بریده‌هایی از کتاب دوپامین، مولکولی با خواص شگفت انگیز

چیزهایی که از دسترس دورند نیاز به برنامه‌ریزی دارد. ممکن است این برنامه‌ریزی بسیار ساده باشد مثل از جا برخاستن و روشن کردن یک چراغ یا رفتن به بازار و خرید هلو، نیز ممکن است بسیار پیچیده باشد مانند برنامه‌ریزی برای پرتاب موشک به کره ماه.

«ما چیزی را که می‌شنویم باور نمی‌کنیم، چیزی را باور می‌کنیم که بر زبان خودمان جاری شود.»

افسون هالیوود نیز همین طور است: حضور بازیگران زیبا در مجالس مهمانی و کنار استخرهای شنا در حال بگو بخند. اما واقعیت زندگی آن‌ها بسیار متفاوت است. این بازیگران باید روزی ۱۴ ساعت زیر نور داغ و کورکننده عرق بریزند و جان بکنند. بازیگران زن چه بسا مورد بهره‌کشی و رفتارهای ناشایست قرار گیرند. بازیگران مرد نیز مجبورند به خود هورمون رشد و استروئید تزریق کنند تا به هنگام حضور بر پرده سینما هیکل جذاب و خیره‌کننده داشته باشند. گونت پالترو، مگان فاکس، شارلیز ترون و مریلین مونرو تجربه‌های ناخوشایندی در همین ردیف داشتند. همه آن‌ها غیر از مریلین مونرو گفته‌اند که پیشنهاد رابطه به ازای دریافت نقش را رد کرده‌اند. نیک نولت، چارلی شین، مایکی رورک و آرنولد شوارتزنگر همگی مصرف استروئید را تأیید می‌کنند. می‌دانیم که مصرف استروئید می‌تواند به کبد آسیب بزند و نوسانات خلقی، خشم شدید و روان‌پریشی ایجاد کند. به طور کلی بازیگری شغل زشت و بیهوده‌ای است.

از دید دوپامین، داشتن مهم نیست، به دست آوردن مهم است.

دانشمندان پی بردند کار اصلی دوپامین ایجاد لذت نیست. بلکه وظیفه دوپامین ایجاد احساسی به مراتب عمیق‌تر است و درک دوپامین می‌تواند کلید فهم و حتی پیش‌بینی طیف گسترده‌ای از رفتار و اعمال انسان: از هنرهای خلاق گرفته تا ادبیات و موسیقی؛ دستیابی به موفقیت؛ و کشف دنیاهای جدید و قوانین طبیعت؛ تفکر درباره خدا - و دل سپردن به عشق باشد.

دوپامین یا نوروترنسمیتری که هدفش بیشتر کردن پاداش‌های آینده است ما را به طرف جاده عشق می‌برد، به آرزوهای ما دامن می‌زند، تخیل ما را شعله‌ور کرده و با نشان دادن در باغ سبز و وعده‌های توخالی ما را وارد یک رابطه جدید می‌کند. اما در مقام عشق دوپامین فقط یک آغازگر است و هرگز ما را به نقطه پایان و رضایت تام نمی‌رساند و فقط می‌گوید: «بیشتر».

عشق تا ابد دوام ندارد. وقتی عاشق می‌شویم به آینده‌ای فکر می‌کنیم که حضور معشوق می‌تواند آن را کامل کند. این آینده را خیالِ برافروخته ما در نظرمان مجسم می‌کند. ۱۲ الی ۱۸ ماه بعد واقعیت خود را نشان می‌دهد، این آینده خیالی در هم می‌شکند.

به عبارتی اگر کسی رژیم لاغری بگیرد به ازای هر بار مقاومت در برابر وسوسه خوردن، در برابر وسوسه بعدی توان ایستادگی کمتری خواهد داشت. پس اراده منبعی محدود و پایان‌پذیر است.

الکلی‌های بی‌تجربه و ناشی خیلی زود دچار آشفتگی ذهنی می‌شوند. آن‌ها با شروع مصرف الکل و بالا رفتن سطح الکل خون دچار لذت ناشی از رهاسازی دوپامین می‌شوند و به این باور خطا می‌رسند که این لذت همان لذت مستی است. لذا همچنان به نوشیدن ادامه می‌دهند و بیهوده سعی می‌کنند تا حس لذت پایدار بماند. اما معمولا این داستان پایان خوشی ندارد و آن‌ها مجبور می‌شوند به دستشویی رفته و بالا بیاورند.

مغز انسان طوری طراحی شده که شیفته امور غیرمنتظره و چشم به راه امور آینده باشد. آینده‌ای که آبستن رویدادهای هیجان‌انگیز بسیار است. اما وقتی همه چیز عادی و روزمره شود و از هیجان عاری باشد، مغز به مسایل جدیدتر گرایش می‌یابد.

موفقیت نیاز به سال‌ها کار سخت و تجدید نظرهای مکرر در اختراع نخستین دارد.

بسیاری از افراد را می‌شناسیم که براساس «تصادف محض» حرف‌های را انتخاب کرده‌اند یا با این احساس مبهم که فلان رشته تحصیلی خوب است وارد آن شده‌اند. ما به ندرت می‌نشینیم و در مورد انتخاب‌های خود به طور منطقی فکر می‌کنیم و سودها و زیان‌های هریک را می‌سنجیم. این کار هم خسته‌کننده است و هم در بیشتر موارد سرانجام مطلوبی ندارد. نیز به ندرت به نقطه‌ای می‌رسیم که بتوانیم با اطمینان بگوییم تصمیمی که گرفته‌ایم درست بوده است. ساده‌تر این است که کاری را که می‌خواهیم انجام دهیم. و این همان کاری است که در بیشتر مواقع انجام می‌دهیم.

چه کسی مغز را کنترل می‌کند؟ هر کسی گاهی از خود می‌پرسد: چرا این کارها را انجام می‌دهم؟ چرا اینطور تصمیم می‌گیرم؟ به نظر می‌رسد سوآل ساده‌ای است: ما هر کاری را به دلیلی انجام می‌دهیم. لباس می‌پوشیم چون سردمان است. صبح بلند می‌شویم و سر کار می‌رویم چون باید هزینه‌های زندگی را بپردازیم. دندان‌های خود را مسواک می‌زنیم تا دچار پوسیدگی نشوند. بیشتر کارهایی که انجام می‌دهیم برای رسیدن به اهداف دیگر هستند: مانند پوشیدن لباس برای گرم شدن، پول درآوردن برای پرداخت مخارج زندگی، و مسواک زدن برای فرار از نقره داغ شدن توسط دندانپزشکان. مشکل اینجاست که این سوآل‌ها را می‌توان تا بی‌نهایت ادامه داد. چرا می‌خواهید گرم شوید؟ چه اهمیتی دارد بتوانیم از پس پرداخت هزینه‌های زندگی برآییم؟ چرا نمی‌خواهیم توسط دندانپزشکان نقره داغ شویم؟

کسی که چکش در دست دارد، همه چیز را مانند میخ می‌بیند

خلاقیت یعنی مربوط دانستن چیزهای به ظاهر نامربوط

اولین شعار دوپامین این است: «بیشتر».

عشق نخستین یا «سودایی» حدود ۱۲ الی ۱۸ ماه طول می‌کشد. پس از این مرحله برای آنکه دو طرف به یکدیگر وابسته بمانند به نوع دیگری از عشق نیاز دارند که آن را عشق صمیمانه می‌نامند. واسطه بروز عشق صمیمانه مکانیسم‌ها و تجربه‌های «اینجا و اکنون» مغزهستند، زیرا با مسایلی که مربوط به اینجا و اکنون هستند ارتباط دارند و می‌خواهند به فرد القا کنند که تو در کنار کسی هستی که دوستش داری، پس دم را غنیمت دان و از زندگی خود لذت ببر.

از دید دوپامین، داشتن مهم نیست، به دست آوردن مهم است.

دید دوپامین، داشتن مهم نیست، به دست آوردن مهم است. اگر مثل یک آواره زیر یک پل زندگی می‌کنید دوپامین کاری می‌کند که هوس داشتن یک خیمه به سرتان بزند. اما اگر در گران‌ترین عمارت جهان زندگی می‌کنید، دوپامین کاری می‌کند آرزو کنید که قصری روی ماه داشته باشید. دوپامین استانداردی برای خوب ندارد و دنبال رسیدن به هیچ خط پایانی نیست.

دانشمندان پی بردند کار اصلی دوپامین ایجاد لذت نیست. بلکه وظیفه دوپامین ایجاد احساسی به مراتب عمیق‌تر است و درک دوپامین می‌تواند کلید فهم و حتی پیش‌بینی طیف گسترده‌ای از رفتار و اعمال انسان: از هنرهای خلاق گرفته تا ادبیات و موسیقی؛ دستیابی به موفقیت؛ و کشف دنیاهای جدید و قوانین طبیعت؛ تفکر درباره خدا - و دل سپردن به عشق باشد.