بریده‌هایی از کتاب ظلمت آشکار

ولی هوشمندانه‌ترینِ آن کتاب‌ها بر این واقعیت دردناک تأکید می‌کند که افسردگی‌های جدی یک‌شبه از بین نمی‌روند.

آب وهوای افسردگی دمدمی است و چراغش نیمه‌خاموش

مشخصآ ثابت شده که هنرمندان (به‌خصوص شاعران) نسبت به این اختلال آسیب‌پذیرترند و براساس گزارش‌های کلینیکی بیست درصدشان خودکشی می‌کنند.

یکی از معروف‌ترین بیانیه‌های روشنفکری قرن در ابتدای اسطورهٔ سیزیف آمده: «فقط یک مسئلهٔ جدی فلسفی وجود دارد و آن خودکشی است. قضاوت دربارهٔ این‌که زندگی ارزش زیستن دارد یا نه، برابر است با پاسخ‌دادن به این اساسی‌ترین سؤال فلسفی.»

باید به‌رغم رنجی که مغزش را می‌بلعد، قیافهٔ کسی را بگیرد که با وقایع روزمره و معاشرت با دیگران مشغول است. باید سعی کند با دیگران خوش وبش کند، به سؤال‌ها پاسخ دهد، آگاهانه سر بجنباند و ابرو در هم بکشد و حتی ــ پناه بر خدا ــ لبخندی بزند. ولی همین تلاش برای گفتن چند کلمه حرفِ ساده عذابی الیم است.

افسردگی شدید غیر از خاطرات هراس‌انگیزی که برجای می‌نهد، هیچ زخم ماندگاری وارد نمی‌کند. تعداد زیادی از افسردگان ــ نصفشان ــ دوباره مبتلا خواهند شد؛ افسردگی قابل بازگشت است ــ عذابی سیزیفی. اما بیش‌تر قربانیان حتی با وجود عود بیماری می‌توانند دوام بیاورند و اغلب بهتر با بیماری کنار آیند، چون از نظر روانی و با کمک تجربیات گذشته‌شان، روش مقابله با این غول بی‌شاخ ودم را آموخته‌اند

افسردگی انهدام روح نیست. جان‌به‌دربردگان از بیماری ــ که اتفاقآ بی‌شمارند ــ شاهدی هستند بر لطف نجات: شاهدی بر پیروزی.

بعد که سوار ماشین شدم، به آلبر کامو و رومن گاری فکر کردم.

مدتی قبل این موضوع آزارم می‌داد که سزاوار آن جایزه نیستم. من به واقعیت حوادثی که ما ناخودآگاه برای خودمان ایجاد می‌کنیم اعتقاد دارم؛ بنابراین چه آسان می‌شد فکر کرد که چک گم نشده بلکه شکلی است از انکار و بیزاری از خود (اصلی‌ترین علامت افسردگی) که به‌واسطهٔ آن به خودم تلقین می‌کردم که لیاقت جایزه را ندارم و اصلا لایق استقبالی که سال‌های گذشته از من شده بود، نیستم. دلیلش هرچه باشد، چک گم شده بود و گم‌شدنش با ناکامی‌ام در آن شام، حسابی جفت وجور بود: بی‌اشتهایی‌ام برای خوراک دریایی خوشمزه‌ای که مقابلم روی میز بود، ناتوانی حتی برای خنده‌ای زورکی و سرانجام ناتوانی در صحبت‌کردن. در این لحظه «سرشت» وحشی درد چنان آشفتگی عظیمی ایجاد کرد که باعث شد سخنان گویا و فصیحم به غرولندی خشک و خشن تبدیل شود. احساس کردم چشمانم از کاسه بیرون زده و بریده‌بریده حرف می‌زنم و دیدم دوستان فرانسوی‌ام با ناراحتی متوجه مشکلم شده‌اند

آیا «عامدانه» پول را گم کرده بودم؟ مدتی قبل این موضوع آزارم می‌داد که سزاوار آن جایزه نیستم. من به واقعیت حوادثی که ما ناخودآگاه برای خودمان ایجاد می‌کنیم اعتقاد دارم؛ بنابراین چه آسان می‌شد فکر کرد که چک گم نشده بلکه شکلی است از انکار و بیزاری از خود (اصلی‌ترین علامت افسردگی) که به‌واسطهٔ آن به خودم تلقین می‌کردم که لیاقت جایزه را ندارم و اصلا لایق استقبالی که سال‌های گذشته از من شده بود، نیستم.

تعداد زیادی از افسردگان ــ نصفشان ــ دوباره مبتلا خواهند شد؛ افسردگی قابل بازگشت است ــ عذابی سیزیفی. اما بیش‌تر قربانیان حتی با وجود عود بیماری می‌توانند دوام بیاورند و اغلب بهتر با بیماری کنار آیند، چون از نظر روانی و با کمک تجربیات گذشته‌شان، روش مقابله با این غول بی‌شاخ ودم را آموخته‌اند. خیلی مهم است که به کسانی که دچار بیماری شده‌اند و شاید هم اولین بار باشد که دچار آن شده‌اند گفته شود (یا آن‌ها را متقاعد کنند) که بیماری راه خودش را می‌رود و این‌ها می‌توانند از شرش خلاص شوند. کار سختی است. در ساحل نشسته باشی و به کسی که در گرداب است بگویی «تقلا کن»، کم‌تر از توهین نیست.

کار سختی است. در ساحل نشسته باشی و به کسی که در گرداب است بگویی «تقلا کن»، کم‌تر از توهین نیست

فقط تعدادی از این هنرمندانِ کشته‌شده، که همگی جدید هستند، نامی حزن‌انگیز اما درخشان از خود برجای نهاده‌اند: هارت کرین، ونسان ون‌گوک، ویرجینیا وولف، آرشیل گورکی، چزاره پاوزه، رومن گاری، واشل لیندسی، سیلویا پلات، آنری دو مونترلان، مارت روتکو، جان بریمن، جک لندن، ارنست همینگوی، ویلیام اینگ، دایان آربس، تادئوش بوروفسکی، پل سلان، آن سکستون، سرگئی اسنین، ولادیمیر مایاکوفسکی ــ این طومار همچنان ادامه دارد.

کامو ظاهرآ هرگز تلاشی برای خودکشی نکرده، و شاید اتفاقی نیست که به‌رغم لحن محزون همیشگی‌اش، نوعی حس پیروزی زندگی بر مرگ در مرکز اسطورهٔ سیزیف و پیام زاهدانه‌اش قرار دارد: در غیاب امید همچنان باید برای بقا مبارزه کنیم و این کار را می‌کنیم ــ با چنگ و دندان

فقط یک مسئلهٔ جدی فلسفی وجود دارد و آن خودکشی است. قضاوت دربارهٔ این‌که زندگی ارزش زیستن دارد یا نه، برابر است با پاسخ‌دادن به این اساسی‌ترین سؤال فلسفی.

من هم مثل بسیاری از مردم همیشه عادت داشتم عصرها چرتی آرام‌بخش بزنم، ولی به‌هم‌ریختن الگوهای معمولِ خواب، خصلت مشهور و ویرانگر افسردگی است.

نه دارو و نه روان‌درمانی هیچ‌یک قادر نبود مانع سقوط من به اعماق شود.

در غیاب امید همچنان باید برای بقا مبارزه کنیم و این کار را می‌کنیم ــ با چنگ و دندان.

افسردگی بی‌این‌که تفاوتی قائل شود، همهٔ سنین، نژادها، مرام‌ها و طبقات را مورد حمله قرار می‌دهد، گرچه زنان به شکل قابل توجهی بیش‌تر از مردان در خطر ابتلائند.

خیلی مهم است که به کسانی که دچار بیماری شده‌اند و شاید هم اولین بار باشد که دچار آن شده‌اند گفته شود (یا آن‌ها را متقاعد کنند) که بیماری راه خودش را می‌رود و این‌ها می‌توانند از شرش خلاص شوند. کار سختی است. در ساحل نشسته باشی و به کسی که در گرداب است بگویی «تقلا کن»، کم‌تر از توهین نیست. ولی بارها و بارها معلوم شده که اگر تشویق مدام و سرسختانه باشد ــ و به همان نسبت حمایتی با شور و شوق انجام گیرد ــ فردِ در مخاطره تقریبآ همیشه نجات می‌یابد.