بریده‌هایی از کتاب سیاست اقتصادی؛ شش گفتار درباره‌ی سوسیالیسم، کاپیتالسیم، اقتصاد و سیاست

زادی در جامعه یعنی اینکه هر کسی همان‌قدر به دیگران وابسته است که دیگران به او.

امروزه کسانی که خود را "لیبرال" می‌خوانند، دنبال سیاست‌هایی هستند که دقیقا در نقطه مقابل آن سیاست‌هایی قرار دارد که لیبرال‌های قرن نوزدهم در برنامه‌های لیبرالی خود از آنها حمایت می‌کردند. به‌اصطلاح لیبرال‌های امروزی باور بسیار پرطرفداری دارند مبنی بر اینکه بدون آزادی اقتصادی می‌توان آزادی بیان و آزادی اندیشه و آزادی مطبوعات و آزادی مذهبی و آزادی زندانی نشدنِ بدون محاکمه، را حفظ کرد. چنین کسانی نمی‌فهمند که در نظامی که بازار ندارد و همه‌چیز در اختیار دولت است، همه آزادی‌های دیگر توهم است، حتی اگر چنین آزادی‌هایی به‌صورت قانون در آیند و مکتوب شوند و در قوانین اساسی گنجانده شوند.

اقتصاد آزاد یعنی چه؟ نظام اقتصاد آزاد یعنی چه؟ پاسخ آسان است: یعنی اقتصاد بازار، یعنی نظامی که همکاری افراد در قالب تقسیم اجتماعی کار به‌وسیله بازار محقق می‌شود. بازاری که از آن سخن می‌گویم، مکان نیست بلکه فرایند است. روشی است که افراد از طریق فروش و خرید، و تولید و مصرف در همه کارهای جامعه معاضدت می‌کنند.

در کشور سوسیالیستی، این فروشنده نیست که از خریدار قدردانی می‌کند، بلکه خریدار است که باید شکرگزار باشد

مارکس از "سپاهیان صنعتی" سخن می‌گفت و لنین از "سازماندهی همه‌چیز، از اداره پست گرفته تا کارخانه‌ها و همه صنایع مطابق الگوی ارتش."

معنای واقعی آزادی، آزادیِ خطا کردن است.

انسان وقتی زاده می‌شود بسیار ضعیف و ناتوان است و بدون حمایت والدین و بدون حمایتی که جامعه از والدین می‌کند، نخواهد توانست زنده بماند.

بگوید که با سرمایه‌داری مخالف است، پاسخ خوبی می‌توان به او داد: "می‌دانی که جمعیت امروزی جهان، ۱۰ برابر دوران قبل از سرمایه‌داری است؛ می‌دانی که سطح زندگی همه انسان‌های امروزی از سطح زندگی آباء و اجدادشان در روزگار پیش از سرمایه‌داری بالاتر است. با این اوصاف چرا فکرمی‌کنی تو می‌توانستی یکی از آن ۱۰ نفری باشی که در غیاب سرمایه‌داری می‌توانست زنده باشد؟ همین‌که تو امروز هستی و زندگی می‌کنی دلیلی است بر موفقیت سرمایه‌داری، خواه خودت زندگی‌ات را ارزشمند بدانی یا ندانی."

تورم در ایالات متحده مقبولیت دارد، زیرا برخی گمان می‌کنند فقط با تورم می‌توان اشتغال کامل ایجاد کرد. با این‌حال این بحث هم در میان است: بهتر است پول سالم و بیکاری داشته باشیم یا تورم و اشتغال؟ این تحلیل از اساس معیوب است. برای بررسی این مسئله باید سوالی مطرح کنیم: چگونه می‌توان وضع کارگران و دیگر گروه‌های جامعه را بهبود بخشید؟ پاسخ این است: با مداخله نکردن در بازار کار که موجب اشتغال کامل می‌شود. ما بر سر دو راهی این انتخاب قرار داریم که آیا نرخ‌های دستمزد را بازار تعیین کند یا فشار و اجبار اتحادیه‌های کارگری؟ پرسش اساسا درباره این نیست که "از میان تورم و بیکاری کدام را انتخاب کنیم؟" در انگلستان و کشورهای صنعتی اروپا، و حتی در ایالات متحده بر سر این تحلیل غلط بحث می‌شود. برخی می‌گویند: "ببینید، حتی ایالات متحده هم سیاست تورمی دارد. پس چرا ما نداشته باشیم." باید در جواب اینها قبل از هر چیز گفته شود: "یکی از مزایای آدم ثروتمند این است که می‌تواند از فقیران احمق‌تر باشد." و این وضعی است که در آمریکا جاری است. سیاست‌گذاری مالی ایالات متحده بسیار بد است و رو به بدتر شدن هم می‌رود. ایالات متحده احتمالا توانایی این را دارد که قدری احمقانه‌تر از کشورهای دیگر عمل کند.

دولت در وهله نخست به این موضوع اهمیت نمی‌دهد که با ایجاد تورم و بالا رفتن قیمت‌ها، برخی افراد ضرر می‌کنند. قانونگذاران می‌گویند: "این نظام [خلق پول] محشر است!" اما این نظام محشر، یک نقطه‌ضعف اساسی دارد: دوام نمی‌آورد. اگر تورم می‌توانست همیشگی باشد، لازم نبود دولت‌ها از ایجاد تورم برحذر داشته شوند. اما واقعیت حتمی درباره تورم این است که دیر یا زود باید جمع شود. سیاست تورمی نمی‌تواند همیشگی باشد. تورم در بلندمدت بر اثر فروپاشی پول، به پایان می‌رسد؛ به چنان فاجعه‌ای می‌انجامد که وضعی مانند وضع آلمان در سال ۱۹۲۳ پیدا می‌کند. روز اول ماه اوت ۱۹۱۴ هر دلار آمریکا با چهار مارک و بیست فینیگ آلمان مبادله می‌شد. ۹ سال و سه ماه بعد در نوامبر ۱۹۲۳ هر دلار آمریکا معادل ۴.۲ تریلیون مارک بود. به تعبیر دیگر، مارک به هیچ نمی ارزید. هیچ ارزشی نداشت.