بریده‌هایی از کتاب رحمت واسعه

وصیت کرده بود که از ثلث مانده‌هایش، مجلس عزا و روضۀ امام حسین (ع) اقامه شود. شاید می‌خواست با زبان حال بگوید که حدود هشتاد سال عزاداری و روضه و عرض ارادت به ساحت حضرت اباعبدالله‌الحسین (ع) هنوز کافی نیست؛ چراکه امام «معاوضه کرده است با خدا، معامله کرده است با خدا!».

زمانی‌که قوای جسمانی‌اش بیشتر بود، در بین راه مشهد، بسیاری از امامزاده‌ها را زیارت می‌کرد. مرقد بعضی از این امامزاده‌ها بالای کوه بود؛ ولی با پای پیاده به زیارت آنان هم می‌رفت. معتقد بود همۀ این بزرگواران نوری واحد هستند، ولی مانند میوه‌هایی که هریک خاصیتی دارند، این امامزاده‌ها نیز هریک خواصی دارند و حیف است که انسان از این خواص بی‌بهره بماند. اما زیارت حضرت عبدالعظیم (ع) را تا آخرین سال‌ها نیز ترک نکرد؛ چراکه اعتقاد ویژه‌ای به این بزرگوار داشت و گویا در این زیارت‌ها فرمایش امام‌هادی (ع) را مدام در نظر داشت که زائر حضرت عبدالعظیم (ع) را به‌سان زائر سیدالشهدا (ع) معرفی فرموده بودند. از بی‌اعتنایی برخی مردم به ایشان خرسند نبود و می‌فرمود: اهل تهران جفا کرده‌اند اگر هفته‌ای یک مرتبه به زیارت حضرت‌عبدالعظیم (ع) نروند.

هرگاه از قم به مشهد مشرف می‌شد و همچنین در راه بازگشت از مشهد به قم، در تهران توقفی می‌کرد و به زیارت حرم حضرت عبدالعظیم (ع) می‌رفت. گاهی پیش می‌آمد که نیمه‌شب به حرم می‌رسید و درهای حرم بسته بود. اثاث را پشت در حرم می‌گذاشتند یا اتاقی می‌گرفتند و در آنجا منتظر می‌ماندند تا در حرم باز شود. می‌فرمود: «به هر نحوی هست، نباید محروم بشویم».

هر مجلسی که برپا می‌کرد، اصرار داشت که مجلس به ذکر مصائب سیدالشهدا (ع) ختم شود؛ هرچند مجلس به نیت امامی دیگر برگزار شده باشد. اگر بعضی این کار را نمی‌کردند، توبیخ می‌کرد. مثلاً می‌پرسید: یادش رفت؟ شما نگفته بودید؟ نسپرده بودید؟

پیغام داد که به مداح بگویید: خیلی از چشم و ابرو سخن نگوید، مقام امام را وصف کند و عظمت معصوم را در اشعارش نشان دهد. اصرار می‌کرد که وقتی مجلس برگزار می‌کنید، برتری‌ها و امتیازهای اهل‌بیت (ص) و فضایل و مناقب این حضرات را بگویید و در برابر این قضیه ابراز احساسات کنید. حتی اگر اشک شما جاری نمی‌شود، حالت گریه به خود بگیرید و در حال حزن باشید و تباکی کنید.

شرکت در مجالس سیدالشهدا (ع) محبت به ذوی‌القربای پیامبر (ص) است؛ همان ذوی‌القربایی که قرآن به مودت آن‌ها سفارش کرده و مودت آنان را مزد رسالت قرار داده است. شرکت در این مراسم، اجر رسالت پیامبر (ص) است. شما به این نیت برو و به خدا بگو: تو گفتی و من هم آمدم. من همان محبتی را که تو می‌خواهی انجام می‌دهم. به کسانی که تو دوستشان داری محبت می‌کنم.

روزی شخصی به محضرش رسید و گفت: «آقا، من فرصت نمی‌کنم که هر روز این زیارت را با صد لعن و صد سلام بخوانم. چه کنم؟» راه چاره‌ای به او نشان داد و فرمود که «زیارت عاشورای مختصره» را بخواند.

معتقد بود که در هنگام زیارت باید احترام حرم را نگاه داشت و ادب را رعایت کرد و نباید مزاحم حضور و ارتباط قلبی افراد شد. خیلی بر این نکته اصرار می‌کرد که در حرم‌ها باید سکوت را رعایت کرد. با کار برخی زوّار که به بهانۀ صلوات، سکوت حرم را به هم می‌زدند، موافق نبود. به خادمان حرم حضرت معصومه (س) توصیه کرده بود که به مردم بگویند: خدا می‌داند که در این حرم‌ها چه ملائکه‌ای و چه اولیایی به طواف مشغول‌اند. صدا بلند نکنید و فریاد نزنید، آن‌ها متأذی می‌شوند.

در زیارت‌ها، «جامعۀ کبیره» و «امین‌الله» هم می‌خواند. آن‌قدر در حرم‌ها زیارت جامعۀ کبیره را خوانده بود که فرزندش در اثر شنیدن این زیارت‌خوانی‌های پدر، فرازهای مختلف آن را حفظ شده بود. برای توسل به اهل‌بیت (ص) خواندن همین توسلات مأثور را توصیه می‌کرد و می‌گفت: «بهترین توسلات، همین توسلات مأثوره است؛ ولی باید قلب همراه زبان باشد».

انسان هر راهی را بدون تقید و پایبندی به قرآن و سنت برود، روزبه‌روز تنزل می‌کند و تاریخ، ازجمله قضایای سقیفه و پیامدهای آن، مانند واقعۀ طَف، هر روز تکرار می‌شود؛ زیرا هر روز حقی غصب یا احقاق می‌شود و همیشه حق و باطل مثل حسین (ع) و یزید وجود دارد و کار مردم هم یا جنگ در کنار یزید یا در رکاب امام‌حسین (ع) است. بنابراین، انسان باید هر روز موضع خود را مشخص کند که آیا اهل حق است یا باطل و پیرو آن.

خدا کند در ما عشقی پیدا شود به مجموع قرآن و عترت تا اولاً بتوانیم یگانگی قرآن و عترت و معجون مرکّب از آن دو را بیابیم و ثانیاً در مقام پیروی و عمل، باتوجه‌به آن دو و بر محور آن دو، طواف عاشقانه بنماییم و بدانیم که آن‌ها از هر معشوقی بیشتر شایستۀ عشق‌ورزی هستند.

خدا تنبه دهد و ما را بیدار کند تا تکلیف الهی نسبت به خود را بدانیم و از کسانی که باید دوری کنیم، دوری کنیم و به آن‌ها که باید نزدیک شویم و مأمور به محبت و قرب به آن‌ها هستیم _ یعنی قرآن و عترت _ نزدیک شویم و آن‌ها را دوست داشته باشیم.

هر روز زیارت عاشورا می‌خواند با صد لعن و صد سلام.

با کار برخی زوّار که به بهانۀ صلوات، سکوت حرم را به هم می‌زدند، موافق نبود.

خیلی بر این نکته اصرار می‌کرد که در حرم‌ها باید سکوت را رعایت کرد.

گریه، تنها یک اتفاق فیزیکی نیست، رابطۀ انسان با عالم بالاست و اشک نشانۀ این ارتباط است.

می‌فرمود: یکی از نعمت‌های بزرگی که خدا به ما داده است، همین حرم حضرت‌رضا (ع) در ایران است. زیارت حرم امام رضا (ع) نعمت بزرگی است که در اختیار ایرانی‌هاست. عظمتش را خدا می‌داند.

«معرفت ائمه (ص) وقتی بالا برود، به معرفت خدا می‌رسد؛ چون این‌ها باب‌اند».

اهل‌بیت (ص) را هادیان طریق توحید می‌دانست و راه رسیدن به معارف الهی را شناخت و معرفت به آن‌ها می‌دانست.

دعاها و تلقین‌ها، همه خوانده شد. اولین سنگ‌های لحد را چیدند. آیین تدفین رو به اتمام بود که یکی از ارادتمندان، با پرچمی سرخ رسید. پرچم گنبد حرم حضرت ابوالفضل (ع) را آورده بود. پرچم را روی کفن کشیدند و قبر را پوشاندند. «طوُبی لَهُ وَ حُسْنُ مَآبٍ»