بریده‌هایی از کتاب این راهش نیست

اگرچه داروین معتقد بود سیر تکاملی به‌صورت تدریجی رخ داده است، ولی ریچارد گولداسمیت این ایده را مطرح کرد که شاید گاهی طبیعت تغییرات بزرگ‌تری ایجاد کرده است؛ این ایده باعث شد او را فردی کم‌عقل بنامند و موردتمسخر قرارش دهند؛ اما بعداً در قرن بیستم، دانشمندانی مثل استفان جی گولد به این نتیجه رسیدند که شاید گولداسمیت اطلاعاتی داشته که می‌توانسته به کشفیات مهمی کمک کند. محققین نمونه‌هایی از جهش‌ها را مشاهده کردند که خیلی هم تدریجی صورت نگرفته بودند و همین مسئله موجب به‌وجود‌آمدن نظریۀ هیولاهای امید‌بخش شد. طبیعت گاهی چیزهای کاملاً متفاوتی را امتحان می‌کند، و اگر آن هیولا در محیطی مناسب قرار بگیرد و به موفقیت دست یابد می‌تواند نوع بشر را تغییر دهد و به سمت‌و‌سویی بهتر ببرد.

هیولاهای امید‌بخش یعنی چه؟ طبق گفته‌های پروفسور وندی جانسون و پروفسور توماس جی.بوچرد: «یک هیولای امید‌بخش به شخصی گفته می‌شود که به‌خاطر جهشی ژنتیکی موهبت بزرگ بالقوه‌ای به او عطا شده و او را کاملاً از حالت عادی موجود در بین مردمِ یک جامعه جدا کرده است.»

نویسندۀ ماهنامۀ آتلانتیک، دیوید دابس، در یکی از نوشته‌هایش گفته بود: «بسیاری از ژن‌هایی که با ایجاد رفتارهای خودمخرب و ضداجتماعی بدترین مشکلات را برای نوع بشر به‌وجود می‌آورند، در‌عین‌حال زمینه را برای سازگاری‌های شگفت‌انگیز و موفقیت‌های بسیار بزرگ بشر هم فراهم می‌کنند. عاقبت کودکانی که مثل گل ارکیده هستند و در محیط‌های بد در کنار والدینی نامناسب رشد می‌کنند این است که یا افسرده می‌شوند، یا معتاد می‌شوند و یا به زندان می‌افتند؛ اما در محیطی مناسب و با داشتن والدینی خوب می‌توانند به خلاق‌ترین، موفق‌ترین و شادترین انسان‌های جامعه تبدیل شوند.»

۷R یک ژن بد نیست. مثل همان چاقویی که مثال زدم این هم بستگی به موقعیت دارد. در آن دسته از بچه‌های ۷R که در محیط‌های نامناسب بزرگ شده بودند، آنهایی که موردسوء‌استفاده قرار گرفته بودند و یا در تربیت آنها سهل‌انگاری شده بود احتمال بالاتری وجود داشت که به افرادی الکلی یا زورگو تبدیل شوند؛ اما دستۀ دیگری که در خانواده‌های خوب پرورش یافته بودند حتی نسبت به بچه‌هایی که DRD۴ نرمال داشتند هم مهربان‌تر بودند. شرایط، تفاوت‌ها را می‌سازد. تعدادی دیگر از ژن‌هایی که با رفتار افراد در ارتباط هستند هم نتایج مشابهی داشته‌اند. نوجوانانی که نوعی از ژن CHRM۲ را دارند و در شرایط نامناسب بزرگ می‌شوند درنهایت به بدترین جنایتکاران تبدیل می‌شوند؛ اما افراد دیگری با همان ژن که در شرایط مناسب بزرگ می‌شوند به مدارج بسیار بالایی دست پیدا می‌کنند.

در تحقیقات اخیری که در زمینۀ ژن‌ها صورت گرفته ماهیت مدل ژن بد در برابر ژن خوب موردبررسی قرار گرفته است. این تحقیقات به چیزی اشاره دارند که بیشتر شبیه مفهوم تشدیدکننده‌هاست. روان‌‌شناسان این نظریه را نظریۀ قابلیت افتراقی نامیده‌اند. همان ژن‌هایی که تأثیرات بدی دارند درواقع در شرایطی متفاوت می‌توانند اثراتی بسیار خوب داشته باشند. از همان چاقویی که می‌توان از آن برای کشتن کسی استفاده کرد، می‌توان برای غذا درست‌کردن برای خانواده هم استفاده کرد؛ اینکه چاقو خوب باشد یا بد به شرایط موجود بستگی دارد.

طبق بررسی‌های انجام‌شده ۹۰% کارگران ژاپنی حتی نمی‌دانند تعادل میان کار و زندگی یعنی چه. درحال‌حاضر برای حل این مشکل در برخی از دفاتر کار در پایان یک روز کاری پیغامی پخش می‌شود که در آن به کارکنان گفته می‌شود : «به خانه‌هایتان بروید.»

تبعیت از قوانین موجب موفقیت نخواهد شد و فقط مانع رفتارهای غیرعادی می‌شود؛ چه در جهت خوب و چه بد. درست است که رعایت قوانین کار خوبی است و جلوی رفتارهای غیرعادی را می‌گیرد ولی در‌عین‌حال مانع دستاوردهای مهم و متحول‌کننده هم می‌شود.

در محیط مناسب، بد می‌تواند به خوب، و عجیب و نابهنجار می‌تواند به زیبا تبدیل شود.

همان‌طور که جان استوارت میل اشاره کرده: «این مسئله که تعداد بسیار کمی از افراد جر‌ئت دارند رفتارهای غیرعادی از خود نشان دهند بزرگ‌ترین خطر در عصر ما به‌حساب می‌آید.»

آنها استخدام را اول از افرادی شروع کردند که مبتلا به اوتیسم بودند. اگرچه بیماران مبتلا به اوتیسم ممکن است در تعاملات شخصی مشکل داشته باشند اما در کارهای بصری، مثل پازل، بسیار عالی عمل می‌کنند. این افراد ثابت کردند بزرگ‌ترین سرمایۀ کشور در زمینۀ دفاع از کشورِ خود هستند.

عاقبت کودکانی که مثل گل ارکیده هستند و در محیط‌های بد در کنار والدینی نامناسب رشد می‌کنند این است که یا افسرده می‌شوند، یا معتاد می‌شوند و یا به زندان می‌افتند؛ اما در محیطی مناسب و با داشتن والدینی خوب می‌توانند به خلاق‌ترین، موفق‌ترین و شادترین انسان‌های جامعه تبدیل شوند.»

حالا به اولین روز کاری خود فکر کنید. قطعاً روز کسل‌کننده‌ای نبود؛ چیزهای زیادی برای یادگرفتن وجود داشت و مسائل متفاوت و جدیدی بودند که باید در آنها مهارت پیدا می‌کردید. شاید کمی سخت بود ولی اتفاقی جدید و چالش‌برانگیز بود. حدس می‌زنم شش ماه بعد همه‌چیز متوقف شد. حالا کارتان شبیه بازی‌کردن در یک مرحلۀ تکراری از یک بازی شده که سال‌هاست به مدت پنج روز در هفته و ده ساعت در روز آن را انجام می‌دهید. این بازی اصلاً سرگرم‌کننده نیست.