بریده‌هایی از کتاب ماهیت داعش

آنچه تکفیر و جریان‌های وابسته به آن در دوران معاصر با گذشته متمایز کرده است عبارت‌اند از: ۱. جهانی‌شدن تکفیر و گسترش آن در جهان اسلام توسط سرویس‌های اطلاعاتی و قدرت‌های تبلیغاتی استکبار، ۲. شبکه‌ای شدن تکفیری‌ها با اهداف، سیاست‌ها و برداشت‌های مختلف در درون کشورهای اسلامی، ۳. اثر زشت و نادرست تکفیری‌ها در تخریب چهره ناب اسلام در اذهان عمومی مردم غیرمسلمان و مسلمان، ۴. اسلام هراسی در غرب، ۵. سیاسی شدن مسئله تکفیر توسط قدرت‌های استکباری و مدیریت و هدایت آن در درون جوامع اسلامی، ۶. فرقه سازی و جدا کردن اتحاد مسلمانان به‌واسطه تکفیر،

سابقه تکفیر و نسبت دادن کفر به دیگران، به سال‌های اولیه ظهور اسلام در زمان حیات مبارک رسول اکرم (ص) برمی‌گردد که برخی از مسلمانان بعضی دیگر را تکفیر کردند و خدای سبحان هم در آیات مختلفی آنان را از این اقدام نهی کرد. تکفیر در آن زمان تنها یک مسئله اعتقادی بود، اما نسبت کفر در آن زمان با نسبت کفر دادن در دوران معاصر تفاوت‌های زیادی دارد

القاعده پیش‌تر در تشکیل گروه‌های مختلفی همچون سازمان خفته در یمن، سوریه و لبنان فعالیت داشته و منتظر بود تا زمان مناسب جهت اجرای حملات گسترده فرارسد. در مقابل القاعده، داعش بر این عقیده است که عراق تناسب بیشتری برای آغاز پروژه این گروه دارد، به‌ویژه این‌که عناصر و ارتشیان متواری حزب بعث عراق بستر بسیار خوبی را برای این گروه مهیا کرده‌اند؛ ازاین رو داعش در عراق فعالیت خود را شروع و تا شام امتداد پیدا کرد. این گروه تروریستی توانست از موقعیت‌های ایجادشده به‌خوبی بهره جسته و با توسعه‌طلبی ثروت‌های زیادی را به دست آورد که همین عامل مهم‌ترین دلیل و رویکرد آن‌ها در تصرف مناطق جدید در عراق و سوریه است.

نویسنده کتاب ((یادداشت استراتژی)) از سه‌گام اساسی به‌منظور حفاظت و ایمنی از تشکیلات دولت نام می‌برد که عبارت است از: ۱) تخریب و نابودی پالایشگاه‌ها و صنایع نفتی در راستای قطع دست بازیگران بین‌المللی در منطقه؛ ۲) بستن کانال سوئز و تنگ کردن تنگه باب المندب به‌منظور پیشگیری از ورود کشتی‌های جنگی دشمنان؛ ۳) کوچ اجباری؛ بررسی اقدامات جدید گروه‌های افراطی نو سلفی ازجمله القاعده به‌خوبی نشان می‌دهد که این گروه تروریستی کاملاً بر اساس نظریه دو بازو فعالیت می کند.

عبدالله بن محمد برای پیروزی در جبهه اسلامی و تأسیس خلافت اسلامی الزامات و شرایط خاصی را ارائه می‌دهد و در این حوزه یکی از مهم‌ترین ابعاد استراتژی او ((نظریه دو بازو)) است که شام و یمن را دونقطه اساسی و شکل‌دهنده جهت احیای دوباره خلافت اسلامی معرفی می‌کند. دیدگاه وی به نحوی است که چون این دو شهر در مسیر حیاتی و استراتژیکی مسلمانان قرار دارند و تکفیری‌ها به دنبال تسلط بر این مناطق هستند، این دو منطقه مهم می‌تواند زنجیره امنیتی مناسبی را برای خلافت اسلامی مهیا سازد. بر اساس تئوری دو بازو تحرک و مهاجرت می‌بایست به‌طور موازی و مساوی صورت پذیرد تا از این طریق اقدامات ضد تروریستی که علیه آنان اعمال می‌شود از قدرت تخریب کمتری برخوردار شده و آنان فرصت دفاع از خود را داشته باشند. بدین سو هر جبهه درگیر به‌طور مستقل عامل فشار علیه دولت مدافع خواهد بود.

کشور یمن در نزدیکی حجاز قرار دارد که مکه و مدینه در آن شهر است. شهر قدس اشغالی نیز منطقه مهمی از شام به‌حساب می‌آید که سوریه، لبنان، اردن فلسطین و صحرای سینا را دربرمی گیرد. در این میان عراق نیز عراق ازلحاظ ژئوپلیتیک در امتداد سرزمین شام می‌باشد.

کتاب مدیریت توحش در سال ۲۰۰۴ میلادی توسط ابوبکر ناجی به نگارش درآمده و در حال حاضر به‌عنوان کتاب مقدس درگروهای سلفی تکفیری داعش معرفی می‌شود.

در کتاب ((یادداشت‌های استراتژیک)) تأکید سریحی به پایه‌گذاری خلافت اسلامی بر اساس اصول و قواعد سلف صالح داشته است. وی در کتابش به بررسی دقیقی از سازمان‌های اسلامی سلفی افراط‌گرا جهت تأسیس خلافت اسلامی در شام و یمن پرداخته و ابراز می‌دارد که شرایط خاص جهان اسلام به سمتی است که درنهایت موجب فروپاشی و اضمحلال آن می‌شود که به‌نوبه خود می‌تواند فقر و مهاجرت را در پیش داشته باشد. بن محمد معتقد است در چنین شرایطی است که مردم جامعه نیازمند کسب امنیت بهتر و بیشتر جهت زندگی و امرارمعاش هستند، پس اقدام جهت ترویج و شکل‌گیری خلافت اسلامی مهیا می‌شود و این ((جهادگران)) هستند که می‌توانند در جامعه اسلامی امنیت پایداری را ایجاد کنند.

ابوبکر ناجی بر این نظر پایبند است که جهاد درراه سلف صالح از بارزترین و مهم‌ترین راه‌های هدایت انسان‌هاست، اقدام جهادی که همراه با خشونت غیرانسانی و کشتار گسترده باشد. او بر این باور است که تمام ادیان غیر اسلامی (منظور از اسلام، سنی سلفی تکفیری است) کافر بوده و ریختن خون کافر مباح است. دیدگاه افراطی وی به‌گونه‌ای که می‌گوید: ما در شرایطی مانند ارتداد بسر می‌بریم و این آغاز و ابتدا راه جهاد درراه اسلام است؛ و می‌بایست با اقدامی گسترده همانند آنچه در مقابل بنی قریظه رخ داد انجام دهیم. از این تفکرات می‌توان دریافت که سربریدن مردمان غیرمسلمان و مسلمان، اعدام‌های گروهی مبارزین، جهاد نکاح و حلال دانستن دختران بر جهادگران اقدامی شایسته و امری پسندیده از سوی سرکردگان و رهبران داعش محسوب می‌شود.

با توجه به این‌که ابوبکر ناجی در نظریه‌های افراطی خود خشونت را مظهر جهاد معرفی کرده، در بعد دیگر نظری بر ارائه و اقدام عملیات‌های چریکی به جهت مبارزه قدرتمندانه در قبال نظام‌های اسلامی دارد. وی معتقد است که بایستی نیروهای جهادگر بر اماکن گردشگری و اقتصادی تمرکز پیداکرده و از سوی دیگر حملات خشونت‌آمیز به‌طور شبکه‌ای اجرا و کنترل شود و این مناطق باید به‌قدری توسعه و گسترده شوند که دولت کنونی نتواند از طریق نیروهای نظامی به آن تسلط پیدا کند و نظام اجتماعی آن در نظام جهادی سلفی کنونی آمیخته شود. ناجی بر این نظراستوار است که وقوع و گسترش جنگ‌های داخلی در خلافت اسلامی درنهایت می تواندبه"خلافت سنی اصولگرا" بر پایه سلفی جهادی منجر شود.

مهم‌ترین اثر القائی به‌جامانده از ایمن الضواهری کتاب ((سواران زیر پرچم رسول‌الله)) است که به‌نوعی تفکرات جهادی سید قطب را در پیش‌گرفته است. ازنظر وی جهاد و جهادگری نوعی جنگ انقلابی است که باید از طریق "خشونت و اقدام سیاسی علیه نظام‌های بدون دین و یا به‌ظاهر دینی اعمال شود. او بر این باور است که چون کشورهای اسلامی به‌ویژه اعراب برای نبرد به شیوه چریکی آماده و محیا نیستند، جهادگران و اسلام‌گرایان می‌بایست با نوعی تفکر خشونت‌آمیز نفوذ خود را در توده‌ها افزایش دهند و در کنار آن با اجرای عملیات‌های تروریستی و نامنظم دشمنان خود را که درواقع ایالات‌متحده آمریکا و رژیم غاصب صهیونیستی است از بین ببرند.

سال ۱۹۹۱ میلادی ((حسن الترابی))، حاکم وقت سودان از اعضاء گروه القاعده خواست به آن کشور مهاجرت کنند و امور کشاورزی و راه‌سازی را به عهده بگیرند. بن‌لادن دعوت حسن الترابی را پذیرفت و همراه با اعضاء گروه القاعده از افغانستان خارج شد و به سودان مهاجرت گزید. القاعده در سودان فرصت یافت تا ضمن آموزش و رشد مهارت‌های اعضای القاعده با سایر گروه‌های اسلامی ارتباطات برقرار سازد و آنان را جذب و به‌مرورزمان بنیاد سازمانی القاعده را پایه‌ریزی کنند.

الزام و تقدم جهاد بر سایر اعمال عبادی؛ از دید سلفیون جهادی، جهاد ازتمامی فروع دینی و اصول عملی اسلام همچون نماز، روزه و حج نیز واجب‌تر و مهم‌تر است و هر مسلمانی که به جهاد نپردازد اصل اسلام را درک نکرده است.

بخش اثبات که همان ((الاالله)) است و الوهیت را فقط برای خداوند اثبات می‌کند و می‌آموزد که در تمام امور کوچک و بزرگ از غیر او اطاعت نشود. همچنین، طاغوت در لغت به هر چیزی اطلاق می‌شود که از حد و استاندارد خود بگذرد و در اصطلاح یعنی هر آنچه غیر از خداوند باشد و عبادت شود. طاغوت اشکال مختلفی دارد، گاه بت است، گاه قانون و قبر. همان‌طور که ابن تیمیه می‌گوید، زمانی که شخصی دانشی را که از کتاب خدا و رسولش استنباط می‌شود کنار بگذارد و از حکم حاکمی که مخالف حکم خدا و رسولش است اطاعت کند، مرتد و کافر بوده و در دنیا و آخرت مستحق مجازات خواهد بود

به نظر سید قطب، انکار توحید حاکمیت، منجر به اطاعت و پرستش طاغوت‌ها و التزام به قوانین غیر از شرع اسلام می‌شود که این نیز با فطرت بسیاری از انسان‌ها که خاستگاه خدای واحد است، منافات دارد. به همین دلیل، وی در این مورد افراطی‌گری و سخت‌گیری را به حد نهایت رسانده است، به‌طوری‌که هر نوع کرنش و اطاعتی ازنظر وی مذموم و مسموم است. او هر نوع اطاعت از افراد یا دل‌بستگی به امور را نافی حاکمیت و سلطنت خداوند قلمداد می‌کند و آن را عبادت و پرستش غیر از خدا برمی‌شمرد و حتی مد و مدگرایی را نوعی پرستش غیر از خدا می‌خواند.

ازنظر سید قطب، تنها حکومت و حاکمیتی در جامعه اسلامی قانونی و مشروع است که حاکمیت خداوند باشد. وی با تفسیر معنای ((اله)) در ((لااله الاالله)) درصدد بیان این نکته است که در مسائل اعتقادی نیز مهم‌ترین مسئله همانا الوهیت و عبودیت است و الوهیت به معنای حاکمیت خداوند تفسیر می‌شود. لذا هیچ حاکمیتی جز خداوند متعال و هیچ شریعتی جز شریعت خدا مقبول نیست. او درنهایت نتیجه می‌گیرد که هیچ‌یک از انسان‌ها نباید بر یکدیگر تسلط وبرتری داشته باشند و سلطنت آنان غاصبانه است چراکه سلطنت مخصوص خداوند است. وی اسلام را همان اقرار به ((لا اله الا الله)) می‌خواند که مدلول حقیقی‌اش در حاکمیت و سلطنت خداوند ظهور می‌یابد. بر این اساس، جامعه اسلامی در صورتی تشکیل می‌شود که مردم به این دین وارد شوند و فقط از خداوند تعالی اطاعت کنند.

دید افراط‌گرایانه و جهادی و از سوی دیگر نقد تند و براندازانه ابوالاعلی به دیگر مکاتب اسلامی، او را تبدیل به رهبری تندخو و پیکارجو نمود تا حدی که برخی از علما و دانشمندان وی را (فیلسوف تروریسم) و یا پدر (جنبش افراطی اسلامی) در جهان کنونی نامیده‌اند.

به‌کارگیری خشونت در باب خشونت و توجیه آن در سلفی گری نوین می‌توان به نظریات و تفکرات افراط‌گرایانه "ابوالاعلی مودودی پاکستانی اشاره کرد. بارزترین اندیشه و ایدئولوژی این رهبر افراط‌گرا مبحث (جهاد) است. در منطق وی جهاد بر تمامی تعالیم عبادات اسلامی ارجحیت داشته و مسلمان واقعی فردی است که تمایلات جهادگرا نه دارد. در تبیین این فلسفه فکری و از سوی دیگر شیوه مبارزه با حکامی که به غیر ((ما انزل الله)) حکمرانی می‌کنند دو مرحله فکری تبلور پیدا می‌کند: الف ) جهاد: در این مرحله شرایط امت اسلامی به شکلی است که توانایی مبارزه با فساد را دارد و می‌تواند از راه جهاد و قیام، زمام امور را به دست بگیرد. ب) استضعاف: در این مرحله، امت‌های اسلامی توانایی حفظ و نگهداری اسلام را ندارند و جامعه اسلامی جهت حفظ قوا و رسیدن به شرایط مناسب جهاد عقب می‌نشیند.

با ترویج عقاید افراط‌گرایانه سید قطب در مصر موجب شد شاخه سلفی از بدنه اصلی اخوان المسلمین جداشده و مسیر تندی از سلفی گری نوین را در پیش بگیرد. وی توانست با توجه به آموزه‌های گذشته خود از ابن تیمیه در رابطه با جهاد علیه دولتمردان و حاکمان مرتد، مبارزه علیه رژیم‌های سکولار و بدون دیدن را حتی به قیمت کشتن مسلمان تجویز کند. وی از (ابو الا علی مودودی) نیز تأثیر خاصی گرفته بود. مودودی از مسلمان خواسته که نفوذ غیرمسلمان را بر زندگی‌شان قطع کنند

پس از سید جمال، دومین شخصی که نامش به عنوان مصلح در جهان تسنن، بالخصوص در جامعه عرب یاد می شود، شیخ محمد عبده شاگرد و مرید سیدجمال است. وی روح و زندگی معنوی خودرا مدیون سید جمال می دانست. عبده با سید جمال در دوجهت اختلاف داشتند: اول این که سید انقلابی فکر می کرد اما عبده طرفدار اصلاح تدریجی بود و دیگر این که سید مبارزه با استبداد و استعماررا در راس برنامه هایش قرار داده بود اما عبده لااقل در اوآخر عمرش و بعد از جدا شدن از سید در پاریس و بازگشت به مصر معتقد بود که آموزش و پرورش دینی جامعه مقدم تر بر آموزش سیاسی و حرکت سیاسی است.