بریده‌هایی از کتاب ذهن بی‌حصار، عبور از مرزها برای پیشرفت و کشف سرزمین‌های جدید

وقتی انسان فکر می‌کند که در حوزه‌ای تخصص زیادی دارد، فکرش بسته می‌شود و منجر به اثری می‌شود که نامش را «دگماتیسم اکتسابی» یا به‌تعبیری «خشک‌اندیشی کسب شده» گذاشته اند.

«بیل گیتس» خالق مایکروسافت و یکی از ده ثروتمند جهان در زمانی که مدیر عامل شرکت مایکروسافت بود، سالی دو بار برای یک هفتهٔ تمام به جایی دور از دفتر کارش می‌رفت و تنها به مطالعهٔ مطالب گوناگون می‌پرداخت و به ایده‌های جدید و آینده‌اش فکر می‌کرد. او نام آن دو هفته را «هفتهٔ تفکر» گذاشته است. چرا؟ محققان می‌گویند وقتی انسان فکر می‌کند که در حوزه‌ای تخصص زیادی دارد، فکرش بسته می‌شود و منجر به اثری می‌شود که نامش را «دگماتیسم اکتسابی» یا به‌تعبیری «خشک‌اندیشی کسب شده» گذاشته اند.

محصول جدید را در معرض دید و در دسترس افراد قرار دهید. بگذارید تجربهٔ استفاده از آن را احساس کنند و به آن وابسته شوند. وقتی انسان چیزی را احساس کند و با آن ارتباط برقرار کند، حس آشنایی نسبت به آن پیدا می‌کند و دیگر از آن ترس ندارد.

همیشه یک امر نوآورانه به دیدهٔ تردید و به مثابه تهدید دیده می‌شود. گاهی مورد تمسخر واقع می‌شود و گاهی طرد می‌شود، اما با صبوری و بعد از امتحان پس دادن به‌عنوان یک امر طبیعی پذیرفته می‌شود. اگر باور ندارید، به پذیرش اینترنت در جامعهٔ ایرانی نگاه کنید و یا تجربهٔ پرداخت غیرحضوری یا خریدهای اینترنتی را مرور کنید.

هر نوآوری مانند یک زایمان است و هر زایمان نیز با درد و خونریزی همراه است. لذا بپذیریم که بخشی از فناوری‌هراسی و مقاومت در مقابل تغییر طبیعی است و اگر نباشد، باید به زنده بودن جامعه شک کرد.

فناوری‌هراسی چون خون در رگ‌های فرهنگ و روان اجتماعی ما جاری است. درحالی‌که امارات وزیر هوش مصنوعی تعیین و منصوب می‌کند، ما هنوز در این حیرتیم که بالاخره تلگرام خوب است یا نه!

فناوری‌هراسی چون خون در رگ‌های فرهنگ و روان اجتماعی ما جاری است. درحالی‌که امارات وزیر هوش مصنوعی تعیین و منصوب می‌کند، ما هنوز در این حیرتیم که بالاخره تلگرام خوب است یا نه! رئیس دولت امارات پس از انتصاب وزیر هوش مصنوعی در توئیتی عنوان کرده است که موج جهانی آتی هوش مصنوعی است و ما می‌خواهیم امارات برای آن آماده باشد.

آبراهامیان در کتاب ایران بین دو انقلاب می‌گوید: «هنگامی که ناصرالدین‌شاه برای احداث خط آهن تهران به حضرت عبدالعظیم با یک شرکت بلژیکی قرارداد بست، گاریچی‌ها به دلیل ترس از پدید آمدن رقیبی ارزان‌قیمت، روحانیون به دلیل مخالفت با نفوذ اجنبی و زائران نیز به دلیل هراس ناشی از مرگ یکی از زائران زیر موتوربخار دست به دست هم دادند تا خط آهن را ویران کنند».

مواجههٔ ما ایرانیان با نوآوری و فناوری همواره با ترس همراه بوده است؛ چه این ترس از طرف دولت باشد، چه از سویِ مردم.

برای چند ثانیه ۹۰ سال به عقب برگردیم و به یک نامهٔ تاریخی دقت کنیم: دایرهٔ تجارت داخلی وزارت فلاحت و تجارت (سال ۱۳۰۸): «ورود دستگاه تلگراف و تلفن، بیسیم گیرنده و یا مخابره‌کننده، مطالب و آلات و اسباب آن جز برای ادارهٔ تلگراف بیسیم دولت وقت به‌طور کلی ممنوع است. این پاسخ استعلامی است به تاجری که در فکر تاسیس دستگاه رادیو بوده است. پس از ۱۱ سال، از ۱۳۱۹ که رادیوی ملی ایران آغاز به‌کار می‌کند حتی برای خرید دستگاه گیرنده رادیو نیاز به اخذ مجوز از دولت بوده است! مواجههٔ ما ایرانیان با نوآوری و فناوری همواره با ترس همراه بوده است؛ چه این ترس از طرف دولت باشد، چه از سویِ مردم.

به این سؤال مهم فکر کنیم چرا دیده نمی‌شویم؟ آیا من اصلاً موضوع بنفشی به دیگران داده‌ام که مورد توجه آنان قرار گیرم؟

بعضی مواقع بد نیست از خود بپرسیم چرا این روش؟ به خلاف آن فکر کنیم و از خود بپرسیم چراکه نه؟

اگر مدام در ذهن خود تکرار کنیم که روش انجام دادن فلان کار این است، چون همیشه همین‌طور انجام شده است و همه همین کار را می‌کنند، فرصت‌های زیادی را از دست خواهیم داد!

ذهن خود را باز بگذارید و پیرو نباشید.

عدم نوآوری نتیجهٔ ترس از پیمودن مسیری متفاوت با مسیر دیگران است.

می‌توان برای همه برجسته بود، اما نمی‌توان برای همه قابل قبول و دوست‌داشتنی بود.

اگر خاص و قابل توجه بشوید، احتمالاً عده‌ای از مردم دیگر شما را دوست نخواهند داشت. این قسمتی از معنای خاص بودن است. می‌توان برای همه برجسته بود، اما نمی‌توان برای همه قابل قبول و دوست‌داشتنی بود.

تکنیک گاو بنفش هم در زندگی شخصی کاربرد دارد، هم در موفقیت سازمان‌ها و کشورها. شما برای اینکه از بین هزاران فرد مشابه انتخاب شوید، یا سازمان شما برای آن که از بین صدها مورد مشابه در ذهن مردم برجسته شود یا کشورتان برای آن که از بین ۱۹۶ کشور جهان، مورد انتخاب یک توریست یا سرمایه گذار قرار گیرد باید بنفش باشد.

تفاوت و یکتایی است که مورد توجه قرار می‌گیرد.

اگر مهارت‌های ما عمدتاً حول یک یا چند محور بسیار تخصصی شکل گرفته است یا اینکه حرفهٔ ما در حال تغییر کردن است، مسیر افقی اولویت بیشتری خواهد داشت. ولی اگر ما تازه‌وارد هستیم و هنوز مهارت ویژه‌ای در حوزهٔ تخصصی‌ای که کار می‌کنیم نداریم، فعلاً باید مسیر عمودی را پیش ببریم.