بریده‌هایی از کتاب اخلاق اسلامی در قرآن و احادیث

﴿وَ وَصَّینَا الْإِنْسَانَ بِوَالِدَیهِ حَمَلَتْهُ أُمُّهُ وَهْنًا عَلَی وَهْنٍ وَ فِصَالُهُ فِی عَامَینِ أَنِ اشْکرْ لِی وَ لِوَالِدَیک إِلَی الْمَصِیرُ﴾. و انسان را در باره پدر و مادرش سفارش کردیم مادرش به او باردار شد سستی بر روی سستی و از شیر باز گرفتنش در دو سال است (آری به او سفارش کردیم) که شکرگزار من و پدر و مادرت باش که بازگشت (همه) به سوی من است.

خوشا به حال کسی که به پدر و مادرش نیکی کند، خداوند عمرش را زیاد می‌کند.

فردی نزد پیامبر (ص) آمد از حقّ پدر و فرزند سؤال کرد، پیامبر (ص) فرمود: باید او را با نام صدا نزند (بلکه بگوید بابا یا پدرم!) و جلوتر از او راه نرود، قبل از او ننشیند و کاری نکند که مردم به پدرش بد گویی کنند (نگویند خدا پدرش را نیامرزد!).

از امام صادق (ع) نقل شده است که فرمودند: احسان به والدین یعنی کاری نکنیم که آنان وادار به درخواست و سؤالی از ما شوند.

پیامبر اکرم (ص) فرمودند: النَّظَرُ فی ثَلاثَةِ أشیاءٍ عِبادَةٌ: النَّظَرُ فِی وَجهِ الوالِدَینِ و فِی المُصحَفِ و فِی البَحرِ؛ نگاه کردن به سه چیز عبادت است: به صورت پدر و مادر، به قرآن و به دریا.

مردی نزد پیامبر اکرم (ص) آمد عرض کرد من جوانی هستم که جهاد را دوست دارم، ولی مادری دارم که از این موضوع ناراحت می‌شود. پیامبر (ص) فرمود: برگرد و با مادر خویش باش، قسم به آن خدایی که مرا به حقّ مبعوث ساخته است، یک شب مادر با تو مأنوس گردد، از یک سال جهاد در راه خدا بهتر است.

ب. فضایلی که در ارتباط با خود انسان مطرح است؛ مانند نظافت و آراستگی، غنیمت شمردن فرصت‌ها، پرهیز از بیهوده‌گویی. ج. فضایلی که در ارتباط با دیگران مطرح است؛ مانند تواضع و فروتنی، صداقت و راست‌گویی، برادری و اتحاد، مردم‌داری، امانت‌داری، رعایت حقوق پدر و مادر.

اخلاق خوب، انسان را از جنبه معنوی به رستگاری می‌رساند، اخلاق انسان را به قوانین الهی موظف می‌سازد، اخلاق، به زندگی انسان برکت می‌دهد و معرفت را بالا می‌برد. هدف نهایی اخلاق، قرب الی الله و رسیدن به حق است که سعادت دنیوی و اخروی و آرامش را به انسان هدیه می‌دهد

مؤمن در گرفتاری صبور است، و منافق در گرفتاری بی تاب.

بهترین مردم کسی است که چون چیزی به او داده شود شکر کند و چنانچه چیزی از او گرفته شود صبر نماید و اگر به او ظلم شود درگذرد.

در حدیثی از امیرالمؤمنین (ع) می‌خوانیم که می‌فرماید: خَیرُ النّاسِ مَن اِذَا ابتُلِیَ صَبَرَ وَ اِذَا ظُلِمَ غَفَر؛ بهترین مردم کسی است که چون چیزی به او داده شود شکر کند و چنانچه چیزی از او گرفته شود صبر نماید و اگر به او ظلم شود درگذرد.

بگو بیایید تا آنچه را پروردگارتان بر شما حرام کرده برای شما بخوانم چیزی را با او شریک قرار مدهید و به پدر و مادر احسان کنید و فرزندان خود را از بیم تنگدستی مکشید ما شما و آنان را روزی می‌رسانیم و به کارهای زشت چه علنی آن و چه پوشیده (اش) نزدیک مشوید