بریده‌هایی از کتاب چگونه یک نماز خوب بخوانیم؟

امیرالمؤمنین علی (ع) فرمودند: «شما به عمل به آنچه می‌دانید محتاج‌ترید تا به دانستن آنچه که نمی‌دانید.»

امام زین‌العابدین (ع) لزوم رعایت ادب در نماز را این‌گونه بیان می‌فرماید: «حقّ نماز این است که بدانی، نماز وارد شدن بر خداوند متعال است و تو در نماز، در پیشگاه خداوند ایستاده‌ای، پس وقتی این را دانستی، باید همچون بنده‌ای ذلیل و حقیر، راغب و راهب، امیدوار و بیمناک، بینوا و باتضرع باشی، و به احترام کسی که در مقابلش ایستاده‌ای با آرامش و وقار بایستی.»

من هر کاری می‌کنم نمی‌توانم گناه را ترک کنم، چکار کنم؟! ـ به خاطر خدا گناه را ترک کن. ـ به خاطر خدا هم نمی‌توانم ترک کنم. ـ معلوم می‌شود که از خدا زیاد حساب نمی‌بری. معلوم می‌شود که خدا پیش تو عظمت و ابهتی ندارد که این عظمت باعث شود از دستور خدا اطاعت کنی. اگر عظمت خدا در جان‌های ما رسوخ کند، آثار و برکات بسیاری به دنبال دارد. درک عظمت خدا غیر از اینکه باعث می‌شود از او اطاعت کنیم و اوامرش را درست و دقیق اجرا کنیم

اگر این حرف‌ها را جدی بگیری و حساب خودت را از بقیه جدا کنی، صبح جمعه هم که شد، می‌گویی «خاک بر سر من! همه منتظر مهدی فاطمه هستند، اما آقا منتظر من بیچاره است! فقط همین مانده که من درست شوم! اگر من درست شوم، آقایم می‌آید...»

طبق آماری که در یکی از دانشگاه‌ها گرفته شده بود، اغلب دختر خانم‌هایی که از حجاب محکم خودشان دست برداشته‌اند و به جای چادر، حجاب ضعیف‌تری را انتخاب کرده‌اند، از ترس تمسخر دیگران این کار را کرده‌اند. آخر تو به تمسخر دیگران چه کار داری؟ مستقل باش! محکم باش! روی پای خودت بایست!

رسول خدا (ص) صدا زد: «خدایا، روز قیامت روز رسوایی است، می‌شود امت مرا رسوا نکنی؟ اینها پیروان من هستند، من از تو می‌خواهم گوشه‌ای از صحرای محشر به اعمالشان رسیدگی کنی که فقط من و تو گناهانشان را بفهمیم، و کسی خبردار نشود.» ببینید چقدر رسول خدا (ص) ما را دوست دارد. خداوند متعال هم صدا زد: «یا حَبیبی أنا اَرأفُ بِعبادِی مِنکَ اُحاسِبُهُم وَحدی بِحَیثُ لایطَّلِعُ عَلی أثَراتِهِم غَیری» یعنی ای حبیب من، عزیز دلم، من به بندگان خودم مهربان‌تر از تو هستم. اصلاً این محبتی که تو نسبت به امت خود داری منبعش خودم هستم.

سعی کن با این دید به نماز نگاه کنی؛ صورت به خاک بگذار و بگو: خواستی صورت به خاکم بنگری؟ بهر مویت در هلاکم بنگری؟ هان! ببین افتاده‌ام از پا برت سوده‌ام سر تا قدم را بر درت

حاج آقا! چه جوری از نماز لذت ببرم؟ ـ بنا نیست تو از نماز لذت ببری، بناست تو خوب نماز بخوانی تا خدا از نماز تو لذت ببرد و خوشش بیاید. بعد که خوشش آمد، ممکن است انشاءالله با تو رفیق شود و تو را بغل بگیرد و کم‌کم همه چیز درست شود و لذت هم ببری.

خدایا اندوه و افسردگی ما را از بین ببر و نشاط دائم و سرزندگی اصیل و پایدار به ما عنایت فرما! راه رسیدن به قدرت و انرژی روحی و از بین بردن کسالت و دل‌مردگی را به ما نشان بده! ما را مایۀ شادی عمیق و حقیقی دیگران قرار بده! توفیق بندگی شاکرانه در اثر زندگی سرشار از شادی به ما عنایت بفرما!

همان‌طور که نماز نخواندن بی‌احترامی به خدا است، دیرخواندن نماز هم کمی بی‌احترامی به خدا است.

حتماً دیده‌اید بعضی‌ها وقتی گرفتار می‌شوند، می‌گویند: «خدایا مگر من چکار کرده‌ام که این‌قدر باید بدبختی بکشم؟!» اگر کسی بخواهد این حرف را درست بگوید، باید بگوید: «خدایا مگر من بد نماز می‌خوانم که این‌قدر گرفتار می‌شوم؟!»

برای اول راه، همین آگاهی‌های عمومی که اکثر شما دارید کافی است. امیرالمؤمنین علی (ع) فرمودند: «شما به عمل به آنچه می‌دانید محتاج‌ترید تا به دانستن آنچه که نمی‌دانید.»

اگر بخواهیم نماز در وجود ما تأثیرگذارتر باشد، غیر از رعایت احکام و آداب در کل نماز، قسمتی از نماز که باید آن را با طول دادن و توجه بیشتر اجرا کنیم «سجده» است. سجدۀ طولانی و با توجه، در از بین بردن کبریایی ما و جا انداختن عظمت و کبریایی خدا در دل ما خیلی اثر دارد.

نماز خواندن زمانی شروع به رشد دادن انسان می‌کند، که انسان از آن لذت نبرد. نماز زمانی چرک روح آدم را می‌گیرد، که لبۀ زبر نماز روح تو را بسابد.

طبیعتاً تکراری بودن نماز، لذتش را از بین می‌برد. خدا خواسته است که تو در جریان سختی‌ها و تلخی‌های این امر تکراری، آدم شوی، رشد کنی و بالا بروی. اگر در ابتدای راه بخواهی از نماز خواندن لذت ببری که رشد پیدا نمی‌کنی.

محبّت فقط در دلی پیدا می‌شود که علیه خودش قیام کرده باشد. در دلی می‌توانی عشق را پیدا کنی که علیه هوس خودش قیام کرده باشد. در دلی می‌توانی وفا و صفا پیدا کنی که علیه خودش اقدام کرده باشد؛ و حداقل اقدام علیه خود، نماز اول وقت و مؤدبانه است بی‌آنکه از نماز کم بگذاری.

اگر احساس کردی این مشکلات خیلی زیاد و طاقت‌فرسا شده است یا این مشکلات نباید این‌قدر تو را اذیت کند، احتمالاً از نمازت کم گذاشته‌ای. نمازت را درست کن؛ ان‌شاءالله مشکلات تو برطرف می‌شود. در امور معنوی هم همین‌طور است. مؤمن گاهی دچار هوس گناه می‌شود، دچار وسوسه‌های شیطان می‌شود، مؤمن گاهی دچار خطا می‌شود. اما اگر دیدی خطاکاری‌هایت دارد تو را از گردونه خارج می‌کند، وضع معنویت دارد بد می‌شود، به حدی که دیگر با خدا ارتباط نداری، اولین کاری که باید بکنی این است که نمازت را درست کنی. به خودت بگو: «معلوم است که من دارم بد نماز می‌خوانم.»

نماز خواندن زمانی شروع به رشد دادن انسان می‌کند، که انسان از آن لذت نبرد. نماز زمانی چرک روح آدم را می‌گیرد، که لبۀ زبر نماز روح تو را بسابد. مثلاً نشسته‌ای غرق بازی، غرق کار یا غرق استراحت شده‌ای که یک دفعه مؤذن اذان می‌گوید و تو باید بلند شوی بروی نماز بخوانی. طبیعتاً حالت گرفته می‌شود، اما عیبی ندارد، همین الان بلند شو برو نماز بخوان تا آدم شوی. کتک نماز را بخور و تلخی آن را تحمل کن تا آدم شوی.

امام صادق (ع) فرمودند: «پروردگار شما بسیار مهربان است که از عمل کوچکی هم تقدیر می‌کند. مثلاً بندۀ او دو رکعت نماز با خلوص نیت و برای رضای حق می‌خواند، خداوند به خاطر همین عمل او را داخل بهشت می‌نماید.»

امام صادق (ع) می‌فرماید: «ما یمنَعُ اَحَدَکم اِذا دَخَل عَلَیهِ غَمٌّ مِن غُمُومِ الدُّنیا اَن یتَوَضَّاَ ثُمَّ یدخُلَ مَسجِدَهُ وَ یرکعَ رَکعَتَینِ فَیدعُوَ الله فیهِما اَما سَمِعتَ الله یقُولُ: وَاستَعینوا بِالصَّبرِ وَ الصَّلاةِ؛ چه چیز مانع می‌شود که هر گاه بر یکی از شما غم و اندوه دنیایی رسید، وضو بگیرد و به سجده‌گاه خود برود و دو رکعت نماز بگزارد و در آن دعا کند؟ مگر نشنیده‌ای که خداوند می‌فرماید: "از صبر و نماز کمک بگیرید"؟»