بریده‌هایی از کتاب این راهش نیست

نویسندگانِ مقالۀ «ارزش اقتصادی سرکشی و عصیان، و رابطۀ آن با بدرفتاری، آموزش و بازار کار» در مقالۀ خود نشان دادند که تلاش برای کاهش بدرفتاری و خشونت در پسران جوان به بالا‌بردن نمرات آنها کمک می‌کند ولی در‌عین‌حال باعث پایین‌آمدن درآمد آنها در طول زندگی‌شان هم می‌شود. پسرانی که هیجانات خود را تخلیه می‌کنند درنهایت به افرادی تبدیل می‌شوند که ساعات بیشتری قادر به کار‌کردن هستند، عملکرد بهتری دارند و درآمد آنها سه‌برابر بالاتر از پسرانی است که این کار را نکرده‌اند.

کارآفرین سخت‌کوش و موفق درۀ سیلیکون به نمونه‌ای تحسین‌برانگیز و مورد‌احترام در عصر جدید تبدیل شده است. آیا این ویژگی‌ها که نام می‌برم با یک تفکر قالبی همخوانی دارند؟ پر‌انرژی‌بودن، نیاز به خواب زیاد نداشتن، ریسک‌پذیر‌بودن، بی‌پروا و کاریزماتیک‌بودن، مغرور‌بودن و اعتماد‌به‌نفس‌داشتن، بلندپروازی بی‌حدو‌حصر داشتن، تلاشگر و پویا‌بودن. به‌هیچ‌وجه. این خصوصیات به شرایط بالینی‌ای به نام جنون خفیف مربوط می‌شوند. جان گارتنر، روان‌‌شناس جان هاپکینز، با کارهایی که انجام داده نشان می‌دهد این فقط یک تشابه و همانندی نیست. جنون کامل به افرادی اطلاق می‌شود که در جامعه قادر به عملکرد عادی نیستند؛ ولی جنون خفیف موجب می‌شود که فرد به ماشینی بی‌نظیر تبدیل شود که بی‌وقفه و بدون فکر‌کردن به‌سوی اهداف خود پیش می‌رود و در‌عین‌حال با دنیای واقعی هم (هرچند کم) در ارتباط است.

به برخی از ثروتمندترین افراد دنیا توجه کنید؛ آیا شما افرادی وظیفه‌شناس که پیرو قوانین هستند و هیچ ویژگی منفی‌ای ندارند را می‌بینید؟ خیر. ۵۸ نفر از اعضای شرکت رسانه‌ای فوربز یا دانشگاه نرفته‌اند و یا در نیمۀ راه آن را رها کرده‌اند. میانگین ارزش خالص این ۵۸ نفر-که ۱۵ درصد کل افراد شرکت را تشکیل می‌دهند-معادل ۴.۸ میلیارد دلار است. این عدد ۱۶۷ درصد بیشتر از میانگین ارزش خالص چهارصد نفر دیگر است، که معادل ۱.۸ میلیارد دلار است؛ و بیش از دو برابر میانگین ارزش خالص آن چهارصد نفری که در گروه دانشگاهی آیوی لیگ درس خوانده بودند.

دنیل چمبلیز، در مطالعات به‌یاد‌ماندنی خود تحت ‌عنوان چند‌و‌چون رسیدن به موفقیت، تلاش بسیار زیاد و کارهای روزانۀ ثابت و تکراری‌ای که یک شناگر حرفه‌ای انجام می‌دهد را مورد بررسی قرار داد. با توجه به اینکه آنها هر روز به‌مدت چند سال این کارها را تکرار می‌کنند به‌کار‌بردن واژۀ تعهد در این مورد صدق نمی‌کند؛ اما به نظر من همگی شما با استفاده از واژۀ وسواس برای این مورد موافق هستید.

اغلب‌اوقات تشدیدکننده‌ها به‌عنوان یک ویژگی مثبت محسوب می‌‌شوند چون ما کار افراد موفق را همیشه درست می‌پنداریم. یک لطیفۀ قدیمی وجود دارد که می‌گوید: افراد فقیر دیوانه هستند و افراد پول‌دار عجیب‌و‌غریب. برخی خصوصیات مثل وسواس برای افرادی که در دستۀ افراد موفق قرار دارند در قالب مثبت و برای دیگران در قالب منفی قرار می‌گیرند. همۀ ما هم کسانی را می‌شناسیم که از ویژگی کمال‌گرایی خود نهایت استفاده را می‌برند و هم کسانی که به‌خاطر این ویژگی آنها را دیوانه نامیده‌اند.

آیا شما حاضرید کسی که مبتلا به سایکوپاتی باشد را استخدام کنید؟ خیر. تحقیقات نشان می‌دهند این افراد در شرایط معمولی کار خود را خوب انجام نمی‌دهند. اکثر مردم فقط تا همین اندازه می‌دانند، ولی مطالعات انجام‌شده تحت عنوان ویژگی‌های شخصیتی هنرمندان موفق نشان می‌دهد کسانی که در زمینه‌های خلاقانه بهترین عملکرد را دارند در سنجش میزان سایکوپاتی به‌طور قابل‌توجهی امتیاز بالاتری نسبت به کسانی که هنر کمتری دارند کسب کرده‌اند. یکی دیگر از مطالعات انجام‌شده در مجلۀ روان‌‌شناسی شخصی و اجتماعی نشان می‌دهد رئیس‌جمهورهای موفق ایالات ‌متحده هم از نظر مشخصات افراد مبتلا به سایکوپاتی امتیازات بالایی کسب کرده‌اند.

تکانش‌گری یکی از ویژگی‌های کاملاً منفی است که غالباً در کنار واژه‌هایی مثل خشونت و بزهکاری به‌کار می‌رود، ولی در‌عین‌حال ارتباط مستقیمی هم با خلاقیت دارد.

طبق نظریۀ فیلتر رهبری، لازمۀ رسیدن به بالاترین درجات موفقیت، داشتن ویژگی‌های خاصی است که در‌عین‌حال مشکل‌آفرین هم هستند. این مسئله اغلب در طیف گسترده‌ای از اختلالات-و استعدادها-دیده می‌شود.

وقتی درمورد اوج عملکرد صحبت می‌کنیم حد متوسط اهمیتی ندارد؛ آنچه اهمیت دارد واریانس است: یعنی انحراف از هنجارها. تقریباً همۀ ما انسان‌ها سعی می‌کنیم با فیلتر‌کردن بدترین‌ها میزان حد متوسط را بالا ببریم، ولی درواقع با این کار موجب پایین‌آمدن واریانس هم می‌شویم. با جداکردن قسمت سمت چپ منحنی زنگی، میزان میانگین بالاتر می‌رود ولی همیشه ویژگی‌هایی وجود دارند که ما فکر می‌کنیم در سمت چپ قرار دارند درصورتی‌که آنها در سمت راست هم قرار دارند. بهترین مثال برای این موضوع، ارتباط بین خلاقیت و بیماری روانی است که اغلب درمورد آن بحث‌هایی صورت می‌گیرد. دین کِیت سیمونتون در مطالعات خود، تحت عنوان «پارادوکس جنون و نبوغ»، به این نتیجه رسید که افرادِ با خلاقیت کمتر از لحاظ روانی افراد سالم‌تری هستند، ولی افراد به‌شدت خلاق خیلی بیشتر در معرض اختلالات روانی قرار دارند.

ویژگی‌هایی که به‌طور‌کلی بد به نظر می‌آیند در شرایط خاص استفاده‌های خاص خود را دارند. این ویژگی‌های خاص مثل ماشین‌های مسابقه هستند که نمی‌توان از آنها در خیابان‌های شهر استفاده کرد، اما در میدان مسابقه می‌توان با آنها رکوردهای خوبی ثبت کرد.

یک قانون کلی وجود دارد که می‌گوید: هرچیزی که بیشتر در جهت ایجاد یک سناریوی منحصر‌به‌فرد باشد، در حالت معمولی و متوسط مشکل‌آفرین خواهد بود؛ و ویژگی‌هایی که معمولاً خوب هستند در شرایط غیرعادی می‌توانند بد باشند. انتخاب ژاکتی که هشت ماه از سال می‌توان از آن به‌خوبی استفاده کرد در پایان زمستان اصلاً انتخاب خوبی نیست.

معلم‌ها، برخلاف گفته‌هایشان، دانش‌آموزان خلاق را دوست ندارند چون این بچه‌ها اغلب به حرف آنها گوش نمی‌کنند و کاری که آنها می‌خواهند را انجام نمی‌دهند. آیا چنین فردی به نظر شما یک کارمند فوق‌العاده است؟ به‌هیچ‌وجه. پس اصلاً جای تعجب نیست که خلاقیت در بررسی عملکرد یک کارمند نتیجۀ عکس داشته باشد. احتمال اینکه افراد خلاق به درجۀ مدیر ارشد اجرایی دست یابند بسیار پایین است.

تحقیقات نشان می‌دهند افرادی که نسبت به دیگران خلاق‌تر هستند، مغرورتر، متقلب‌تر و بی‌نظم‌تر هم هستند. آنها همچنین در مدرسه نمرات پایین‌تری می‌گیرند. معلم‌ها، برخلاف گفته‌هایشان، دانش‌آموزان خلاق را دوست ندارند چون این بچه‌ها اغلب به حرف آنها گوش نمی‌کنند و کاری که آنها می‌خواهند را انجام نمی‌دهند.

همان ویژگی‌هایی که در بعضی افراد وجود دارد و موجب می‌شود رابطه با آنها به کابوس تبدیل شود در‌عین‌حال می‌تواند آنها را تبدیل به کسانی کند که دنیا را تغییر می‌دهند.

تیم جدید بِرد که نام آنها را دوازده مرد خبیث نامیده بود نه‌تنها فیلمی متفاوت ساختند، بلکه روش کاری کل استودیو را هم تغییر دادند. ما به اعضای ناموفق و طردشدۀ تیم فرصتی دادیم تا نظریۀ خود را ثابت کنند و چندتا از روش‌های کاری که تمام کارهای اینجا بر اساس آنها انجام می‌شوند را تغییر دادیم. ما با هزینه‌ای کمتر فیلمی ساختیم که سه‌برابر مجموعه‌های قبلی بود و هرچیزی که انجام آن برایمان سخت بود در آن وجود داشت. هزینۀ این فیلم برای هر دقیقه کمتر از هزینه‌ای بود که در فیلم‌ قبلی-به نام در جستجوی نمو-خرج شده بود. تمام این اتفاقات به این خاطر محقق شدند که مدیران پیکسار به ما اجازه دادند نظرات عجیب و احمقانۀ خود را امتحان کنیم. نام آن پروژه فیلم شگفت‌انگیزان بود. سود حاصله از این فیلم ۶۰۰ میلیون دلار بود و جایزۀ اسکار را به‌عنوان بهترین انیمیشن از آنِ خود کرد.

وقتی برد اولین پروژۀ خود را در پیکسار راه‌اندازی کرد برنامۀ خود را برای اصلاح بحران خلاقیت اعلام کرد: «اعضای ناموفق و طردشدۀ تیم را به ما معرفی کنید. من به هنرمندانی نیاز دارم که ناامید و خسته هستند. من آن کسانی را می‌خواهم که روش‌های دیگری برای انجام کارها دارند ولی کسی به حرف آنها گوش نمی‌کند. کسانی را که احساس می‌کنید باید از اینجا بیرون انداخته شوند به دست ما بسپارید.» ترجمه: هنرمندان فیلترنشدۀ خود را به ما بدهید. من می‌دانم آنها دیوانه هستند؛ این دقیقاً همان چیزی است که من به آن نیاز دارم. تیم جدید بِرد که نام آنها را دوازده مرد خبیث نامیده بود نه‌تنها فیلمی متفاوت ساختند، بلکه روش کاری کل استودیو را هم تغییر دادند.

اغلب‌اوقات ما به هرچیزی عنوان خوب یا بد می‌دهیم، در‌صورتی‌که عنوان مناسب آن واژۀ متفاوت است. ارتش به افرادی نیاز داشت تا تصاویر ماهواره‌ای را تحلیل کنند و با این کار جلوی خطرات احتمالی را بگیرند. آنها سربازانی می‌خواستند با قدرت بینایی فوق‌العاده بالا که اگر برای مدتی طولانی به یک نقطه خیره شدند خسته نشوند و بتوانند متوجه کوچک‌ترین تغییرات شوند. اصلاً کار ساده‌ای نیست. بخش اطلاعات بصری ارتش افرادی را از مکان‌هایی باورنکردنی برای استخدام پیدا کرد. آنها استخدام را اول از افرادی شروع کردند که مبتلا به اوتیسم بودند. اگرچه بیماران مبتلا به اوتیسم ممکن است در تعاملات شخصی مشکل داشته باشند اما در کارهای بصری، مثل پازل، بسیار عالی عمل می‌کنند. این افراد ثابت کردند بزرگ‌ترین سرمایۀ کشور در زمینۀ دفاع از کشورِ خود هستند.

دین کِیت سیمونتون می‌گوید وقتی نابغه‌های خلاق تست شخصیت می‌دهند «امتیاز آنها در محدودۀ میانی مقیاس آسیب‌شناسی قرار می‌گیرد. امتیاز آسیب‌شناسی روانی افراد خلاق نسبت به افراد معمولی بیشتر، و نسبت به بیماران روانی کمتر است. انگار این افراد درست میزان مناسبی از رفتارهای عجیب را در وجود خود دارند.» اغلب‌اوقات ما به هرچیزی عنوان خوب یا بد می‌دهیم، در‌صورتی‌که عنوان مناسب آن واژۀ متفاوت است.

اگر به شما بگویم بالاتنۀ پسرتان بسیار بلند است، پاهایی بسیار کوتاه دارد، دست‌وپاهایش بسیار بزرگ هستند و بازوهایی بلندتر از حد معمول دارد چه می‌کنید؟ بعید می‌دانم از شدت شادی به هوا بپرید. هیچ‌یک از چیزهایی که گفتم از لحاظ ظاهری خوب نیستند؛ اما وقتی یک مربی شنای باهوش اینها را می‌شنود چیزی نمی‌بیند جز مدال طلای المپیک. می‌توان گفت مایکل فلپس یکی از مردان ایکس است: جهش‌یافته‌ای با قدرتی ماورائی. آیا فلپس از لحاظ جسمی کاملاً بی‌نقص است؟ به‌هیچ‌وجه. او اصلاً خوب نمی‌رقصد؛ و حتی خوب هم نمی‌دود. درواقع، انگار بدن او اصلاً برای حرکت روی زمین طراحی نشده است؛ اما مارک لوین و مایکل سُکُلُو، هردو، در روزنامۀ نیویورک‌تایمز مطالبی نوشتند و مجموعه‌ای از ویژگی‌های عجیب فلپس که موجب تبدیل‌شدن او به شناگری فوق‌العاده شده‌ را شرح دادند.

طبق گفته‌های پو برونسون: «تمام درۀ سیلیکون بر اساس نواقص شخصیتی‌ای شکل گرفته که به شکل ویژه‌ای در این سیستم موردتشویق قرار گرفته‌اند.»