بریده‌هایی از کتاب انسان در جستجوی معنا

«کسی کهدر زندگی خود چرایی را بیابد، با هر چگونه‌ای خواهد زیست».

انسان حتی نمی‌داند در آرزوی چیست. در نتیجه یا در آرزوی کاری است که دیگران می‌کنند و یا رفتاری می‌نماید که دیگران از او می‌خواهند. در این مرحله او همرنگ و پیرو جماعت می‌شود که این خود نیز پذیرش دیکتاتوری و تبعیت محض از آن است.

در این هنگام به معنای بزرگترین رازی پی بردم که بشر و اندیشه و ایمان بشری باید آن را آشکار سازد و دانستم که «نجات بشر در عشق و با عشق است.» در آن سپیده‌ی سحری و در آن حال دریافتم که اگر همه چیز را از انسان بگیرند، باز هم حتی اگر یک لحظه و یک دم هم که شده می‌تواند خوشبخت بماند. و آن زمانی است که به محبوب خویش بیندیشد.

این یکتایی و وحدت است که هر فرد را از فرد دیگری ممتاز می‌نماید و به وجود و هستی او معنا می‌بخشد و در کارهای خلاقانه مانند عشق بشری اثری ژرف بر جای می‌گذارد. وقتی به ناممکن بودن جابجایی افراد با یکدیگر پی می‌بریم، مسئولیت فرد را در برابر موجودیت خود و برای ادامه‌ی آن آشکارا می‌بینیم. فردی که به مسئولیت خویش در برابر یک انسان که مُشتاقانه در انتظار اوست، یا در برابر یک کار ناتمام واقف و آگاه شد. «چرایی زندگی» خود را درک کرده است و خواهد توانست تا با هر چگونه‌ای بسازد.

«کسی که در زندگی خود چرایی برای زیستنداشته باشد، هر چگونه‌ای را پشت سر می‌گذارد.»

تاکنون نشان دادیم که معنای زندگی همیشه در تغییر است، امّا هرگز محو و نابود نمی‌شود. بر طبق روش «لوگوتراپی» این معنا را به سه طریق می‌توان دریافت کرد. 1ـ با انجام کاری شایسته. 2ـ با تجربه و درک «ارزشِ» والا. 3ـ با تحمل درد و رنج.

جوهر وجود پذیرفتن مسئولیت امری است قاطع و ضروری که «لوگوتراپی» بر آن استوار است و روش درمانی آن در این راستا قرار دارد که: «چنان زندگی کن که انگار بار دوم است که پا به عرصه‌ی وجود نهاده‌ای و اکنون در حال ارتکاب همان خطاهایی هستی که در زندگی نخست خویش نیز مرتکب شده بودی.» به نظر من هیچ شعار و گفته‌ای نمی‌تواند بهتر از این مسئولیت انسان را برانگیزاند.

پس مشاهده می‌کنیم که بهداشت روح و روان تا اندازه‌ای به تنش نیاز دارد. تنش میان آنچه که انسان به آن دست یافته و آنچه که باید به آن برسد. تلاش برای پرکردن شکاف میان آنچه که هست و آنچه که باید بشود. این تنش لازمه‌ی زندگی انسان و از سلامت روان او جدایی‌ناپذیر است.

میل بیش از حد من برای بازنویسی این کتاب باعث شد که سختی‌های زندان را راحتر تحمّل کنم.

ناکامی وجودی معناجویی انسان ممکن است با ناکامی همراه باشد و در آن صورت در لوگوتراپی آن را ناکامی وجودی می‌نامیم، کلمه‌ی وجود به شکلی به کار برده می‌شود که معنایش بدین‌گونه است: 1ـ خود وجود 2ـ معنای وجود 3ـ تلاش انسان برای درک مفهوم واقعی در زندگی شخصی یا به عبارت دیگر همان «معناجویی».