بریده‌هایی از کتاب عروس بیستم (زندگی پرماجرای مهرالنساء ملکه ایرانی هندوستان)

قانون اسلام به غیاث پروانه می‌داد که تا چهار زن بگیرد، لیک وی در کنار عصمت به آرامش ژرف و همیشگی دست یافته بود. نیازی به نگریستن یا اندیشیدن به زن دیگری نداشت و نیازمند زناشویی با زن دیگری نبود. عصمت برایش همه چیز شده بود.

فرمانروایی که مردم پشتش نباشند، شایستۀ هستی نیست و بهتر است به چنگال مرگ سپرده شود

عصمت و غیاث سخت‌گیرانه بر آن بودند که کسی به هنگام خوراک خوردن نباید چیزی بگوید، این را نشانه‌ای از ادب می‌شماردند.

قانون اسلام به غیاث پروانه می‌داد که تا چهار زن بگیرد، لیک وی در کنار عصمت به آرامش ژرف و همیشگی دست یافته بود. نیازی به نگریستن یا اندیشیدن به زن دیگری نداشت و نیازمند زناشویی با زن دیگری

برای پادشاه بسیار افت داشت که به جای بزرگان دربار انگلیس، پذیرۀ بازرگانان آنجا شود. مگر انگلستان جز کشتی و ماهی چیز دیگری هم داشت؟ چگونه جزیره‌ای چنان کوچک، چشم داشت که پادشاهی بزرگ پذیره‌اش گردد؟ هندوستان بر پای خود ایستاده بود و به هیچ چیزی نیاز نداشت. این بیگانگان بودند که نیاز به ادویه و کتان و شوره داشتند، چیزهایی که در هندوستان بسیار و فراوان بود. اگر اینها را می‌خواستند، پس باید خود را تکانی هم می‌دادند و فرستادۀ ویژه‌ای سوی پادشاه می‌فرستادند

خودش هم درنمی‌یافت که این خواست چرا چنین ارزشمند است، همین را می‌دانست که هرگز برای دیدن چیزی چنین شوقی در دل نداشته است.

او قدرتی در زیر چادر بود.

از بی‌هوشی به حس گناه و از حس گناه به بیهوشی افتاد.

ما بر آن شده‌ایم که او را سرفراز سازیم. و چه کاری بهتر از اینکه دست دختر تو را در دست‌هایش بگذاریم؟ چه پیوند خوبی می‌شود. هر دو ایرانی هستند و نیاکان و پیشینه‌شان یکی است. ما می‌خواهیم این پیوند انجام پذیرد.

ارزش زر و گوهرهایی که عصمت از خود می‌آویخت با هزینۀ یک سال یک خانواده برابری می‌کرد.

«بیگم به مهرالنسا بسیار خوبی کرد؛ او را بیش از همه دوست می‌داشت و همواره او را نزدیک خود نگاه می‌خواست.» B. Narain and S. Sharma, A Dutch Chronicle of Mughal India

همیشه برای زن مرزهایی می‌گذاشتند: چگونه زندگی کند و چه بخورد، حتی اینکه در بارۀ چه سخن بگوید و در بارۀ چه خاموش بماند و آن را در دل خود زندانی کند.

لبخندی بر لبان پدر نشست، لیک ساختگی بود چون چشم‌هایش نخندید.

چراغ‌های روستایی که به پای کوه چسبیده بود، سوسو می‌زد.

«برای نامش اندیشه‌ای کرده‌ای؟» عصمت گفت: «آری» و اندکی درنگ کرد. «مهرالنسا.»

«مهرالنسا! درست گوش کن و یاد بگیر! یک زن نمی‌تواند مردی را صددرصد باور داشته باشد، چه در زمینۀ مسائل مالی، چه در زمینۀ عشق!»

«چه کتاب زیبایی. من داستان رستم را می‌دانم، پهلوانی که او را با بریدن شکم مادرش به جهان آورده بودند، از به سکه بزرگ بود.»

همان دم در ایستاد و چشم‌هایش را باز باز کرد و پدرش را دید که آرام و آسوده، روی تخت میان اتاق آرمیده است.

«چرا پیش از آن که کار به اینجا برسد مرا آگاه نساختید؟»

آموخته بود که گفتگو چه ارزش ویژه‌ای دارد و چگونه می‌توان دل دیگران را ربود. وی دیده بود که زنان دیگر تنها می‌کوشند از راه زیبایی تن خود، دلربایی کنند.