راحت می‌گذاشتند. تا کی باید چنین باشیم. رهبری محافظه‌کار سازمان را نگاه کن! تازه می‌خواهد پای خود را جایِ پای حزب توده بگذارد.