بریده‌هایی از کتاب موسی و یکتاپرستی

هر پیشرفت معنویت، افزایش اعتماد به نفس را بار می‌آورد و آن‌ها را به نحوی مغرور می‌سازد که سرانجام خود را از دیگران که هنوز یوغ تمایلات شهوی را به گردن دارند، برتر می‌پندارند.

تاسیس و استقرار دین محمد (ص) در نظر او تکرار خلاصه مذهب یهود است که سرمشق آن قرار گرفته. ظاهرا پیامبر در اوایل کار در نظر داشت مذهب یهود را مطابق معمول آن روز، برای خود و ملتش بپذیرد. اعراب با تصاحب پدربزرگ و منحصر بفرد اولیه [حضرت آدم]، معرفت و آگاهی زیادی نسبت به خود پیدا کردند که موفقیت‌های مادی سرشاری به همراه داشت؛ ولی دینامیسم آن‌ها در آن تضعیف شد. الله، خود را خیلی بیش از یهوه نسبت به ملت برگزیده‌اش حق‌شناس نشان داد. معذلک، توسعه داخل آیین جدید از پیشرفت بازایستاد؛ شاید به این علت که فاقد عمقی بود که دین یهود با کشتن بنیانگذار خود پیدا کرد. مذاهب به ظاهر عقلانی شرق، اساسا آیین پرستش نیاکانند و در مرحله زودرس تجدید بنای گذشته متوقف می‌شوند.

وقتی بررسی‌ها ما را به این نتیجه می‌رساند که آیین‌های اعتقادی اختلال روانی بشریت است و نشان می‌دهد که قدرت موحش آن، همانند عارضه اختلال روانی بیماران است، یقین داریم که شدیدترین کینه مراجع قدرت این کشور را متوجه خود ساخته‌ایم.

ما مردان سست عقیده، با چه غبطه‌یی به کسانی می‌نگریم که به وجود خدا متقاعد شده‌اند.

مؤمن شریک عظمت خدای خویشتن است و هرچه این خدا نیرومندتر باشد، حمایتی را که می‌تواند تأمین کند، موثرتر است.

همه پدیده‌های مربوط به تشکیل نشانه‌های بیماری را می‌توان به منزله «بازگشت سرکوب شده» تلقی کرد. صفت مشخص و بارز آن‌ها تغییرشکلی است که عناصر عصیان کننده نسبت به شکل اصلی خود پیدا کرده‌اند.

معذلک اعتماد به نفس یهودیان به لطف موسی قوت مذهبی پیدا کرد و رکن عقیدتی آنان شد. آن‌ها به سبب یک پیوند استوار با خدای خود، در عظمت او شریک شدند.

احتمال، هر اندازه فریبنده باشد مانع از خطا نیست؛ حتی اگر همه معلومات مسأله مانند اجزای یک تصویر، درست در جای خود قرار بگیرد. باید در نظر داشت که احتمال همیشه حقیقت نیست و حقیقت هم همیشه محتمل نخواهد بود

قوم لحظات سختی را می‌گذراند و امیدهایی که به خدا بسته بود تحقق نمی‌یافت و واقعا ادامه ایمان و باور به «برگزیده بودن» دشوار می‌شد برای آن‌که از خوشبختی ایمان به «برگزیدگی» محروم نگردد. احساس تقصیر و معرفت به گنهکاری لازم بود تا خدا را به موقع تبرئه کرده باشد. در واقع چون قوانین خدایی نقض شده، او شما را تنبیه می‌کند و برای تخفیف و فروکش کردن ندامتی که از چنین منبع عمیقی فوران می‌کرد، خود را ملزم می‌دیدند که قوانین را سخت‌تر، مشقت‌بارتر و بی‌مایه‌تر گردانند.

با تکیه بر آن‌چه گذشت، می‌توان به تایید گفت که موسی به ملت یهود، خصیصه‌یی ارزانی داشت که برای همیشه آنان را از ملل دیگر متمایز گرداند. ولی با تاکید به این مطلب که آن‌ها قوم برگزیده‌اند، اعتماد به نفس زیادی به آنان داد و آن‌ها را مقدس اعلام داشت و وادارشان کرد تا از ملل دیگر فاصله بگیرند.

در واقع جنبه مادری مربوط به حواس است، در حالی‌که جنبه پدری، یک رابطه مبتنی بر استنتاجات و استدلال‌هاست. بدین ترتیب، رجحان دادن جریان فکری بر ادراکات شهوانی، نتایج عظیمی به بار آورد.

باشد که روزی به کسی که به همین نتایج رسیده، بگویند: "در تاریک‌ترین روزها مردی می‌زیست که مثل امروز شما فکر می‌کرد."

یکتاپرستی در مصر، فقط نتیجه فرعی امپریالیسم بود.

"تقریبا همه جماعات متمدن... از همان ادوار اولیه، در اشعار و افسانه‌ها، قهرمانانی از قبیل شاهان و امرای افسانه‌ای، بنیانگذاران مذاهب و سلسله‌های سلطنتی و مؤسسین امپراتوری‌ها یا شهرها و به طورکلی قهرمانان ملی خود را ستوده‌اند؛ به خصوص دوست می‌داشته‌اند داستان ولادت و دوره جوانی این قهرمانان را با وقایع دل‌انگیز بیارایند. شباهت بهت‌آور و گاه یکسان بودن این افسانه‌ها در میان اقوام مختلف که اغلب از هم فاصله زیادی دارند، از دیرباز آشکار بوده

مذهب موسی، در خلال احساس برگزیدگی از جانب خداوند، جز افزایش اعتماد به نفس چه ارمغان دیگری برای آن قوم داشته است. نام بردن از آن ارمغان آسان است: آیین یا دین تصور عظیم‌تری از الوهیت یا به عبارت دیگر فکر بزرگ‌ترین خدا را به یهودیان داده است. هرکه به این خدا ایمان داشت، می‌باید به نحوی در تعظیم و بزرگداشت او شرکت کند و تعالی و برتری در آن بود.

اقوام بدوی عادت داشتند خدای خود را خلع کنند و حتی اگر آنان را به پیروزی و کامیابی و رفاه نرساند، مجازاتش کنند. با سلاطین نیز مانند خدایان رفتار می‌شد و این امر، گواه وحدت قدیم و منشأ مشترک آن‌هاست.

چه موسی قاعدتا می‌باید بعضی از خصایص خود، مانند زودخشمی و بی‌گذشتی را به خدا نسبت داده باشد.

موسی به یهودیان زحمتکش بی‌چاره، اطمینان بخشید که آن‌ها پسران برگزیده پدرند و چه جاذبه‌یی می‌باید انگاره خدای واحد، ابدی، دارای قدرت کامله بر آن‌ها داشته باشد؛ خدایی که علی‌رغم وضع محقر آنان قبول کرده باشد با آن‌ها قراداد اتحادی امضا کند و به شرط ادامه ستایشش، مراقب آن‌ها باشد.

پایداری و استواری در افکار و نیرومندی اراده، عزم راسخ در کارها، این‌ها و اعتماد به نفس شخصیت و یقین الهی وی، بر این‌که همیشه حق با اوست، یقینی که گاه کار را به بی‌پروایی می‌کشاند، چیزهایی است که تصویر پدری را می‌سازد. در عین حال که خود را از ستایش او ناچار می‌بینیم و گاه به او اعتماد کامل نشان می‌دهیم، باز نمی‌توانیم ترس او را از دل به در کنیم. کلمه پدر، خود گویای همه واقعیت است.

روانشناسی فردی نشان داده که این نیاز مشترک به یک قدرت، از کجا سرچشمه می‌گیرد: از احساسات کشش به طرف پدر که از کودکی در ما گنجانده شده، زاییده می‌شود؛ تمایل به پدری که قهرمانان افسانه‌یی از چیرگی بر آن لاف می‌زنند و می‌بینیم که همه خصالی که می‌خواهیم به مرد بزرگ نسبت دهیم، خصال شخصیت