بریده‌هایی از کتاب شهر خدا

روزه بگیرید تا صحت یابید و سلامت بمانید.

هر که چهل صباح خالصانه خدا را عبادت کند، چشمه‌های حکمت از قلبش بر زبانش جاری می‌شود

در شهر خدا به مهمان‌ها وعده داده شده است که اگر تا شام لب به آب و نان نزنند و جسم خود را از طعام و شراب خالی نگه دارند، خداوند جان آنان را از جام خود سیراب می‌کند و از جانب خود سیرشان می‌گرداند.

بناست ما در ماه رمضان بخشیده شویم و این بخشودگی آنقدر مهم است که فرستادهٔ خدا (ص) فرموده‌اند: «فَإِنَّ الشَّقِی مَنْ حُرِمَ غُفْرَانَ اللَّهِ فِی هَذَا الشَّهْرِ الْعَظِیمِ؛ شقی و بدبخت آن کسی است که در این ماه باعظمت از مغفرت خدا بی‌نصیب بماند.»

آدم حسابی‌ها علاقه‌مندند هر کاری را به درستی انجام دهند. دوست ندارند اگر اثری خلق می‌کنند ناقص و پرعیب باشد. رمضان هر سال هم، اثری است که ما از خود در عالم هستی به‌جای می‌گذاریم، و حتی این اثر را در روز قیامت ملاقات خواهیم کرد.

این کلام رسول خدا (ص) را باید در قلب خود به یادگار داشته باشیم که می‌فرمایند: «مَنْ أَکَلَ مَا یشْتَهِی وَ لَبِسَ مَا یشْتَهِی وَ رَکِبَ مَا یشْتَهِی، لَمْ ینْظُرِ اللَّهُ إِلَیهِ حَتَّی ینْزِعَ أَوْ یتْرُکَ؛ آن کس که هر چه خواهد بخورد، و هر چه خواهد بپوشد، و بر هر چه خواهد سوار شود، خداوند به او نظر (لطف) نکند تا بمیرد یا اینکه این رویه را ترک کند.»

این دنیاست که با لذت‌های ما مخالفت می‌کند. این دنیاست که لذت کمش هم نمی‌گذارد آدم از خدا لذت ببرد. ولی در آن دنیا است که در کنار همه لذائذ فراوانش، انسان می‌تواند از خدا هم لذت ببرد. لذت‌طلبی تو که ایرادی ندارد. تو اصلاً به‌خاطر همین لذت‌طلبی باید به آغوش خدا بروی و از دنیا متنفّر بشوی، بگویی: خدایا کِی می‌شود آن دنیا بیایم پیش تو؟ که آنجا هر چقدر غرق در لذائذ باشم، باز هم شوق به دیدار اولیایت از دل من نمی‌رود. اما در این دنیا تا کمی دنبال لذائذ دنیا می‌رویم، دیگر یادمان می‌رود ما یک روزی آرزویی داشتیم به نام دیدار حضرت مهدی، امام زمان‌مان (عج). دیگر این آرزو از دل ما رفت. این دنیا طبیعتش این‌گونه است که هر چقدر شهوترانی کنی، کمتر ظرفیت علائق الهی در وجودت می‌آید. لذت با خدا بودن را نمی‌فهمی.

تازه آنجا می‌شود فهمید در زندگی هرچه از دنیا بهره‌مند شوی، کمتر از لذت حیات برخوردار می‌شوی.

تقوا یعنی نشان دادن قدرت خداپرستی در متن نیازهای طبیعی در جریان شنا کردن برخلاف مسیر رودخانه‌های خراب‌کننده دنیا.

آنچه از مولا برازنده است، امر است و جبر، و آنچه برای عبد زیبنده است بی‌خودی و بی‌اختیاری است.

مهمانان شهر اگر تنبلی نمی‌کنند، هنر نکرده‌اند، چون سبک‌بالند، و اگر بی‌کار نمی‌مانند کار فوق العاده‌ای نکرده‌اند، چون هیچ وقت خسته نمی‌شوند. اگر دقت در اعمال دارند، به این دلیل است که کار دیگری در دیده ندارند، و اگر رقّت در احوال دارند، به این دلیل است که بار دیگری در دل ندارند. اگر خوبی فردا را می‌بینند، چون امروز را ندیده گرفته‌اند و اگر بدی دیروز را می‌بینند، چون فردا را دیده‌اند.

مهمانِ بزرگان شدن، بزرگی می‌آورد و حقارت‌ها را از روح انسان بیرون می‌کند. همان احساس حقارتی که مایه همه اسارت‌هاست.

امام صادق (ع) فرمود: یقیناً، در نزد خدا، برآورده ساختن حاجت مومن محبوب‌تر است از بیست حجی که در هر کدام از آنها صد هزار (دینار یا درهم هجده نخود) خرج شود؛

خدایا می‌خواهم از دیدن غیر تو کور بشوم و از درک غیر تو که غفلت‌بار است عاجز باشم. مرا عاشق خود کن که دیگر جز تو را نبینم، و آن‌چنان از من دلبری کن که دلِ دیدن دیگران را نداشته باشم، و آن‌چنان قلب مرا از محبت خود پر کن که جایی برای غیر تو نماند.

اگر کسی توانست غیر خدا را به دل راه ندهد و از کسی جز خدا چشم‌داشت نداشته باشد و به تمام تشویق‌ها و تنبیه‌های دنیا و اهل آن بی‌اعتنا باشد، کار بزرگی انجام داده است.

نحوهٔ تأثیرگذاری «عمل» بر «اندیشه» هم به این صورت است: وقتی فکری به عمل رسید، بازتر و شفاف‌تر خواهد شد. و یا عقلی که منشأ عمل بود، بعد از عمل، به دنبال آن عمل می‌افتد و شروع به دفاع کردن از آن می‌کند. به حدی که بسیاری از اوقات بستگی دارد به اینکه شما چه رفتاری داشته باشید، و در چه گروهی قرار گرفته باشید، اکثراً خوبی‌های همان مسیر خود را می‌بینید و از محاسن رفتار و گروه خود دفاع می‌کنید.

اللَّهُمَّ اشْحَنْهُ بِعِبَادَتِنَا إِیاکَ، خدایا، ماه رمضان را از عبادت ما برای خودت پر ساز، وَ زَینْ أَوْقَاتَهُ بِطَاعَتِنَا لَکَ، و اوقاتش را به طاعات ما آراسته گردان، وَ أَعِنَّا فِی نَهَارِهِ عَلَی صِیامِهِ، و کمکمان کن در روزش بر روزه گرفتن، وَ فِی لَیلِهِ عَلَی الصَّلَاةِ، و در شبش بر نماز خواندن، وَ التَّضَرُّعِ إِلَیکَ، وَ الْخُشُوعِ لَکَ، وَ الذِّلَّةِ بَینَ یدَیکَ، و بر تضرّع به سویت، و خشوع برایت، و مذلّت در پیشگاهت، حَتَّی لَا یشْهَدَ نَهَارُهُ عَلَینَا بِغَفْلَةٍ، تا اینکه نه روزش شاهد غفلت ما باشد، وَ لَا لَیلُهُ بِتَفْرِیطٍ. و نه شبش شاهد کوتاهی ما.

در نهایت آنهایی که خوب‌اند و رشد یافته‌اند، ادب از دلشان می‌جوشد، و از سر و رویشان می‌بارد؛ در هر حالی که باشند. آنها لزومی ندارد که خودشان را وادار به تأدُّب کنند. آنها خواه‌ناخواه ادب را رعایت می‌کنند. چون ادب یعنی توانایی مقابله با هوای نفس، و ایستادن در برابر دل‌بخواهی‌هایی که هر لحظه از آدم راحتی خود را می‌خواهد و به یک سازِ خودخواهانه‌ای انسان را می‌رقصاند. این دل‌بخواهی‌ها، و ناتوانایی برای مقابله با آنها، و بی‌حوصله‌گی‌هایی که انسان را همیشه به «انجام تنها»، و به «حداقل‌ِ تلاش» برای رسیدن به هر هدفی وادار می‌کند، تمام سرمایه بی‌ادبی است.

اگر قیمت هرکس به قدر قدرشناسی او از خدا، نعمات و اوامر اوست، قیمت رمضان هر روزه‌دار هم به میزان ارادت او به میزبانی خداست. و راه ارتقاء این قیمت هم، همان تعمیق تعلّق خاطری است که به این ضیافت می‌تواند داشته باشد. مبادا جزء کسانی قرار بگیریم که خدا درباره آنان فرمود: «وَ ما قَدَرُوا اللَّهَ حَقَّ قَدْرِه؛ آن‌چنان که باید قدر خدا را ندانستند.»

هر سخن تازه‌ای، در ساختن انگیزه، نیرویی تازه به انسان می‌بخشد، و راه جدیدی را فراروی ما قرار می‌دهد. هر آگاهی‌ای می‌تواند غفلت دیگری را از ما سلب کند و دریافت نویی از حقایق عالم به ما ارائه کند. نور علم هم به‌جای خود، که جان ما همیشه نیازمند نور است و راه راحت کسب نور از علم و معرفت دینی، برای ما گشاده‌ترین راه است.