بریده‌هایی از کتاب بفرمائید فلسفه! (۱)؛ گفت‌وگو با بزرگ‌ترین فیلسوفان معاصر

کامو می‌گوید زندگی انسان هرگز واقعاً به موفقیت نمی‌انجامد. سنگ همیشه از کوه پایین می‌افتد. از نگاه کامو، ما همیشه باید در برابر این پوچی جسور و مبارزه‌جو باشیم.

شکسپیر می‌گوید: ʼدر برابر خدایان، چون مگس‌هایی هستیم در دست پسربچه‌های بازیگوش؛ ما را برای تفریح خود نابود می‌کنندʽ.

برای اینکه دوست واقعی کسی باشید، باید او را درک کنید

پس نسبی‌انگاری هر گونه نظریه‌ای است که این اندیشه را در خود داشته باشد که در اخلاق تفاوت‌های فردی وجود دارد (که شاید از منظر فرهنگ قابل‌توضیح باشد) و اینکه هیچ صدقِ مطلقی دربارهٔ داوری‌های اخلاقی ما وجود ندارد. این گزاره که ʼشکنجه کردن کودکان نادرست استʽحکمی ذهنی است؛ و صرفاً مسئله‌ای سلیقه‌ای است.

ریچارد برَدلی: فلسفه ۹۹ درصد اندیشیدنِ انتقادی دربارهٔ هر آن چیزی است که برای‌تان مهم و جالب است.

(شخصیت) هر کدام از ما تا اندازهٔ زیادی محصول عواملی است که هیچ اختیار و تسلطی بر آنها نداریم. مثلاً خود من را در نظر بگیرید، خیلی چیزها اصلاً در اختیار من نبوده است، مانند اینکه در یونان به دنیا بیایم، از چنین پدر و مادری، به چنان مدرسه‌ای بروم، مدرسه مرا به فلان خوابگاه خاص بفرستد و به این ترتیب دامنهٔ افرادی را که امکان دوست شدن با آنها را داشته‌ام محدود کند، و بسیاری موارد مشابه دیگر.

جان آرمسترانگ: فلسفه عشقِ ثمربخش به اندیشیدن است.

ما سیاست‌هایی داریم که با هم در تعارض است و ممکن است با هم درگیر شویم، همان‌طور که میان مردم این اتفاق رخ می‌دهد. بنابراین، اختلاف نظر خیلی مسئله‌ساز نیست، و اگر می‌بینید که نسبی‌انگار آرزو می‌کند چنین چیزی نباشد، آن‌گاه به نظر می‌آید که موضع او ابلهانه و غیرکاربردی است. فرض کنید شما می‌گویید: ʼشکار روباه، آری!ʽ و من می‌گویم: ʼشکار روباه، خیر!ʽ و این میان رُزیِ نسبی‌انگار از راه می‌ٰرسد و می‌گوید: ʼآهای، شما دو نفر! چرا متوجه نیستید که شکار روباه برای نایجل خوب است و برای سایمن بد؟ همین و تمام!ʽ حال می‌خواهم بپرسم که ʼاین حرف چه کمکی می‌کند؟ʽ هر چیزی که سبب شده من با شکار روباه مخالفت کنم احتمالاً هنوز سر جای خود باقی است؛ و هر چیزی که موجب شده شما طرفدار شکار روباه باشید یا با آن مخالفتی نداشته باشید نیز هنوز سر جای خود است. این فکر که ما با هم تعارضی نداریم مضحک به نظر می‌آید. نه تنها رزی نتوانسته است تعارض را حل‌وفصل کند که کوچک‌ترین کمکی هم در این راه نکرده است.

باید بعضی چیزها را تحمل کنیم: موسیقی‌ای را که دوست نداریم؛ بوی غذاپختنی را که ترجیح می‌دادیم وجود نمی‌داشت؛ رفتار بعضی افراد در مترو و اتوبوس و مانند آن. فکر می‌کنیم بهترین کار این است که بدون سخت‌گیری زیاد با این چیزها مدارا کنیم

بعضی از حیوانات در مقایسه با برخی از انسان‌ها شأن اخلاقی بالاتری دارند و بی‌توجهی ما به رنج حیوانات یک نقطهٔ ضعف اخلاقی بسیار تأسف‌بار است.

هوشمندترین فیلسوفانْ اغلب بسیار دوست دارند اندیشه‌هایشان را برای مخاطبانِ باهوشِ غیرمتخصص بیان کنند و در این راه موفق هم هستند.

باید بعضی چیزها را تحمل کنیم: موسیقی‌ای را که دوست نداریم؛ بوی غذاپختنی را که ترجیح می‌دادیم وجود نمی‌داشت؛ رفتار بعضی افراد در مترو و اتوبوس و مانند آن. فکر می‌کنیم بهترین کار این است که بدون سخت‌گیری زیاد با این چیزها مدارا کنیم

هدفِ گفت‌وگو این است که زندگیِ مردم را در کنار یکدیگر میسر کند، چه با هم موافق باشند چه مخالف.

ن و: من نمی‌فهمم تلویزیون چگونه کار می‌کند. می‌دانم که بسیاری قطعات پیچیده در خود دارد، و می‌دانم که جسمی فیزیکی است. اما این نظر را مطرح نمی‌کنم که باید چیز اسرارآمیزی داخل تلویزیون باشد که فیزیکی نیست.

جهان واقعاً به همان صورتی باشد که من می‌بینم، این امر به‌خودی‌خود به من معرفت نمی‌دهد، زیرا ممکن است به طور اتفاقی چیزی را ادراک کرده باشم که دقیقاً همانند وضعیت واقعیِ امور است. برای اینکه معرفت داشته باشم، باید امور را چنان‌که هست ببینم و به یک معنا بدانم که وضع امور به آن صورت است، و اینجاست که مشکل پیش می‌آید.

فلسفه برای من همان تصویر خرمگس است، خرمگسِ سقراطی: که از پذیرش هر گونه حرف مبتنی بر عرف و عادت یا عقاید عمومی، بدون سنجشگری، سر باز می‌زد.

فلسفه با گفت‌وگو آغاز شد. مشهور است که سقراط هیچ چیزی ننوشت. او فقط مردمان عصر خویش را در کوچه و بازار دربارهٔ موضوعاتی که در آن سخت احساس اطمینان می‌کردند به پرسش می‌کشید. در تمام موارد هم بدون استثناء نشان می‌داد که این اطمینان نابه‌جاست.

می‌خوانم. در زندگی روزمره، معمولاً دغدغهٔ درک برخی مسائل و کنار آمدن با سایر افراد را داریم، و اینکه آیا معرفت داریم یا خیر همیشه جزو دغدغه‌های اصلی‌مان به شمار نمی‌آید. اما هنگام کوشش فلسفی برای فهم معرفت، آن ملاحظات عملی‌تر موقتاً کنار گذاشته می‌شود. می‌خواهیم نوعی فهمِ عقلانیِ مستقلْ از جنبه‌ای اساسی از حیات بشر به

فیلسوف کسی است که راه‌های جدیدی برای ارزیابی چیزها - برای تشخیص اینکه چه چیزی مهم است، چه چیزی ارزشمند است - باز می‌کند و به این ترتیب طرز فکر کل یک فرهنگ یا کل یک جامعه دربارهٔ آن چیزها را تغییر می‌دهد.

پیتر سینگر: شخص کسی است که از وجود خود در طول زمان آگاه است، کسی که آن اندازه آگاهی دارد که دریابد او همان کسی است که پیش‌تر زندگی می‌کرده و قرار است در آینده به زندگی خود ادامه دهد. بنابراین، بیشتر انسان‌ها شخص هستند، اما هیچ‌یک از ما شخص به دنیا نمی‌آییم. کودک نوزاد شخص نیست. و برخی از حیواناتِ غیرانسان شخص هستند، اما همهٔ حیواناتِ غیرانسان شخص نیستند. ن و: چه نوع حیوانی غیر از انسان می‌تواند شخص باشد؟ پ س: مثلاً شامپانزه احتمالاً از وجود خود در طول زمان آگاهی دارد. بنابراین، من اعتقاد دارم شواهد خوبی موجود است که نشان می‌دهد شامپانزه‌ها شخص هستند.