بریده‌هایی از کتاب وزیری امیر حسنک

احمق مردا که دل در این جهان بندد، که نعمتی بدهد و زشت باز ستاند.

حسنک گفت «سگ ندانم که بوده است... خاندان من و آن چه مرا بوده است از آلت و حشمت و نعمت، جهانیان دانند. جهان خوردم و کارها راندم و عاقبت کارِ آدمی مرگ است. اگر امروز اجل رسیده است، کسْ باز نتواند داشت که بر دار کُشند یا جز دار، که بزرگ‌تر از حسینِ علی نیم.

گفتم «چنین بود. ولیکن خلیفه را چند گونه صورت کردند تا نیک آزار گرفت و از جای بشد و حسنک را قَرمَطی خواند. و در این معنی مکاتبات و آمد و شد بوده است... و امیر ماضی چنان‌که لجوجی و ضُجرتِ وی بود، یک روز گفت "بدین خلیفهٔ خرف شده بباید نبشت که من از بهرِ قَدرِ عباسیان انگشتْ در کرده‌ام در همه جهان و قَرمَطی می‌جویم؛ و آن چه یافته آید و درست گردد، بر دار می‌کشند.

احمق‌مردا که دل درین جهان بندد که نعمتی بدهد و زشت بازستاند!»

با کسان بودنت چه سود کند؟ که به گور اندرون شدن تنهاست

بخل و سعایت، آری... این زشت‌ترین خصایص بشری، در خون مردمان - رقیبان جاری‌ست در نظام هِرمی قدرت، و یکی از علل آن‌همه در ما مردم، شاید سلطهٔ پیاپی بیگانگان رنگارنگ می‌بوده است و هنوز هم این زشت‌ترین خصلت (رشک و حسد) یکی از جنبه‌های غالب در مناسبات بین مردمان است از خُرد تا کلان.

و این مهتر همانا بوسهل زوزنی‌ست که می‌نماید پیش از آن‌که امیرمسعود به عزم فتح بلاد ری و بغداد و روم گسی شود به فرمان و در رکاب سلطان محمود «که (سلطان) از ری بازگشت و آن ولایت و دیگر فتوحات بدو سپرد» بیخ در بیخ مسعود میبوده است در گشت و گذارها و ...

داستان حسنک، چون نیک بنگریم از نقطهٔ آغازِ به سزا رسیدن او آغاز نمی‌شود؛ بلکه بستر سرنوشت حسنک، پیش از داستان خاص او سر گرفته شده است که می‌توان نشانه‌های آن را به ترتیب برشمرد؛

و دو قباله نبشته بودند، همه اسباب و ضیاع حسنک را به جمله از جهت سلطان. و یک یک ضیاع را نام بر وی خواندند. و وی اقرار کرد به فروختن آن به طوع و رغبت. و آن سیم که معین کرده بودندْ بسْتَد و آن کسان گواهی نبشتند. و حاکم سجِل کرد در مجلس و دیگر قضات نیز عَلَی الرّسمِ فی اَمثالِها.