بریده‌هایی از کتاب پنج گنج (خمسه) نظامی

توئی کاسمان را برافراختی

خرد را تو روشن بصر کرده‌ای چراغ هدایت تو بر کرده‌ای

خدایا جهان پادشاهی تو راست ز ما خدمت آید خدائی تو راست پناه بلندی و پستی توئی همه نیستند آنچه هستی توئی همه آفریدست بالا و پست توئی آفرینندهٔ هر چه هست

هم تو به عنایت الهی آنجا قدمم رسان که خواهی

هم قصه نانموده دانی هم نامه نانوشته خوانی

ای نام تو بهترین سرآغاز بی‌نام تو نامه کی کنم باز ای یاد تو مونس روانم جز نام تو نیست بر زبانم ای کار گشای هر چه هستند نام تو کلید هر چه بستند

نتوان برخلاف او بودن آفتابی به گل بر اندودن

رای من جستن رضای شماست وانکه گفتید حجتی باید که بدو عهد بسته بگشاید حجت آنست کز میان دو شیر بهره آنرا بود که هست دلیر

من سر گشته را ز کار جهان تو توانی رهاند باز رهان در که نالم که دستگیر توئی در پذیرم که درپذیر توئی راز پوشنده گرچه هست بسی بر تو پوشیده نیست راز کسی غرضی کز تو نیست پنهانی تو بر آور که هم تو میدانی

هر کسی نقش بند پرده تست همه هیچند کرده کرده تست

نیت چون نیک باشد پادشا را گهر خیزد به جای گل گیا را

دربارهٔ نظامی حکیم ابومحمد الیاس بن یوسف بن زکی ابن مؤید نظامی شاعر معروف ایرانی در قرن ششم هجری قمری است. وی بین سالهای ۵۳۰ تا ۵۴۰ هجری قمری در شهر گنجه واقع در جمهوری آذربایجان کنونی متولد شد اما اصلیت عراقی داشته است. وی از فنون حکمت و علوم عقلی و نقلی و طب و ریاضی و موسیقی بهره‌ای کامل داشته و از علمای فلسفه و حکمت به شمار می‌آمده است. مهمترین اثر وی”پنج گنج” یا “خمسه” است. دیوان اشعار او مشتمل بر قصاید، غزلیات، قطعات و رباعیات است. وی بین سالهای ۵۹۹ تا ۶۰۲ هجری قمری وفات یافت.

اگر هشیار اگر مخمور باشی چنان زی کز تعرض دور باشی

کدامین خاک باشیم که از دیوار تو

سبک باش ای نسیم صبح گاهی تفضل کن بدان فرصت که خواهی زمین را بوسه ده در بزم شاهی که دارد بر ثریا بارگاهی جهان‌بخش آفتاب هفت کشور که دین و دولت ازوی شد مظفر شه مشرق که مغرب را پناهست

که مغناطیس اگر عاشق نبودی بدان شوق آهنی را چون ربودی

درست آن شد که این گردش به کاریست درین گردندگی هم اختیاریست بلی در طبع هر داننده‌ای هست که با گردنده گرداننده‌ای هست