بریده‌هایی از کتاب پرورش زنبور عسل

زنبور عسل درشت این نوع زنبور در هندوستان، پاکستان جنوبی و سیلان زندگی می‌کند و بزرگ‌ترین زنبور عسلی است که تاکنون شناخته شده‌است. این زنبور به حالت وحشی زندگی کرده، و زیر شاخه‌های درخت یا صخره‌ها یک شان بزرگ عسل درست‌می‌کند که عسل آن، حدود ۵۰ کیلو است. زنبور عسل درشت، فقط در هوای آزاد قادر به زندگی است و تمایل زیادی به مهاجرت از خود نشان‌می‌دهد. قد زنبور ملکه در این نژاد حدود ۲۳، زنبور کارگر حدود ۱۹ و زنبور نر حدود ۱۷ میلی‌متر است. این زنبورها فقط یک شان درست‌می‌کنند که طول آن تا ۱۷۰ سانتی‌متر و عرضش تا ۱۲۰ سانتی‌متر می‌رسد

لینه، طبیعی‌دان سوئدی برای نخستین بار برای تقسیم‌بندی حیوانات، از دو نام استفاده‌کرد. نام نخست، نشان‌دهندهٔ نوع و نام دوم، نژاد حیوان را مشخص‌می‌سازد. با توجه به این تقسیم‌بندی، همهٔ انواع زنبورهای عسلی که از لحاظ فیزیولوژیکی و تشریحی مانند یکدیگرند، به نام یا تیرهٔ Apis نامیده‌می‌شوند و هر اسمی که پس از Apis بیاید، نوع زنبور عسل را مشخص‌می‌کند

از دیدگاه پراکنش، استان آذربایجان غربی با ۸۳۷ هزار و آذربایجان شرقی با ۸۲۶ هزار دارای بیشترین تعداد کندو و استان سیستان و بلوچستان با تعداد، ۲۹۰۰ و استان هرمزگان با ۱۴ هزار کندو دارای کمترین تعداد کندو در کشور بودند.

کانادا و استرالیا، دارای بیشترین میانگین تولید عسل از هر جمعیت زنبور عسل هستند. در همین حال، آفریقا نیز بزرگ‌ترین تولیدکنندهٔ موم در جهان است، به‌طوری‌که سالانه بیش از ۴ هزار تن موم را به بازارهای جهان صادرمی‌کند.

مقدار متوسط تولید عسل از هر کندو متفاوت است، به‌طوری‌که در کشورهای اروپایی، به‌طور متوسط در سال، مقدار ۱۰ کیلوگرم و در کشورهای آمریکای شمالی (به ویژه کانادا) و استرالیا مقدار ۲۰-۴۰ کیلو است که این مقدار در مناطق پُرگل، به ‌۱۸۰ کیلوگرم در سال هم خواهد رسید.

سال ۱۹۵۶، دانشمند روسی، تریاسکو، ثابت‌کرد که ملکه در پرواز جفت‌گیری، همیشه با چندین نر، جفت‌گیری‌می‌کند و این‌گونه، بر عقاید قبلی مبنی بر جفت‌گیری ملکه فقط با یک نر، خط بطلان کشید.

در سال ۱۹۲۶، واتسون آمریکایی برای نخستین بار، ملکه را به وسیلهٔ آمپول، تلقیح مصنوعی کرد.

در سال ۱۹۲۳، پروفسور کارل فون فریش، موفق به کشف طرز حرف‌زدن زنبور عسل (به‌صورت رقص) شد و به همین‌دلیل، در سال ۱۹۷۳، جایزه نوبل را از آن خود کرد.

در سال ۱۸۶۵، بارون فرانس فن هروشکا اهل مجارستان، دستگاه استخراج عسل از موم (اکستراکتور) را با استفاده از قوهٔ گریز از مرکز ساخت.

زنبورداری مدرن بیشتر از همه، مدیون مطالعات و تحقیقات لانگستروت است.

زنبور عسل، بسیار زودتر از انسان، روی زمین می‌زیسته‌است. نخستین آثار کشف‌شده از وجود انسان بر روی زمین به ‌۶۰۰ هزار سال پیش برمی‌گردد، درحالی‌که همین آثار کشف‌شده، نشان‌می‌دهند که از ۱۵۰ میلیون سال پیش، زنبور عسل روی کرهٔ زمین می‌زیسته‌است.

زنبور عسل تنها حشره‌ای است که پاکیزگی و بهداشت را کاملاً رعایت‌می‌کند، چون اگر طبیعت زنبور عسل به گونه‌ای باشد که روی مواد آلوده بنشیند، عوامل میکروبی، گردهٔ گل را که حاوی مقدار زیادی پروتئین است، فاسدمی‌کند و قابلیت باروری مادگی را از دست خواهد داد.

زنبور عسل نه‌تنها بر کمیت محصولات باغی و زراعی اثر بارزی دارد، بلکه در کیفیت آن نیز تأثیر چشمگیری دارد و به همین‌سبب، در کشورهای مترقی همه‌ساله باغدارها و کشاورزها، کندوهای زنبور عسل را اجاره کرده، در باغ‌ها و مزارع خود مستقرمی‌کنند.

آزمایش‌های متعدد نشان‌داده‌است که درختان میوه، به علت چسبناک‌بودن گرده‌ها، بیش از همهٔ نباتات دیگر نیاز به گرده‌افشانی توسط زنبور عسل دارند.

یکی از امتیازات زنبور عسل نسبت به حشرات گرده‌افشان دیگر، در وفاداری او به گل است (در اصطلاح، دارای ثابت گلی است)، زنبورعسل به سوی گل‌ها پرواز کرد اگر اولین گل در دسترس، گل درخت زردآلو بود، تا ممکن باشد در همان پرواز فقط از گل درخت زردآلو استفاده خواهد کرد و روی گل دیگری نخواهد نشست. به علاوه، به محض برگشت به کندو، با رقص‌های ویژه، زنبورهای دیگر را به آن منطقه هدایت‌خواهدکرد و این زنبورها با وجود گل مزبور، روی گل دیگری نخواهند نشست و گرده‌افشانی همان نوع گل، به اوج خود خواهد رسید. بدین‌معنی که گردهٔ هر نوع گلی، بر روی مادگی همان نوع گل، انتقال‌می‌یابد،.

نقش زنبور عسل در گرده‌افشانی، به اندازه‌ای مهم است که کشاورزها و باغدارها، ۲۵ برابر بیشتر از خود زنبوردارها، از وجود زنبور عسل سودمی‌برند.

حشره‌ای که می‌تواند گرده‌گیری را به بیشترین مقدار و در اوج دقت انجام‌دهد، زنبور عسل است.

در بیشتر گیاهان گل‌دار، گرده‌افشانی به‌صورت غیرمستقیم است و به وسیلهٔ باد، حشرات، انسان و غیره انجام می‌شود. ثابت شده‌است که سهم زنبور عسل، در این نوع گرده‌افشانی، بالغ بر ۹۰ درصد است.

زنبور عسل در ایران و بعضی از کشورها، بیشتر به سبب تولید عسل و احیاناً موم نگهداری می‌شود. حال آنکه در کشورهای اروپایی و آمریکا، زنبور عسل بیشتر به‌دلیل گرده‌افشانی و استفاده از محصولات آن پرورش‌داده‌می‌شود.

عسل ماده‌ای سرشار از ویتامین‌های مختلف، املاح معدنی، پروتئین‌ها و قند است که هیچ‌گاه فاسد نمی‌شود. همچنین ازبین‌برندهٔ میکروب‌هاست، در هضم غذا بسیار مؤثر و درمان‌کنندهٔ بسیاری از بیماری‌هاست.