بریده‌هایی از کتاب دنیای سوفی

سوفی عزيز، مطلب من اين است که تو نبايد در زمره اين آدم‌هائی باشی که دنيا را به‌منزله يک امر بديهی پذيرفته‌اند و می‌پذيرند.

تنها خصلت لازم برای يک فيلسوف خوب شدن تعجب کردن است.

خب، درست، آفريدگار دنيا را آفريده است، اما خود او را کی؟

تمام کهکشان‌ها، يا اين مجموعه «اَبر ستاره‌ای» که نامی است که ما برآن گذاشته‌ايم، بر پهنه‌ای به‌وسعت نور هزار سال نوری گسترده شده‌اند و اين مدت زمانی است که نور طی می‌کند تا از اين سو به‌آن سوی کهکشان‌ها سفر کند.

آدم شايد می‌تواند دوستان خود را انتخاب کند، اما خودش را نمی‌تواند. حتی نمی‌تواند انتخاب کند که يک انسان خلق شود.

نظريه بقراط برآن است که بهترين دفاع عليه بيماری، به‌سادگی و به‌هنجار زيستن است. سلامت، در وجود انسان امری طبيعی است؛ و زمانی که شخص «بيمار» می‌شود، به‌دليل آن است که به‌علت يک عدم تعادل جسمی يا روانی «از خط خود خارج می‌شود» راهی که انسان را به‌سلامت می‌رساند از ميانه‌روی، هماهنگی و «يک روان سالم در يک اندام سالم» می‌گذرد.

می‌کوشيد تا خود را به‌بودن خودش متقاعد کند به‌اين خيال که هرگونه انديشه جاودانه نزيستن را از ذهن براند.

هوشمندترين آدم آن کس است که می‌داند که نمی‌داند.

همه چيز از يک رشته تغييرات در زمينه‌های فرهنگی و اقتصادی و بالاخص گذار از يک اقتصاد خانوادگی به‌يک اقتصاد مالی و پولی آغاز شد. در حوالی پايان عصر قرون وسطی شهرها گسترده شده بودند، نيروی کار بسيار بود، مبادله و تجارتِ کالاهای جديد رونق داشت و اقتصادی استوار بر نظام بانکی و جريان آزادانه پول پا گرفته بود. زمان، ناظر شکل گرفتن يک بورژوازی و نظم شهرنشينی بود که تا حدود زياد موفق شده بود خود را از قيد و بندهای طبيعت، به‌ياری کار و فعاليت آزاد سازد. هر چه برای زندگی کردن ضرورت داشت از طريق پرداخت پول قابل خريد بود و اين مطلب، وسيله‌ای شد برای تشويق و ترغيب خوب کار کردن و پرورش دادن نيروی تخيل و ابداع و آفرينش‌ها. انسان به‌عنوان فردی از جامعه با چالش‌ها و مبارزه‌طلبی‌های تازه رودرو شده بود.

لفظ «گهواره» را برای کتاب‌هائی به‌کار می‌برند که در آغاز پيدايش صنعت چاپ و به‌گفته‌ی ديگر در زمان کودکی چاپخانه چاپ شده‌اند. يعنی پيش از سده‌ی پانزدهم ميلادی. ــ آيا اين کتاب واقعا اينقدر قديمی است؟ ــ آری، واقعا قديمی. اين سه اختراع که به‌تو نشان دادم، (قطب‌نما، باروت و چاپخانه)، اين عصر تازه را که رنسانس نام گذاشته‌ايم، پی افکنده‌اند.

همه‌ی مردمان خود را به‌دست امواج شط تاريخ نمی‌سپارند. بايد آدم‌هائی نيز باشند که آنچه را که بر کناره‌های رودخانه می‌ماند، گردآوری کنند.

آن کس که از درس‌های ۳۰۰۰ ساله چيزی نياموزد، در زندگی کاری جز روز را به‌شب رساندن نمی‌کند. گوته

اين ايمان تزلزل‌ناپذير را به‌عقل و خرد انسانی، در اصطلاح مکتب «عقل‌گرائی» Rationalisme يا تعقلی می‌نامند. يک آدم عقل‌گرا يا خِرَدگرا کسی است که برای او عقل سرچشمه و منبع شناسائی جهان است.

اناکسيمن در همان حال که «هوا» و «مه» را اصل و سر سلسله همه چيز می‌داند می‌گويد که فقط پيوند خاک هوا، آتش و آب قادر به‌آفرينش زندگی است؛ و با آئين تالس همراه می‌شود که فقط يک عنصر واحد پايه و اساس تمامی اشکال طبيعت است.

خواندنِ آنچه ديگرِ کسان انديشيده‌اند می‌تواند ما را ياری دهد تا داوری ويژه خود را پيرامون زندگی به‌دست آوريم.

در زندگی چه چيزی از همه مهمتر است؟

آن کس که از درس‌های ۳۰۰۰ ساله چيزی نياموزد، در زندگی کاری جز روز را به‌شب رساندن نمی‌کند. گوته

آن کس که ذهن خود را به‌اين قبيل مسائل مشغول می‌دارد، در اين مسير با تمامی نسل‌های ديگری که پيش از او در جهان زيسته‌اند همراه است. منشاء عالم، کره زمين و زندگی، مسئله‌ای مهم‌تر و حساس‌تر از آن است که مثلاً بدانيم کدام کس بيشترين مدال‌ها را در آخرين بازی‌های المپيک نصيب خود کرده است.

«همه چيز در جريان دائم است» و اين حرکت، يک حرکت ابدی است. به‌همين دليل است که ما نمی‌توانيم «دوبار در يک رودخانه واحد آب تنی کنيم» زيرا دفعه‌ی دوم هم رودخانه تغيير کرده است و هم ما

فرهنگ هند و اروپائی را پيش از هر چيز اعتقاد به‌خدايان متعدد مشخص و ممتاز می‌کند که همان «چند خدائی» يا Polytheisme است. اسم‌های خدايان و اصطلاحات و تعبيرات بسيار در مفاهيم مذهبی در سراسر سرزمين‌های هند و اروپائی مشابهت‌ها دارند و در همه جا يکديگر را باز می‌يابند. مثال‌هائی چند برايت می‌آورم: هنديان باستان خدای آسمان را به‌نام ديائوس Dyaus ستايش می‌کردند. در يونانی اين اسم مبدل می‌شود به‌زئوس Zeus، در زبان لاتين می‌شود ژوپيتر Jupiter (يعنی پدر يوو Jov يا «Père Jov» و در زبان‌های قديمی اسکانديناوی می‌شود تير Tyr). اسم‌های دياگوس، زئوس، يوو و تير «روايت‌های گويشی» متفاوت از يک اسم واحد و مشترک‌اند.