بریده‌هایی از کتاب درباره عشق و یازده داستان دیگر

من اصلا نمی‌فهمم که چطور آدم‌های درست‌وحسابی می‌توانند با زن‌ها زندگی کنند؟ حتی اگر مرا بکشید نمی‌فهمم. شکر خدا، ۲۷ سال عمر کرده‌ام، اما حتی یک زن قابل تحمل هم ندیده‌ام.

«نمی‌فهمم که مردم چه حوصله‌ای دارند که ازدواج می‌کنند! زندگی این‌قدر کوتاه است، آزادی این‌قدر کم است و آنها باز هم خود را گرفتار می‌کنند.» «هر کس عقیده‌ای دارد...» «بله، بله، البته هر کس عقیده‌ای دارد...

انسان باید برای اهداف عالی و درخشان بکوشد و زندگی خانوادگی برای همیشه گرفتارم می‌کند.

در شرایط فعلی، درمانگاه، مدرسه، کتابخانه و داروخانه تنها به بردگی مردم کمک می‌کند. مردم اسیر زنجیرهای گرانی هستند و شما این زنجیرها را پاره نمی‌کنید، تنها حلقه‌های جدیدی به آن اضافه می‌کنید

صد ورست استپ خالی، یکنواخت و سوخته نمی‌تواند آدم را به اندازه شخصی که نشسته است، حرف می‌زند و معلوم نیست کی می‌رود افسرده کند.

«من نمی‌توانم اینجا بمانم! از این خانه، جنگل و هوا بیزار شده‌ام. من نمی‌توانم این آسایش مدام و زندگی بی‌هدف را تحمل کنم، نمی‌توانم آدم‌های بی‌رنگ‌وبوی‌مان را که همه مثل یک قطره آب شبیه به‌هم هستند تحمل کنم! همه آنها صمیمی و خوش‌قلبند، چون شکم‌شان سیر است و رنج نمی‌کشند، مبارزه نمی‌کنند... و من درست آن خانه‌های بزرگ و خاکستری را دوست دارم که در آن از کار شاق و بینوایی رنج می‌کشند.»

۲۹ سال است که در این دنیا زندگی می‌کنم اما یک‌بار هم عاشق نشده‌ام. درهمه زندگی‌ام یک ماجرای عاشقانه هم نداشته‌ام و درباره قرار ملاقات‌ها و بوسه‌ها و آه کشیدن‌ها در کوچه‌باغ‌های پُردرخت تنها مطالبی شنیده‌ام. غیرطبیعی است! وقتی در اتاق خودت در شهر تنها نشسته‌ای متوجه این کمبود نمی‌شوی، اما در این هوای تروتازه آن را به‌شدت احساس می‌کنی ... چقدر تأسف‌آور است.

آدم خجالت می‌کشد که از آدم‌های پُرحرف بپرسد برای چه پُرحرف‌اند؛ همچنین مناسب نیست که از آدم‌های ثروتمند بپرسی برای چه آن‌همه پول دارند و برای چه ثروت‌شان را آن‌قدر بد به‌کار می‌گیرند، و اگر بدبختی‌شان را در ثروت می‌بینند چرا آن را رها نمی‌کنند. اگر بحثی در این‌باره آغاز شود همیشه خجالت‌آور، دشوار و طولانی است.

هر بار که کارخانه‌ای را از دور یا نزدیک می‌دید به این فکر می‌افتاد که چقدر از بیرون ساکت و آرام به‌نظر می‌آید، درحالی‌که بی‌گمان در داخل، جهالت نفوذناپذیر، خودپرستی بی‌معنای صاحب کارخانه، کسالت و رنج بیمارگونه کارگران، نزاع، ودکا و حشرات حاکم است.

کاش آن زندگی نو و روشن زودتر فرامی‌رسید. آنگاه می‌توانستی مستقیم در چشم‌های سرنوشت نگاه کنی و بدانی که حق با تو است، و شاد و آزاد باشی! و این زندگی دیر یا زود فرامی‌رسد!

قبل از هر چیز باید تمام مسائل زندگی را از منشوری عبور داد، به عبارت دیگر باید زندگی را در ذهن‌مان به اجزاء اصلی تقسیم کنیم، درست مثل تجزیه به هفت رنگ، و هر جزء را جداگانه بررسی کنیم.

بل از هر چیز باید تمام مسائل زندگی را از منشوری عبور داد، به عبارت دیگر باید زندگی را در ذهن‌مان به اجزاء اصلی تقسیم کنیم، درست مثل تجزیه به هفت رنگ، و هر جزء را جداگانه بررسی کنیم.

باران به پنجره قطار می‌خورد و چیزی جز مزارع سبز دیده نمی‌شد، تیرهای تلگراف و پرندگانی که روی سیم‌ها نشسته بودند به‌سرعت از برابر چشم می‌گذشتند، یکباره از شادی نفسش بند آمد: به‌یاد آورد که به دنبال آزادی وبه دنبال دانش می‌رود، و چه باک که در گذشته دور این کار را گریز به سرزمین قزاق‌ها می‌نامیدند. لبخند می‌زد، می‌گریست و دعا می‌خواند.

«آزادیم را به من بدهید! من هنوز جوانم، می‌خواهم زندگی کنم، و شما از من پیرزنی ساخته‌اید!...»

«عزیز من، باید فکر کنید، باید بفهمید که چقدر این زندگی کاهلانه شما ناپاک و غیراخلاقی است ... مگر نمی‌فهمید که اگر شما، مادرتان و مادربزرگ‌تان هیچ کار نکنید، دیگری باید برای‌تان کار کند، و شما باید محصول کار و زندگی دیگران را بخورید. آیا این کار شرافتمندانه است، گناه نیست؟»

عزیز من، جان من بروید! به همه نشان بدهید که این زندگی بی‌تحرّک، بی‌معنی و گناهکارانه شما را خسته کرده است. دست‌کم به خودتان نشان بدهید!

مثل یک جفت پرنده مهاجر بودند که صیدشان کرده و در قفس‌های جداگانه انداخته باشند.

بر این زندگی که هنوز باحرارت و زیبا بود، اما به‌زودی چون خودش پژمرده می‌شد، دل سوزاند.

گوروف با قیاس از روی زندگی خود درباره زندگی دیگران قضاوت می‌کرد، آنچه را می‌دید باور نمی‌کرد، فرض او بر این بود که زندگی حقیقی و جالب هر کس در پشت پرده‌ای، چون پرده تاریک شب می‌گذرد. زندگی خصوصی پنهان است، و شاید تا اندازه‌ای به همین دلیل است که آدم بافرهنگ، آن‌چنان عصبی کوشش می‌کند که احترام اسرار زندگی خصوصی حفظ شود.

با هم‌زمان شدن بعضی شرایط عجیب، شاید هم اتفاقی، همه چیزهایی که برایش جالب، مهم و ضروری بود و نسبت به آنها صمیمی و یکرنگ بود، چیزهایی که به هسته حقیقی زندگی‌اش شکل می‌داد، در زندگی پنهانش جریان داشت، در مقابل آنچه در او دروغین بود و چون پوسته‌ای در آن پنهان می‌شد تا حقیقت را بپوشاند، مثل کارش در بانک، بحث‌هایش در باشگاه، «نژاد پست‌تر» ش و راه رفتن با زنش در مراسم سالگرد ازدواج‌شان آشکار بود.