بریده‌هایی از کتاب دوپامین، مولکولی با خواص شگفت انگیز

این ماده هم برکت است و هم نفرین. هم محرک است و هم پاداش. ماده‌ای است متشکل از کربن، هیدروژن و اکسیژن به علاوه یک اتم نیتروژن - ساختاری ساده دارد ولی نتایجی بس پیچیده به بار می‌آورد. این ماده، همان دوپامین است و داستان آن، داستان رفتار آدمی است.

لذت پیش‌بینی و احتمال برخورد با موضوعی ناآشنا و بهتر، ترشح دوپامین را فعال می‌کند.

این قبیل افراد مبتلا به نوعی عدم تعادل دوپامین معطوف به آینده و پیام‌رسان‌های عصبی «اینجا و اکنون» هستند. آن‌ها از تجربه‌های حسی و عاطفی زمان حال گریزانند و معنی زندگی خود را در آینده، پیشرفت و ابداع جستجو می‌کنند. پول و شهرت آن‌ها را ارضاء نمی‌کند. هر اندازه هم کار کنند کافی نیست. شعار جیمز باند که مامور مخفی پرنیرو و خشن و خستگی‌ناپذیری بود این است «همه دنیا را هم داشته باشم کم است.»

مثلا محققان سنگاپور نوعی شبیه‌ساز دیجیتال چشایی ساخته‌اند. این وسیله الکترودهایی دارد که می‌توانند جریان الکتریکی مستقیم و حرارت را به زبان منتقل کنند. وقتی زبان با مقدارهای گوناگونی از الکتریسیته و گرما تحریک شود، مزه‌های مختلفی مثل شوری و تلخی و ترشی ایجاد می‌شوند. گروه‌های تحقیقی دیگری توانسته‌اند مزه شیرینی را نیز تولید کنند. با ترکیب این مزه‌ها به نسبت‌های مختلف می‌توان مزه همه غذاها را بازسازی کرد. از آنجا که مزه غذا بیش از همه با بوی آن ارتباط دارد وسیله‌ای برای بازسازی بوی غذاها نیز ساخته‌اند. در کنار این وسایل از مبدل هدایت استخوانی برای تقلید صدای جویدن و انتقال آن به پرده گوش با واسطه نسوج نرم و استخوان‌های فردی که در حال غذا خوردن است استفاده می‌کنند.

۲) با خرید کمتر از افت ناگهانی ترشح دوپامین به دنبال خرید جلوگیری کنیم و ۳) توانایی گذار از مرحله آرزوهای دوپامینی به علاقه‌های «اینجا و اکنون» را در خود تقویت کنیم.

همچنین افراد متأهل از مجردان و افراد مذهبی از غیرمذهبی‌ها شادتر بودند.

چرا عشق با گذشت زمان رنگ می‌بازد و سستی می‌گیرد؟ مغز انسان طوری طراحی شده که شیفته امور غیرمنتظره و چشم به راه امور آینده باشد. آینده‌ای که آبستن رویدادهای هیجان‌انگیز بسیار است. اما وقتی همه چیز عادی و روزمره شود و از هیجان عاری باشد، مغز به مسایل جدیدتر گرایش می‌یابد.

دوپامین ماده شیمیایی ضامن موفقیت‌های آینده ماست.

ماده‌ای که با پیش‌بینی و احتمال مربوط است: دوپامین. چیزهای دور از دسترس را نمی‌توان به کار برد یا مصرف کرد. فقط می‌توان آرزوی رسیدن به آن‌ها را در دل پروراند.

برخلاف عقیده شایع، درد و رنج بیماری روانی عامل بروز خلاقیت نیست، بلکه مانع بروز آن است. بنابراین رفع درد و رنج بیماری به افزایش خلاقیت می‌انجامد.

حتی اگر اوضاع فعلی خوب و بر وفق مراد باشد دوپامین شعار «بیشتر» را سر می‌دهد.

افرادی که دچار آشفتگی حواس بودند احساس سعادت کمتری داشتند و این مسئله ربطی به فعالیتی نداشت که در حال انجام دادن آن بودند. مثلا اگر در حال خوردن، کار کردن، تماشای تلویزیون یا روابط اجتماعی بودند چنانچه به کاری که داشتند انجام می‌دادند توجه می‌کردند، احساس شادی و سعادت بیشتری می‌کردند. محققان نتیجه گرفتند که ذهن انسان در بیشتر موارد دچار آشفتگی و پراکندگی حواس است و چنین ذهنی از شادی و سعادت بی‌بهره است.

دوپامین زمینه ساز اعتیاد است. چون با هر بار نشئه شدن مقدار کمتری دوپامین در بدن فرد معتاد ترشح می‌شود و او ناگزیر است بر مقدار مصرف مواد اضافه کند. بعضی از آدم‌ها به همین دلیل است که به موفقیت اعتیاد پیدا می‌کنند و به طور خستگی‌ناپذیر به کار کردن ادامه می‌دهند تا به هدف خود برسند، البته حتی پس از رسیدن به هدف هم از کار کردن دست بر نمی‌دارند و لختی به خود استراحت نمی‌دهند که از ثمرات موفقیت خود بهره‌مند شوند. حتی بابت موفقیت‌های خود لاف هم نمی‌زنند. فقط به محض اتمام یک کار، برنامه و کار جدیدی را آغاز می‌کنند.

از دید دوپامین، داشتن مهم نیست، به دست آوردن مهم است. اگر مثل یک آواره زیر یک پل زندگی می‌کنید دوپامین کاری می‌کند که هوس داشتن یک خیمه به سرتان بزند. اما اگر در گران‌ترین عمارت جهان زندگی می‌کنید، دوپامین کاری می‌کند آرزو کنید که قصری روی ماه داشته باشید. دوپامین استانداردی برای خوب ندارد و دنبال رسیدن به هیچ خط پایانی نیست. مدارهای دوپامینی مغز را فقط با احتمال بروز پیشامدهای جدید و دلپذیر می‌توان تحریک کرد. حتی اگر اوضاع فعلی خوب و بر وفق مراد باشد دوپامین شعار «بیشتر» را سر می‌دهد.

بزرگترین تفاوت مغز افراد نوجوان با بزرگسال مربوط به لب‌های پیشانی است که کامل شدن آن‌ها تا بیست سالگی به طول می‌انجامد. این یکی از نقاط ضعف مغز افراد نوجوان است، چرا که وجود همین لب‌های پیشانی تکامل یافته است که به بزرگسالان امکان قضاوت صحیح را می‌دهد. این لب‌ها به هنگام انجام کارهایی که شاید پیامدهای خوبی نداشته باشند به ما هشدار می‌دهند و مثل ترمز عمل می‌کنند. در افراد نوجوان که لب‌های پیشانی هنوز درست کار نمی‌کنند، فرد حتی در صورت داشتن آگاهی کافی دست به انجام رفتارهای تکانه‌ای و خطرناک می‌زند و تصمیم‌های غلط می‌گیرد.

دوپامین به فرد فرمان می‌دهد: سرپناهی تهیه کن. در جستجوی غذا باش. از فرزندان خود حمایت کن. این‌ها وظایفی هستند که سیستم دوپامین را بیش از همه تحریک می‌کنند و مگر از این‌ها مهم‌تر چیزی هم وجود دارد؟

بین خواست یک چیز و دوست داشتن آن چیز، تفاوت بسیاری وجود دارد.

مغز انسان طوری طراحی شده که شیفته امور غیرمنتظره و چشم به راه امور آینده باشد. آینده‌ای که آبستن رویدادهای هیجان‌انگیز بسیار است. اما وقتی همه چیز عادی و روزمره شود و از هیجان عاری باشد، مغز به مسایل جدیدتر گرایش می‌یابد

فرق گذاشتن بین چیزهایی که می‌خواهیم و چیزهایی که دوست داریم دشوار است.

عشق نخستین یا «سودایی» حدود ۱۲ الی ۱۸ ماه طول می‌کشد. پس از این مرحله برای آنکه دو طرف به یکدیگر وابسته بمانند به نوع دیگری از عشق نیاز دارند که آن را عشق صمیمانه می‌نامند.