بریده‌هایی از کتاب جهان پس از امریکا (ویراست دوم)

جهانی شدن پس از جنگ جهانی دوم کم‌وبیش با امریکایی شدن مترادف بود.

چند نسل پس از ما که مورخان درباره روزگار ما می‌نویسند شاید به این نکته اشاره کنند که در دهه‌های نخست قرن بیست‌ویکم ایالات متحده در مأموریت بزرگ و تاریخی‌اش ــ جهانی کردن ــ کامیاب شد. اما درضمن ممکن است بنویسند که فراموش کرد که خودش را جهانی کند.

در پانزده سال گذشته ایالات متحده امریکا تحریم‌هایی بر نیمی از جمعیت دنیا اعمال کرده است.

محصور بودن یکی از مواهب طبیعی امریکا است که در احاطه دو اقیانوس پهناور و دو همسایه آرام قرار گرفته است.

در تراز سیاسی‌نظامی هنوز در جهانی با یک ابرقدرت به‌سر می‌بریم. اما در همه ابعاد دیگر ــ صنعتی، مالی، آموزشی، اجتماعی و فرهنگی ــ توزیع قدرت در حال دگرگونی است و از سلطه امریکا فاصله می‌گیرد.

همچنان به دنیایی می‌اندیشیم که در آن قدرتی نوخاسته باید از میان دو گزینه ناخوشایند یکی را برگزیند: به نظم غربی بپیوندد یا ردّش کند و کشوری شرور گردد و عقوبت تکفیر را به جان بخرد.

درواقع صد سال میان ۱۴۵۰ و ۱۵۵۰ نشان از مهم‌ترین گسست در تاریخ انسان داشت ــ گسست میان ایمان و آیین و عقیده جزمی از یک سو و مشاهده و آزمایش و تفکر انتقادی از سوی دیگر. و این گسست در اروپا رخ داد و آن تمدن را قرن‌ها به پیش راند.

پاره‌ای از دانشوران معاصر، مشهورترین‌شان سمیوئل پی. هانتینگتن، چنین استدلال کرده‌اند که مدرن شدن و غربی شدن یکسره از هم متمایزند. به گفته هانتینگتن غرب پیش از آنکه مدرن شود غربی بود. غرب ویژگی متمایزش را در حدود قرن هشتم یا نهم به‌دست آورد اما فقط در حدود قرن هجدهم «مدرن» شد.

رابطه اقتصادی چین‌امریکا مبتنی بر وابستگی متقابل است. چین برای فروش کالاهایش به بازار امریکا نیازمند است؛ امریکا برای تأمین مالی بدهی‌اش به چین نیازمند است. این در عصر جهانی شدن معادل نابودی متقابل حتمی عصر اتم است.

این موضوع شاید سطحی به‌نظر برسد اما چنین نیست. لباس زنان شاخصِ مهم احساس راحتی جامعه با مدرنیته است. عجیب نیست که دنیای اسلام بیشترین مشکل را با زنانی دارد که به سبک غربی لباس می‌پوشند. نیز در همین مناطق است که زنان بیشترین فاصله را از معیارهای عینی (مدرنیته) دارند ــ سواد، آموزش، مشارکت در نیروی کار ــ روسری و چادر شاید گزینه مطلوب باشد اما با دیدگاهی همخوانی دارد که به روش‌های دیگر جهان مدرن را پس می‌زند.