بریده‌هایی از کتاب در برابر استبداد

میلگرام پی برد که انسان‌ها به‌شدت پذیرای قواعد جدید یک وضعیت جدید هستند. آن‌ها به طرز غریبی حاضرند در راه اهداف جدیدی که یک مقام جدید پیش چشم‌شان گذاشته به انسان‌های دیگر آسیب بزنند و آن‌ها را بکشند.

کسانی که این شرکت‌کنندگان نه می‌شناختندشان و نه کینه و نفرتی از آن‌ها در دل داشتند، ظاهراً گرفتار دردی شدید می‌شدند ــ چنان که مشت بر شیشه می‌کوبیدند و از دردی که در قلب‌شان می‌پیچید ناله می‌کردند. با این‌همه بیشتر شرکت‌کنندگان از دستورات میلگرام پیروی می‌کردند و مدام (به خیال خود) شوک‌هایی با ولتاژ برق بیشتر به آنان وارد می‌کردند تا آن‌جا که دیگر قربانی به‌ظاهر جان می‌داد. حتا کسانی که حاضر نمی‌شدند تا آخر کار بروند، یعنی کشتن انسانی دیگر، بدون این‌که سؤالی دربارهٔ وضعیت سلامت آن شرکت‌کنندهٔ دیگر بپرسند راه‌شان را می‌کشیدند و می‌رفتند.

میلگرام به شرکت‌کنندگان آزمایش‌اش (که بعضی دانشجویان ییل بودند و بعضی اهالی نیو هِیون) گفته بود که در یک آزمایش یادگیری هستند و به شرکت‌کنندگان دیگر شوک الکتریکی وارد می‌کنند. در واقع، آن کسانی که در سوی دیگر شیشه سیم‌های برق به تن‌شان وصل بود دستیاران میلگرام بودند و فقط وانمود می‌کردند که شوک الکتریکی دریافت می‌کنند. در همان حال که شرکت‌کنندگان آزمایش (به خیال‌شان) به شرکت‌کنندگان دیگر شوک الکتریکی وارد می‌کردند، صحنه‌ای دهشتناک را برابر چشمان خویش می‌دیدند.

پس از بازگشت پوتین به ریاست‌جمهوری در سال ۲۰۰۲، روسیه مدیریت ترور را به سیاست خارجی‌اش آورد. روسیه در تجاوز به خاک اوکراین در سال ۲۰۱۴ واحدهایی از ارتش عادیِ خودش را به نیروهای تروریستی تبدیل کرد، نشان‌های ارتش را از اونیفرم‌های آن‌ها برداشت و هرگونه مسئولیتی را در مورد جنایات دهشتناک ایشان انکار کرد.

هیچ بعید نیست که آزادی را فروگذاریم و امنیت بیشتر هم به دست نیاوریم. احساس تبعیت و تمکین در برابر مقام حاکم شاید آرامش‌بخش باشد، ولی این با امنیت واقعی فرق دارد. از طرف دیگر به دست آوردن کمی آزادی شاید ترسناک و اضطراب‌آور باشد، ولی این ناخوشی و اضطراب موقت خطرناک نیست.

هوشمندترین نازی‌ها، یعنی کارل اشمیت، نظریه‌پرداز حقوق، با زبانی ساده جوهر حکمرانیِ فاشیستی را توضیح داده بود. او گفته بود که راهِ از میان برداشتن همهٔ قواعد تمرکز بر استثناءهاست. رهبران نازی با جعل اعتقادی عمومی مبنی بر این‌که زمانهٔ فعلی زمانه‌ای استثنایی است از مخالفان خویش جلو می‌افتند و بعد آن وضعیت استثنایی را به یک وضعیت اضطرار دائم تبدیل می‌کنند. این‌جاست که شهروندان آزادیِ واقعی را در ازای امنیت ساختگی فرومی‌گذارند.

در قرن بیستم همهٔ دشمنان بزرگ آزادی با سازمان‌های غیردولتی و خیریه‌ها و نهادهای مشابه سرِ جنگ داشتند. کمونیست‌ها همهٔ چنین گروه‌هایی را ملزم به ثبت رسمی کرده بودند و از آن‌ها نهادهای کنترل‌چی ساختند. فاشیست‌ها نظامی خلق کردند که خودشان آن را نظام "صنفی" می‌خواندند و در آن تک‌تک فعالیت‌های انسانی جای خاص خودش را داشت، و همه تحت سلطه و تابع حکومت و حزب بودند.

مادامی که به این فعالیت‌های‌مان افتخار می‌کنیم و با دیگرانی آشنا شویم که آن‌ها هم به فعالیت‌های مشابه افتخار می‌کنند، در حال خلق جامعهٔ مدنی هستیم. پذیرش سهمی از یک تعهد و در دست گرفتن بخشی از یک کار به ما می‌آموزد که می‌توانیم به مردمی بیرون از حلقهٔ محدود دوستان و خانواده‌های‌مان اعتماد کنیم، و به ما کمک می‌کند کسانی را که می‌توانیم از آن‌ها درسی بگیریم بشناسیم. قابلیت اعتماد و یادگیری می‌تواند از آشفتگیِ زندگی و رمزآلودگی‌اش بکاهد و سیاست دموکراتیک را شدنی‌تر و جذاب‌تر سازد.

موفقیت مقاومت مستلزم این است که از دو مرز بگذریم. نخست، ایده‌های تغییر باید مورد قبول افراد مختلف با پیشینه‌های مختلف قرار بگیرند؛ افرادی که در همه‌چیز با هم اتفاق‌نظر ندارند. دوم این‌که مردم باید در جایی غیر از خانه‌های خویش و در میان کسانی قرار بگیرند که پیش از این هیچ دوستی و آشنایی با آن‌ها نداشته‌اند. اعتراضات را می‌توان از طریق رسانه‌های اجتماعی سازمان داد. ولی هیچ‌چیز واقعی نخواهد بود مگر این‌که کارش به خیابان‌ها بکشد. اگر حاکمان مستبد در دنیای سه‌بُعدی با عواقب اقدامات خویش روبه‌رو نشوند، هیچ‌چیز تغییر نخواهد کرد.

در سال ۱۹۴۱ که آلمان به اتحاد جماهیر شوروی حمله کرد، اس.اس. دست‌به‌کار شد و بدون این‌که دستوری رسیده باشد روش‌های کشتار جمعی را به کار بست. آن‌ها حدس زده بودند که مقامات مافوق‌شان چه می‌خواهند و بعد نشان دادند که چه کار می‌توان کرد. آن‌ها پا را بسیار بیشتر از گلیمی که هیتلر در نظر داشت دراز کردند.

در سال ۱۹۴۱ که آلمان به اتحاد جماهیر شوروی حمله کرد، اس.اس. دست‌به‌کار شد و بدون این‌که دستوری رسیده باشد روش‌های کشتار جمعی را به کار بست. آن‌ها حدس زده بودند که مقامات مافوق‌شان چه می‌خواهند و بعد نشان دادند که چه کار می‌توان کرد.

در اوایل سال ۱۹۳۸ آدلف هیتلر، که تا آن‌زمان دیگر قدرت را در آلمان در دست گرفته بود، تهدید می‌کرد که کشور همسایه، یعنی اتریش، را اشغال و ضمیمهٔ خاک آلمان خواهد کرد. و پس از قبول شکست از سوی صدراعظم اتریش، این اطاعت پیش‌دستانهٔ اتریشی‌ها بود که سرنوشت یهودیان اتریش را رقم زد. نازی‌های اتریش یهودیان را دستگیر کردند و مجبورشان کردند خیابان‌ها را بسابند تا نمادهای اتریش مستقل از بین بروند. نکتهٔ مهم این‌که آن اتریشی‌هایی هم که نازی نبودند با چهره‌ای به‌وجدآمده نظاره‌گر این صحنه‌ها بودند.

۱. در اطاعت پیش‌دستی نکنید بیشترِ قدرتی که در اختیار اقتدارگرایی قرار می‌گیرد داوطلبانه به آن داده شده است. در چنین زمانه‌ای افراد پیشاپیش به این فکر می‌کنند که حکومت سرکوبگرتر چه خواهد خواست و بعد بدون این‌که آن چیز از آن‌ها خواسته شده باشد آن را در اختیار حکومت می‌گذارند. شهروندی که چنین رفتاری را در پیش گرفته است در واقع به قدرت می‌آموزد که با وی چه‌ها می‌تواند بکند.

هملت می‌گوید: "زمانه از مدار خود به‌در گشته است. و آه! چه رنج و شکنجه‌ای که من برای آن زاده شدم تا آن را باز برجا نهم." اما سرآخر می‌گوید: "اما نه، بیا، بیا با هم برویم."

چطور می‌توان در اندیشهٔ اصلاح بود وقتی دشمن همیشه پشت دروازه‌هاست؟

در سیاست ازلیّت، وسوسهٔ گذشته‌ای اسطوره‌ای مانع از آن می‌شود که دربارهٔ آینده‌های محتمل و ممکن تأمل کنیم.

میهن‌دوستی یعنی خدمت به کشور خودمان.

یک لحظهٔ میخکوب‌کننده به یک عمر انقیاد و تسلیم راه می‌دهد. و برای ما درس این واقعهٔ تاریخی این است که نباید بگذاریم هراس و اندوه طبیعی‌مان در همچو مواقعی راه به تخریب نهادهای‌مان بگشاید. شهامت به معنای فقدان ترس، یا اندوه، نیست. بلکه به معنای شناخت سریع مدیریت وحشت و مقاومت در برابر آن است، از همان لحظهٔ وقوع حمله، که این کار سخت‌تر از هر زمان دیگری به نظر می‌رسد.

دستمزد لوله‌کش یا مکانیک را دادن به نظرمان کاملاً طبیعی است، ولی دل‌مان می‌خواهد اخبار به‌رایگان به دست‌مان برسد. اگر پول لوله‌کش یا تعمیرکار را ندهیم، نمی‌توانیم انتظار نوشیدن آب یا راندن ماشین‌مان را داشته باشیم. پس چرا داوری‌های سیاسی‌مان را بدون یک پاپاسی سرمایه‌گذاری شکل می‌دهیم؟ هر قدر پول بدهیم آش می‌خوریم.

در رمانِ ۱۹۸۴ اورول، که در سال ۱۹۴۹ منتشر شد، کتاب قدغن است و تلویزیون دوطرفه است، تا حکومت بتواند همیشه شهروندان را زیر نظر داشته باشد. در ۱۹۸۴ زبانِ رسانهٔ تصویری به‌شدت محدود و مقیّد است، تا مفاهیمی که مردم برای تفکر دربارهٔ وضع موجود، یادآوریِ گذشته و تصورِ آینده نیاز دارند از آن‌ها گرفته شود. یکی از پروژه‌های رژیم تحدیدِ هرچه بیشتر زبان است و این کار را از طریق حذف کلمات از واژه‌نامه‌های رسمی انجام می‌دهد.