بریده‌هایی از کتاب چگونه یک نماز خوب بخوانیم؟

. نماز زنده است، شعور دارد، متحرک است، فعال است، بصیر است، آگاه است. نماز مثل یک عادت شخصی یا یک مراسم عمومی نیست. نماز یک فعالیت مردۀ بی‌روح نیست، که خاصیتی برای ما نداشته باشد. نماز هر کسی متناسب با خود او برایش کار می‌کند.

ما نیاز به خود او داریم و باید مستقیماً از خود او انرژی و حیات بگیریم؛ و الا باطری روحمان ضعیف می‌شود و کم‌کم می‌میریم؛ یعنی دل‌مرده می‌شویم.

نماز، خودش به تنهایی استاد انسان است. مثلاً هر بار بعد از خواندن نماز، وقتی که می‌خواهی سریع از سر سجاده بلند شوی و به سراغ کارهایت بروی، اگر به خودت بگویی: «بگذار تعقیبات نماز را هم بخوانم» و بعد کمی تأمل کنی و بنشینی تعقیبات نماز را بخوانی، همین باعث می‌شود یکی از بدی‌های روح تو از بین برود.

همۀ ما استادی به نام نماز داریم؛ نماز استاد رساندن انسان به خداست. نماز زنده است، شعور دارد، متحرک است، فعال است، بصیر است، آگاه است. نماز مثل یک عادت شخصی یا یک مراسم عمومی نیست. نماز یک فعالیت مردۀ بی‌روح نیست، که خاصیتی برای ما نداشته باشد. نماز هر کسی متناسب با خود او برایش کار می‌کند. اگر من حب مقام دارم، نماز من، حب مقام مرا برطرف می‌کند. اگر حبّ مال دارم، حبّ مال مرا برطرف می‌کند. اگر حبّ شهوت دارم، حبّ شهوت مرا برطرف می‌کند. اگر تکبر دارم، تکبرم را زائل می‌کند. اگر محبت به خدا ندارم، محبت به خدا می‌آورد. نماز هر کسی می‌داند با او چکار کند تا اصلاح شود

روی سخن ما با نمازخوان‌ها است. آنها اگر خوب نماز بخوانند، بی‌نمازها عاشق نماز خواهند شد

رسول گرامی اسلام (ص) می‌فرماید: «انسان مؤمن تا هنگامی که نمازهای پنجگانه‌اش را سر وقت می‌خواند، شیطان از او می‌ترسد (و نمی‌تواند او را وسوسه کند) اما زمانی که نمازش را ضایع کرد (و اول وقت نخواند) بر او جرأت پیدا می‌کند و او را در گناهان بزرگ وارد می‌کند.»

اصلاً خدا خودش لحظات قبل از اذان را برای تو طراحی می‌کند. مثلاً اگر مغازه‌دار هستی، خدا مشتری می‌فرستد. می‌گوید با او وارد معامله شو! بعد صدا می‌زند ملائکۀ من، وسط معامله‌اش اذان بگویید. اگر در همان میانه که دارد تلاش می‌کند مشتری را برای خرید راضی کند، بلند شود، خیلی نورانی خواهد شد. اما وقتی اذان می‌گویند، این بندۀ بدبخت ول نمی‌کند برود نماز بخواند، لذا سیاه باقی می‌ماند.

اگر هر موقع که اذان گفتند، بلند شوی و نمازت را اول وقت بخوانی، آن لحظه گوشۀ یکی از صفات بد یا یکی از عیوب تو زخمی می‌شود یا از بین می‌رود. مثلاً در یک حالتی «راحت‌طلبی» تو تضعیف می‌شود. در یک حالت دیگر، «حب مقام» یا «حسادت» یا «تکبر» تو تضعیف می‌شود. چون هر دفعه، آدم گرفتار یکی از بدی‌های خودش است که اگر همان موقع بلند شود و اول وقت نمازش را بخواند، این نماز کمک می‌کند تا آن بدی و عیب در وجودش تضعیف شود.

ـ نماز اول وقت چطوری می‌تواند مرا درست کند؟ ـ هر موقع اذان گفتند، مشغول هر کاری که بودی، کارت را تعطیل کن و برو نمازت را بخوان. چون موقع اذان هر کسی در یک وضعیت یا حالت خاصی قرار دارد که خدا آن شرایط را قبل از اذان برای او طراحی کرده است. وقتی در آن شرایط قرار گرفت، ملائکه را صدا می‌زند که «اذان بگویید. این بنده، اگر الان برای نماز بلند شود، آدم می‌شود.» کافی است موقع اذان کارهایت را رها کنی و برای نماز بلند شوی، همین سبب می‌شود بدی‌هایت یکی‌یکی از بین بروند.

خدمت برخی از آموزش و پرورشی‌های عزیز بودم. می‌پرسیدند ما چگونه به بچه‌ها تعلیمات دینی یاد بدهیم؟ گفتم خواهش می‌کنم شما قبل از اینکه به بچه‌ها تعلیمات دینی یاد بدهید، ببینید باید چه کار کنید تا «مستقل بودن» را به آنها یاد بدهید. طوری باشد که این بچه وقتی از مدرسه بیرون آمد، به محض اینکه یکی مسخره‌اش کرد، نترسد. یا به خاطر لبخند چند تا رفیق، دنبال هرزگی نرود. بگوید: «معنا ندارد که آدم مثل بقیه باشد؟» شما به دانش‌آموزان خود استقلال داشتن را یاد بدهید. اگر استقلال پیدا کرد، خدا خیلی راحت وارد دلش می‌شود. طبق آماری که در یکی از دانشگاه‌ها گرفته شده بود، اغلب دختر خانم‌هایی که از حجاب محکم خودشان دست برداشته‌اند و به جای چادر، حجاب ضعیف‌تری را انتخاب کرده‌اند، از ترس تمسخر دیگران این کار را کرده‌اند. آخر تو به تمسخر دیگران چه کار داری؟ مستقل باش! محکم باش! روی پای خودت بایست!

شخصی از حضرت امام حسن مجتبی (ع) سئوال کرد: ـ دخترم را به چه مردی شوهر دهم؟ حضرت فرمود: ـ کسی که باتقوا باشد. ـ آقا جان دیگر چه؟ ـ فقط همان؛ باتقوا باشد. ـ آقا جان، باتقوا بودن کفایت می‌کند؟ ـ بله، چون دختر تو یا دختر خوبی است یا دختر بدی است. اگر دختر بدی باشد، این مرد باتقواست که او را تحمل می‌کند؛ بقیه که تحملش نمی‌کنند. برای چه باید تحملش کنند؟! و اگر دخترت آدم خوبی است، این مرد باتقواست که از او تشکر می‌کند و قدر او را می‌داند، بقیه رویشان زیاد می‌شود و قدر او را نمی‌دانند و او را اذیت می‌کنند این آدم باتقوا و مؤمن است که اهل کنترل نفس است. چون خدا به قدر کافی حال نفسش را گرفته است.

تو که به خدای خودت معتقد هستی، چرا حرفش را گوش نمی‌کنی؟ حتماً از سر هوسرانی حرفش را گوش نمی‌کنی؟ من هم با یک مرد هوسران نمی‌توانم زندگی کنم. تو اگر خودت و خودخواهی‌ات را زیر پای نماز، لِه نکرده باشی، معلوم است که عاشق‌پیشه هم نیستی. به خدا قسم دروغ می‌گویی اگر می‌گویی مرا دوست داری. تو هوس خودت را دوست داری، پس‌فردا هم به خاطر هوس، از من بیچاره متنفر می‌شوی. این‌ها سخنان دو جوان در جلسۀ خوا

ـ حالا چرا شما به نماز ما گیر داده‌ای؟ شما از من عشق بخواه، محبت بخواه، از من عقل و شعور زندگی بخواه، از من نظم و ادب و نظافت بخواه، پول بخواه، این‌جور چیزها را بخواه، از میان این همه چیز، این چیست که از من می‌خواهی؟ ـ من از شما یک چیز بیشتر نمی‌خواهم، آن هم نماز است. البته اگر عشق، صفا، وفا و محبت هم باشد که دیگر چقدر عالی می‌شود! ولی تو آدمی هستی که اصلاً نمی‌شود رویت حساب کرد! چون کسی که خودش را با نماز مقید کند، معلوم می‌شود که آدم هوسرانی نیست. معلوم می‌شود هوس خودش را لااقل به اندازۀ یک نماز اول وقت کشته است. من از کجا به شما اطمینان پیدا کنم؟ امروز از من خوشت آمده، ممکن است فردا از یکی دیگر خوشت بیاید. امروز به‌خاطر دل خودت آمدی سراغ من، فردا هم به خاطر دل خودت مرا زیر پا له می‌کنی! تا نماز نخوانی، من نمی‌توانم به تو اطمینان کنم!

آن بندۀ خدا برای نماز خواندن، جهاد با نفس نمی‌کند، یعنی با هوای نفس خودش درنمی‌افتد و کلنجار نمی‌رود، آن‌وقت می‌گوید: «خدایا! امام زمان ما را به ما برگردان!» خُب اگر آقا بیاید که تو باید بروی جهاد! تو که دو دقیقه برای خدا و برای نماز وقت نمی‌گذاری، می‌خواهی بروی پای رکاب حضرت برای خدا جان بدهی؟! تا من و تو برای نماز وقت نگذاریم، معلوم نیست آقایمان بیاید. و اگر ما درست شویم، ان‌شاء الله حضرت خواهد آمد. چون آقا منتظر نیست که همۀ اهل عالم خوب شوند بعد تشریف بیاورد، فقط کافی است شیعیان حضرت درست شوند و گناه نکنند.

اگر دیدی داری وضو را تند تند می‌گیری، به خودت بگو: «صبر کن! آرام وضو بگیر. قبول نیست، اصلاً از اول، دوباره وضو بگیر!» با هوای نفس خودت لج کن. به این می‌گویند «جهاد با نفس».

نماز خواندن زمانی شروع به رشد دادن انسان می‌کند، که انسان از آن لذت نبرد. نماز زمانی چرک روح آدم را می‌گیرد، که لبۀ زبر نماز روح تو را بسابد. مثلاً نشسته‌ای غرق بازی، غرق کار یا غرق استراحت شده‌ای که یک دفعه مؤذن اذان می‌گوید و تو باید بلند شوی بروی نماز بخوانی. طبیعتاً حالت گرفته می‌شود، اما عیبی ندارد، همین الان بلند شو برو نماز بخوان تا آدم شوی. کتک نماز را بخور و تلخی آن را تحمل کن تا آدم شوی.

«اگر به آنچه می‌دانید عمل کنید و معلومات را زیر پا نگذارید، این تمام عرفان است.»

ما آدم‌ها نیاز اصلی‌مان به خود خداوند است، نه اینکه نیاز اصلی ما به نعماتی باشد که می‌خواهیم از او بگیریم. ما نیاز به خود او داریم و باید مستقیماً از خود او انرژی و حیات بگیریم؛ و الا باطری روحمان ضعیف می‌شود و کم‌کم می‌میریم؛ یعنی دل‌مرده می‌شویم.

امام باقر (ع) فرمود: «مَنْ کسِلَ عَنْ أَمْرِ دُنْیاهُ فَهُوَ عَنْ أَمْرِ آخِرَتِهِ أَکسَل؛ هرکس در امور زندگی‌اش بی‌حال باشد و سرزنده نباشد در امور اخروی و معنوی‌اش بی‌حال‌تر و کسل‌تر است»

باید درک کنی که خدا می‌خواهد با نماز حال تو را بگیرد. حال خودت را بده به خدا، بگو قبولت دارم! می‌خواهد بزند؟ بگذار بزند. مگر نماز چقدر سختی دارد؟ مگر به موقع بلندشدن و نمازخواندن چقدر سختی دارد؟ مگر از نماز دزدی نکردن چقدر سختی دارد؟ مگر چقدر سخت است که آدم به اندازۀ کافی برای نماز وقت بگذارد؟ نگو «عجله دارم.» کجا می‌خواهی بروی؟ از خدا بترس!