بریده‌هایی از کتاب چگونه یک نماز خوب بخوانیم؟

بناست ما از خدا حساب ببریم، و یکی از مقدماتش این است که مو به مو احکام و آداب نماز را رعایت کنیم.

عَظُمَ الْخَالِقُ فِی أَنْفُسِهِمْ فَصَغُرَ مَا دُونَهُ فِی أَعْینِهِم

اساساً مهم‌ترین دلیل حقانیت یک مؤمن این است که دیگران ببینند او چقدر از ایمانی که دارد در تقویت احساس خوشبختی خودش بهره برده است و دین و ایمان او چقدر توانسته او را شاد و سرزنده نگه دارد.

ما آدم‌ها نیاز اصلی‌مان به خود خداوند است، نه اینکه نیاز اصلی ما به نعماتی باشد که می‌خواهیم از او بگیریم. ما نیاز به خود او داریم و باید مستقیماً از خود او انرژی و حیات بگیریم؛ و الا باطری روحمان ضعیف می‌شود و کم‌کم می‌میریم؛ یعنی دل‌مرده می‌شویم.

یا مَن فِی القَبرِ قُدرَتُه؛ ای خدایی که قدرتت را در قبر به بنده‌ات نشان خواهی داد.» انسان تازه هنگام جان دادن می‌فهمد که در عالم چه خبر است و خداوند چقدر قدرت دارد؛ آیا آنجا می‌خواهی بفهمی؟ آدم در این دنیا چگونه می‌تواند عظمت خدا را بفهمد؟ به کمک «نماز خوب».

با زندگی شیرین است که انسان پیش خداوند متعال هم عزیز می‌شود. «شاکرانه بندگی کردن» زیباترین نوع عبادت است

بناست ما از خدا حساب ببریم، و یکی از مقدماتش این است که مو به مو احکام و آداب نماز را رعایت کنیم. اگر سرِ نماز نسبت به این مسأله توجه و مراقبت داشته باشیم، کم‌کم عظمت خدا در دلمان می‌نشیند. به محض اینکه عظمت خدا در دلمان نشست، چشمه‌های محبتش هم باز می‌شود.

رسول اکرم (ص) فرمود: خداوند در مورد کسی که بعد از نماز تعقیبات نمی‌خواند و از خدا چیزی نمی‌خواهد، به ملائکه‌اش چنین می‌فرماید: «ملائکه من، این بندۀ مرا نگاه کنید. امر مرا انجام داد ولی از من حاجتی نخواست. انگار از من بی‌نیاز است. نمازش را بگیرید و به صورتش بزنید»

امیرالمؤمنین علی (ع) فرمودند: «شما به عمل به آنچه می‌دانید محتاج‌ترید تا به دانستن آنچه که نمی‌دانید.»

روح انسان خیلی ظریف‌تر، پیچیده‌تر و آسیب‌پذیرتر از موتور ماشین است. جنس موتور ماشین از فولاد است، اما روح انسان لطیف و حساس است. روح انسان‌ها، در جریان زندگی روزمره آسیب می‌بیند، دچار اختلال می‌شود و تنظیمش به هم می‌خورد. نماز، دستگاه تنظیم‌کنندۀ روح آدمی است. انسان، روزی پنج مرتبه باید روح خودش را تنظیم کند. وقتی تنظیم روح انسان به هم می‌خورد، باید زود برود و روح خودش را با نماز تنظیم کند. اگر دیدی حافظه‌ات دارد ضعیف می‌شود، اگر مشکلاتی مثل افسردگی، عصبی مزاج بودن و بسیاری از این بیماری‌های روحی و روانی پیدا کرده‌ای، اول از همه نمازت را بررسی کن، ببین نمازت چه اشکالی دارد؟ اگر ذهنت درست کار نمی‌کند باید حدس بزنی که شاید از ناحیۀ نمازت باشد، شاید به اصطلاح، نمازِ خونت کم شده است و اگر چند واحد نماز به روح خودت تزریق کنی، به احتمال زیاد تعادل و آرامش پیدا خواهی کرد.

حتماً دیده‌اید بعضی‌ها وقتی گرفتار می‌شوند، می‌گویند: «خدایا مگر من چکار کرده‌ام که این‌قدر باید بدبختی بکشم؟!» اگر کسی بخواهد این حرف را درست بگوید، باید بگوید: «خدایا مگر من بد نماز می‌خوانم که این‌قدر گرفتار می‌شوم؟!»

بالاخره انسان مؤمن با مشکلات درگیر می‌شود، اما اگر احساس کردی این مشکلات خیلی زیاد و طاقت‌فرسا شده است یا این مشکلات نباید این‌قدر تو را اذیت کند، احتمالاً از نمازت کم گذاشته‌ای.

«بوعلی سینا» وقتی نمی‌توانست یک مسأله علمی را حل کند، به مسجد می‌رفت و دو رکعت نماز می‌خواند، بعد آن مسأله را حل می‌کرد.

خدمت برخی از آموزش و پرورشی‌های عزیز بودم. می‌پرسیدند ما چگونه به بچه‌ها تعلیمات دینی یاد بدهیم؟ گفتم خواهش می‌کنم شما قبل از اینکه به بچه‌ها تعلیمات دینی یاد بدهید، ببینید باید چه کار کنید تا «مستقل بودن» را به آنها یاد بدهید. طوری باشد که این بچه وقتی از مدرسه بیرون آمد، به محض اینکه یکی مسخره‌اش کرد، نترسد. یا به خاطر لبخند چند تا رفیق، دنبال هرزگی نرود. بگوید: «معنا ندارد که آدم مثل بقیه باشد؟» شما به دانش‌آموزان خود استقلال داشتن را یاد بدهید. اگر استقلال پیدا کرد، خدا خیلی راحت وارد دلش می‌شود.

همۀ بدبختی‌های ما نتیجه دل بستن به دنیاست. همۀ گرفتاری‌ها، همۀ اعصاب خُردی‌ها، همۀ افسردگی‌ها نتیجۀ دل بستن به دنیاست. به نظر شما یک شیعۀ مؤمن باید برای رفع اضطراب و افسردگی قرص بخورد؟! اصلاً چرا یک مؤمن باید به خاطر اعصاب‌خُردی زخم معده یا زخم اثناعشر بگیرد؟! مگر چه خبر است؟ مگر ما خدای آرامش‌بخش نداریم؟ مگر خداوند نمی‌فرماید: «أَلا بِذِکرِ اللهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوب؛ آگاه باشید که تنها یاد خدا آرام‌بخش دلهاست» لابد این قلوب تبدیل به قلوه‌سنگ شده است، و الا ذکر خدا که همیشه اثر خودش را دارد.

اصلاً چرا یک مؤمن باید به خاطر اعصاب‌خُردی زخم معده یا زخم اثناعشر بگیرد؟! مگر چه خبر است؟ مگر ما خدای آرامش‌بخش نداریم؟ مگر خداوند نمی‌فرماید: «أَلا بِذِکرِ اللهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوب؛ آگاه باشید که تنها یاد خدا آرام‌بخش دلهاست» لابد این قلوب تبدیل به قلوه‌سنگ شده است، و الا ذکر خدا که همیشه اثر خودش را دارد.

امام باقر (ع) فرمود: «مَنْ کسِلَ عَنْ أَمْرِ دُنْیاهُ فَهُوَ عَنْ أَمْرِ آخِرَتِهِ أَکسَل؛ هرکس در امور زندگی‌اش بی‌حال باشد و سرزنده نباشد در امور اخروی و معنوی‌اش بی‌حال‌تر و کسل‌تر است»

اگر فرزندان ما بعد از گذراندن مقطع راهنمایی، جلوی پدر و مادر خود ایستادند و ادب را رعایت نکردند، معلوم می‌شود آموزش و پرورش کارش را درست انجام نداده است. در جمع مسئولین آموزش و پرورش عرض می‌کردم که مهم‌تر و مبنایی‌تر از تمام آموزش‌های دینی که به بچه‌های ما می‌دهید، این است که به بچه‌های ما ادب یاد بدهید و به آنها بگویید؛ انسان باید بتواند با هوای نفس خود مخالفت کند و ادب، کنترل‌کنندۀ هوای نفس آدمی است. به آنها یاد بدهید برای اینکه انسان رفتاری را انجام دهد، همیشه نباید پای دلش را وسط بکشد. به بچه‌های ما این را یاد بدهید که گفتن «دلم می‌خواهد» چقدر زشت است. مگر آدم هر کاری دلش می‌خواهد باید انجام دهد؟! اگر در فیلم‌های ما همین مطلب را یاد بدهند، مؤثرتر از این است که خدا و پیغمبر و انقلاب یاد بدهند. اگر این کار را انجام دهند، بساط کفر به هم خواهید ریخت.

بناست ما از خدا حساب ببریم، و یکی از مقدماتش این است که مو به مو احکام و آداب نماز را رعایت کنیم. اگر سرِ نماز نسبت به این مسأله توجه و مراقبت داشته باشیم، کم‌کم عظمت خدا در دلمان می‌نشیند. به محض اینکه عظمت خدا در دلمان نشست، چشمه‌های محبتش هم باز می‌شود.

چگونه یک نماز خوب بخوانیم؟ نویسنده: علیرضا پناهیان