بریده‌هایی از کتاب برادران کارامازوف؛ جلد دوم

می‌ترسم چشم‌هایت تصمیمی را که می‌گیری، آشکار کند، حتی اگر حرفی نزنی.

من از فکر خدا رنج می‌برم، این تنها چیزی است که از آن در رنجم و اگر تصادفآ وجود نمی‌داشت چی؟ اگر حق با راکیتین باشد که فکر وجودداشتن خدا در اذهان عامه ساختگی و سطحی است، چی؟ در صورتی که وجود نداشته باشد، انسان خدای روی زمین است و آفریدگار جهان هستی. معرکه است! فقط چگونه بدون خدا می‌تواند پرهیزکار و پارسا بماند؟ مسئله این است. دایماً به این موضوع فکر می‌کنم. چون در آن صورت چه کسی انسان را دوست خواهد داشت؟

هیچ‌وقت بابت خطاهایی که مرتکب شده‌ای، از زنی که دوستش داری معذرت‌خواهی نکن، به‌خصوص اگر دوستش داری، خطاهایت نسبت به او هرچه می‌خواهد باشد! چون فقط شیطان است که از باطنِ زن خبر دارد

از دروغ گفتن پرهیز کن، حتی اگر به‌قصد انجام کار خوبی باشد.

روحاً خسته و درهم کوفته بود.

نشست و برخاست و تماس با دنیای واقعیت‌ها آدم را مداوا می‌کند، به راه درست زندگی می‌کشاند.

حالا می‌فهمم که برای آدم‌هایی مثل من، ضربه‌ای لازم است، ضربهٔ سرنوشت، تا در دام گرفتار شوند و با نیرویی بالاتر از خودشان از پا درآیند.

خداحافظ به تویی که زندگی‌ات تباه شد بی‌آن‌که مقصر باشی.

ولی تظاهر کردن به بازی، برای لذت‌بردن خودم، واقعاً یک ننگ است.

چون زندگی یعنی رنج. بدون رنج، لذت چه مفهومی می‌تواند داشته باشد؟

آن‌ها بدطینتند، خوب من هم بدطینتم. آن‌ها بی‌رحمند، خوب من هم بی‌رحم می‌شوم.

من فقط از تحمل درد و رنج گریخته‌ام.

اصولا نفرت چیز خوبی است.

این عشقی که دایماً باید این‌گونه مراقبش بود به چه کار می‌آید و عشقی که برای حفظ آن باید همیشه به کمین نشست، چه ارزشی دارد؟

به‌ویژه دیمیتری نمی‌توانست حدس بزند در ذهن زن جوان چه می‌گذرد؛ نفوذ در آن، چه با ملایمت وچه از راه خشونت هم امکان‌پذیر نبود؛ چون نه‌تنها سفرهٔ دلش را پیش او نمی‌گشود و افکار و نیت‌های درونی‌اش را برای او آشکار نمی‌کرد؛ بلکه از دستش عصبانی هم می‌شد و از او روی برمی‌گرداند، دیمیتری این را به‌خوبی می‌دانست.

چرا مردم فقیرند، چرا کوچولو تهیدست است، چرا بیابان خشک و بی‌آب و علف است، چرا همدیگر را در آغوش نمی‌گیرند، چرا همدیگر را نمی‌بوسند، چرا ترانه‌های شاد نمی‌خوانند، چرا تیره‌بختی آن‌ها را چنین سیاه کرده است، چرا به کوچولو چیزی نمی‌دهند بخورد؟

آه! البته که برای ما هم پیش می‌آید مردمان خوش‌قلب و کمال‌گرایی باشیم؛ ولی فقط موقعی که همه‌چیز بر وفق مرادمان است. برعکس، ما هم از متعالی‌ترین اندیشه‌ها، به هیجان ـدقیقاً به هیجان ــ و جوش و خروش می‌آییم؛ ولی به این شرط که خودشان به‌سراغ‌مان بیایند، از آسمان در دامن‌مان بیفتند و به‌ویژه رایگان؛ که ناچار نشویم چیزی در بهای آن‌ها بپردازیم. از بهای چیزی را پرداختن متنفریم، درعوض دریافت‌کردن رایگان را خیلی دوست داریم و این شامل همه‌چیز و همهٔ موارد می‌شود.

راستی سموروف، هیچ دقت کرده‌ای که اگر وسط زمستان سرما پانزده یا حتی هجده درجه زیر صفر باشد، آدم احساس نمی‌کند به‌اندازهٔ حالا سرد باشد. مفهومش این است که آدم هنوز عادت به سرما نکرده. در مردم همه‌چیز بستگی به عادت دارد، در هر زمینه‌ای، حتی در قلمرو حکومت و سیاست. عادت، قوهٔ محرکهٔ اصلی آدم‌هاست.

«زندگی واقعاً به زحمت ادامه‌دادنش می‌ارزد؟»

آن‌چه در دست کسی دیگر دیده می‌شود، همیشه بزرگ‌تر به‌نظر می‌آید