بریده‌هایی از کتاب نامه های بلوغ

و این همه، انسان را به تأمّل دعوت می‌نماید تا ضعف‌ها را بشناسد و از امروز، برای سنگینی‌های فردا آماده شود؛ وگرنه آدمی، حتّی با فهم و عشق و عمل، گرفتار مروق و نفاق و بدعت می‌شود؛

باید رنج فردا را از امروز آماده شد و برای مشکلات فردا، از همین حالا اقدام کرد.

بهترین زندگی، آن نیست که تو در کنار نعمت و قدرت و یا بهره‌مند از عنایت‌های حق و حضور او باشی. زندگی تمام، زندگی کسی است که زاینده است و سازنده و دیگران از وجود آن بهره‌مند هستند: «مَنْ حَسُنَ مَعاشُ غَیرِهِ فِی مَعاشِه»

آن‌ها که سرپرستی خود را به خدا سپردند و او را به دوستی گرفتند، نه از آینده ترسی دارند و نه از گذشته اندوهی.

هیچ‌گاه خدا، باج بی‌کاری و تنبلی ما را نمی‌دهد! او می‌خواهد که زمینه‌ی حرکت و تحوّل ما را فراهم کند و امکان انتخاب ما را آماده سازد. پس دنیایی همراه رنج و حادثه‌هایی بی‌امان و درگیری‌هایی مستمر و مداوم می‌آورد تا ما با برخوردها به تمامیت خویش برسیم. مشکلات تمامیت ندارد. این ما هستیم که باید تمامیت خود را به دست بیاوریم و پایداری کنیم؛ وگرنه هم‌چون قوم موسی، گرفتار تیه و سرگردانی می‌شویم و چهل سال، با این‌که می‌رویم، به جایی نمی‌رسیم. و این پاداش سستی‌ها و کوتاهی‌های ماست.

با تکیه بر نعمت‌های متزلزل و هدف‌های بی‌دوام، نمی‌توان به رضا و خوشنودی رسید. باید بدون این تکیه‌گاه‌ها، هم‌چون حسین زندگی کرد. و مثل ابراهیم از شعله گل چید. آیا زمزمه‌ی حسین را در سرزمین نینوا و بر روی آفتاب گرم و زمین تشنه نمی‌شنوی، که چگونه در زیر بارش بی‌امان بلاء، گل‌های رضا بر شاخه‌ی خشک زبانش می‌شکوفد؟ در حالی که هیچ تکیه‌گاهی ندارد.

رضا و خوشنودی از خدا و از دنیا و از زندگی و از مردم، در برابر نفرت و سخط، از خدا و دنیا و زندگی و مردم، معنای روشن‌تری می‌یابد.

نتیجه‌ی اطاعت و تقوا، این است که تو بن‌بستی نخواهی داشت و مرزوق خواهی بود. آن‌هم رزقی که ذلّت و وابستگی در آن نباشد و حساب شده نباشد؛ چون کسانی که بر خدا تکیه دارند، نه بر فکر و عقل و نه بر عشق و ایمان و نه بر عمل و اطاعت خویش، این‌ها را خدا کفایت می‌کند و او در راه نمی‌ماند و به مقاصد خویش می‌رسد.

عبودیت سه خصوصیت دارد: نیت، سنّت، اهمیت. و کسی که این سه اصل را داشت، به‌خاطر خدا و مطابق حدود و سنّت اسلام و با توجه به اهمیت‌ها حرکت کرد، او را به سبیل‌ها و راه‌ها هدایت می‌کنند.

عبودیت سه خصوصیت دارد: نیت، سنّت، اهمیت. و کسی که این سه اصل را داشت، به‌خاطر خدا و مطابق حدود و سنّت اسلام و با توجه به اهمیت‌ها حرکت کرد، او را به سبیل‌ها و راه‌ها هدایت می‌کنند.

امیرالمؤمنین علی می‌فرماید: هرگاه به من دو کار روی می‌آورد، به آن می‌پرداختم که برای خدا محبوب‌تر بود. و اگر برابر بودند، به آن مشغول می‌شدم که بر من سنگین‌تر و مشکل‌تر بود.

زندگی سخت نیست، اگر بتوانیم با سختی‌ها راحت باشیم و از رنج‌ها بهره برداریم. و این همان جمله‌ی کوتاه است که در تفسیر سوره‌ی کوثر آمده: موقعیت‌ها مهم نیستند و شرایط مهم نیستند؛ وضعیت ما و طرز برخورد ما، اهمیت دارد؛ چون برخورد خوب، می‌تواند در شرایط بد، کارگشا باشد.

خدا اراده کرده و می‌خواهد که ما راحت باشیم؛ «یریدُاللّهُ بِکمُ الْیسْرَ». و این یسر، یسر وجود ماست، نه یسر کارها وامور؛ چون کارها برای کسانی راحت می‌شود که وجودشان راحت شده باشد.

این نکته را همین جا بگویم، که عوامل راحتی من در کنار رنج‌ها و فشارها، چند چیز است؛ یکی همین تضرّع و اتّصال، آن‌هم بدون توقّع اجابت و انتظار برآورده شدن دعا. و دیگری محبّت و خدمت مختصر به پدر و مادر و سومی، همین رفت و آمدها و بدون تکلّف و فشار برخورد کردن، که این هر سه، عامل مؤثری در راحتی و یسر زندگی من بوده‌اند.

و من بیگانه هستم با خودم با شوق با هستی.

بینات؛ یعنی آنچه خودش روشن است و روشن کننده‌ی دیگری هم هست. بینات، آن هدایتی است که وضع تو و جهان را، رابطه‌ی تو و جهان را و مقصد تو و جهان را روشن می‌نماید. کتاب؛ یعنی دستورها، نوشته‌ها، فریضه‌ها و آداب و احکام، در این حرکت و در این رابطه‌ها. میزان؛ یعنی معیاری که در انتخاب مقصد و انتخاب مکتب و در انتخاب عمل، تو را راهنما باشد و در هنگام تزاحم و درگیری، تکالیف و فرایض و وضع تو را مشخص نماید. کسی که این سه اصل را داشته باشد، گرفتار برخوردهای سازمانی و حزبی و یا مرشد و مراد نمی‌شود؛ حتی با بصیرت دیگران، خودش را کور نمی‌سازد؛ که انسان از کارش، به اندازه‌ی بصیرتش بهره می‌برد.

تو یک بار از مادر متولّد شدی و این بار باید از خودت بیرون بیایی؛ از نَفس، از غریزه‌ها، از عادت‌ها متولّد شوی؛ که عیسی می‌گفت: «لا یلِجُ فِی الْمَلَکوتِ مَنْ لایولَدُ مَرَّتینِ»؛ کسی که دو بار متولّد نشود، به ملکوت خدا راهی ندارد. و پس از این تولّد، باید تولید کنی و زاد و ولد کنی که تنها نمانی و در تنهایی هم مأنوس باشی.

در وسعت دل بزرگ ما، تنهایی را نمی‌توان با این لحظه‌های شاد و یا بت‌های گوناگون و یا دلدارهای چند رنگ، درمان کرد؛ که این دل، دلداری دیگر می‌خواهد. این خانه، برای دیگران بزرگ است.

پس از بینات، به لغزش و انحراف گرفتار شدید، از عزّت و قدرت و نظام‌هایی که او گذاشته و سنّت‌هایی که او فراهم ساخته، غافل نباشید و از حکمت و عنایت او، که خوبی و بدی را برابر نمی‌گذارد، چشم نپوشید.

تنها با این نکته، که او به یاد ماست و متوجّه ماست، آرام می‌شویم و دل آرام می‌یابیم.