بریده‌هایی از کتاب نیما یوشیج

چشم بگشای و به خود باز ای ، هان که تویی نیز از شمار زندگان دائما تنهایی و آوارگی دائما نالیدن و بیچارگی نیست ای غافل ! قرار زیستن حاصل عمر است شادی و خوشی س نه پریشان حالی و محنت کشی اندکی آسوده شو ، بخرام شاد چند خواهی عمر را بر باد داد چند ! چند آخر مصیبت بردنا لحظه ای دیگر بباید رفتنا

خلقم آخر بس ملامت ها نمود سرزنش ها و حقارت ها نمود با چنین هدیه مرا پاداش کرد هدیه ،‌آری ، هدیه ای از رنج و درد که پریشانی من افزون نمود خیرخواهی را چنین پاداش بود عاقبت قدر مرا نشناختند بی سبب آزرده از خود ساختند بیشتر آن کس که دانا می نمود نفرتش از حق و حق آرنده بود آدمی نزدیک خود را کی شناخت دور را بشناخت ، سوی او بتاخت آن که کمتر قدر تو داند درست در میانخویش ونزدیکان توست الغرض ، این مردم حق ناشناس بس بدی کردند بیرون از قیاس هدیه ها دادند از درد و محن

بهر ایشان عالمی گرد آمده محو گشته ، عاشق و حیرت زده من که در این حلقه بودم بیقرار عاقبت کردم نگاری اختیار مهر او به سرشت با بنیاد من کودکی شد محو ، بگذشت آن ز من رفت از من طاقت و صبر و قرار باز می جستم همیشه وصل یار هر کجا بودم ، به هر جا می شدم بود آن همراه دیرین در پیم من نمی دانستم این همراه کیست قصدش از همراهی در کار چیست ؟ بس که دیدم نیکی و یاری او مار سازی و مددکاری او گفتم : ای غافل بباید جست او هر که باشد دوستار توست او شادی تو از مدد کاری اوست بازپرس از حال این دیرینه دوست گفتمش : ای ن

چون ز گهواره بیرونم آورد مادرم ، سرگذشت تو می گفت بر من از رنگ و روی تو می زد دیده از جذبه های تو می خفت می شدم بیهوش و محو و مفتون

«چگونه دوستان من گریزان اند از من» گفت توکا: «شب تاریک را بار درون وهم ست یا رؤیای سنگینی ست!» و با مردی درون پنجره بار دگر برداشت آوا: «به چشمان اشک ریزانند طفلان. منم بگریخته از گرم زندانی که با من بود کنون مانند سرما درد با من گشته لذت ناک. به رویم پنجره ت را باز بگذار به دل دارم دمی با تو بمانم به دل دارم برای تو بخوانم ز مردی در درون پنجره آوا، ز راه دور می آید: «دوک دوک دوکا، آقا توکا! همه رفته اند و روی از ما بپوشیده فسانه شد نشان انس هر بسیار جوشیده گذشته سالیان بر ما نشانده بارها گل شاخه تر جسته از سرما. اگر خوب این، وگر ناخوب سفارش های مرگ اند این خطوط ته نشسته به چهر رهگذر مردم که پیری مینهدشان دل شکسته. دل ات نگرفت از خواندن؟

شب همه شب شکسته خواب به چشمم گوش بر زنگ کاروانستم با صداهای نیم زنده ز دور هم عنان گشته هم زبان هستم.

و گریزانند گمراهان، کج اندازان، در رهی کامد خود آنان را کنون پی گیر. و خراب و جوع، آنان را ز جا برده است و بلای جوع آنان را جا به جا خورده است این زمان مانند زندانهایشان ویران باغشان را در شکسته. و چو شمعی در تک گوری کور موذی چشمشان در کاسه ی سر از پریشانی. هر تنی زانان از تحیّر بر سکوی در نشسته. و سرود مرگ آنان را تکاپوهایشان ( بی سود) اینک می کشد در گوش.»

زندگی در شهر فرساید مرا صحبت شهری بیازارد مرا خوب دیدم شهر و کار اهل شهر گفته ها و روزگار اهل شهر صحبت شهری پر از عیب و ضر است پر ز تقلید و پر از کید و شر است شهر باشد منبع بس مفسده بس بدی ، بس فتنه ها ، بس بیهده تا که این وضع است در پایندگی نیست هرگز شهر جای زندگی

بس که دیدم جور از یاران خود وز سراسر مردم دوران خود من شدم : رنگ پریده ، خون سرد پس نشاید دوستی با خلق کرد

آدمی نزدیک خود را کی شناخت دور را بشناخت ، سوی او بتاخت

شب آمد مرا وقت غریدن است گه کار و هنگام گردیدن است به من تنگ کرده جهان جای را از این بیشه بیرون کشم پای را

عاقبت کردم نگاری اختیار مهر او به سرشت با بنیاد من کودکی شد محو ، بگذشت آن ز من رفت از من طاقت و صبر و قرار باز می جستم همیشه وصل یار هر کجا بودم ، به هر جا می شدم بود آن همراه دیرین در پیم من نمی دانستم این همراه کیست قصدش از همراهی در کار چیست ؟ بس که دیدم نیکی و یاری او مار سازی و مددکاری او گفتم : ای غافل بباید جست او هر که باشد دوستار توست او

هر که با من همره و پیمانه شد عاقبت شیدا دل و دیوانه شد قصه ام عشاق را دلخون کند عاقبت ، خواننده را مجنون کند

گم شد از من ، گم شدم از یاد او ماند بر جا قصه ی بیداد او

او مرا همراه بودی هر دمی سیرها می کردم اندر عالمی یک نگارستانم آمد در نظر

بس که دیدم جور از یاران خود وز سراسر مردم دوران خود من شدم : رنگ پریده ، خون سرد پس نشاید دوستی با خلق کرد وای بر حال من بدبخت!‌وای کس به درد من مبادا مبتلای

گم شد از من ، گم شدم از یاد او ماند بر جا قصه ی بیداد او بی مروت یار من ، ای بی وفا بی سبب از من چرا گشتی جدا ؟ بی مروت این جفاهایت چراست ؟ یار ، آخر آن وفاهایت کجاست ؟ چه شد آن یاری که با من داشتی دعوی یک باطنی و آشتی ؟

افسانه : عاشق ! از هر فریبنده کان هست یک فریب دلاویزتر ، من کهنه خواهد شدن آن چه خیزد یک دروغ کهن خیزتر ، من رانده ی عاقلان ، خوانده ی تو کرده در خلوت کوه منزل عاشق : همچو من افسانه : چون تو از درد خاموش بگذرانم ز چشم آنچه بینم عاشق : تا بیابی دلی را همه جوش

آی آدم ها که بر ساحل نشسته شاد و خندانید! یک نفر در آب دارد می سپارد جان.

در کنار رودخانه من فقط هستم خسته ی درد تمنا، چشم در راه آفتابم را. چشم من اما لحظه ای او را نمی یابد.