بریده‌هایی از کتاب موج سوم

از تركيب اين دو، يعنی نظام سياسی منسجم و اقتصاد منسجم است كه ملت جديد به وجود آمده است.

ساختار قدرت كه از خرده نخبگان، نخبگان، و ابرنخبگان تشكيل شده بود، در هيچ‌يك از كشورهای صنعتی واقعاً دگرگون نشد. در واقع نه تنها از قدرت نظارت نخبگان اجرايی كاسته نشد، بلكه ماشين رسمی انتخابات خود به يكی از ابزار مهم انسجام‌دهی تبديل شد كه اين نخبگان از طريق آن توانستند قدرت خود را حفظ كنند.

جدايی رو به گسترش توليد از مصرف شيوه برخورد مردم موج دوم را با زمان تغيير داد. در نظام وابسته به بازار، اعم از اينكه بازار آزاد باشد يا برنامه‌ريزی شده، زمان مساوی است با پول.

تلاش ما برای راه‌يافتن به آينده ـيا حتی فهميدن امروز هنوز به علم تبديل نشده بلكه به صورت هنر باقی مانده است. پژوهش سيستماتيك به ما مطالب بسياری می‌آموزد. اما در آخر بايد به جای اجتناب از تضاد و تناقض، پذيرای آن باشيم. و از حدس و گمان و تخيل مدد بگيريم. و شهامت آن را داشته باشيم كه حداقل به طور آزمايشی، دو روش پژوهش علمی و تخيل را با هم تلفيق كنيم.

متخصصانی كه روزگاری منبع قابل اعتمادی از هوش بيطرفانه به شمار می‌آمدند، ديگر مورد اعتماد مردم نيستند و به خاطر دنبال كردن منافع شخصی و ناتوانی در انجام هر كاری به جز حوزه محدود تخصص خود روزبه روز بيشتر مورد انتقاد قرار می‌گيرند.

اعتراف به اينكه هيچ دانشی كامل و هيچ استعاره‌ای جامع نيست، خود نشانه كمال انسانی است. اين امر تعصب را درمان می‌كند. به مخالفان امكان می‌دهد تا به بخشی از حقيقت دست يابند، و به شخص اين موهبت را می‌بخشد كه به خطای خود پی ببرد.

روزگاری كه مثل بسياری از جوانان همسن خود در اواخر دوران نوجوانی ماركسيست بودم حالا بيش از ربع قرنی از آن گذشته است فكر می‌كردم به همه پاسخها دست يافته‌ام. طولی نكشيد تا فهميدم «پاسخهای» من غرض‌آلود و يك بعدی و كهنه بودند.

هرگز سابقه نداشته كه اين‌همه افراد بشری در كشورهای گوناگون حتی افراد تحصيلكرده يا فرضاً فرهيخته تا اين حد از نظر فكری درمانده شده و در گردابی از انديشه‌های متعارض و آشفته و ناهماهنگ گرفتار آمده باشند. بينشهای متعارض، سپهر روانی ما را به شدت تكان داده‌اند. روزی نيست كه جريانهای فكری و علمی و تحقيقاتی و مذهبی تازه و زودگذری به وجود نيايد

كامپيوترها ابر ـ انسان نيستند. آنان نيز می‌شكنند، خطا می‌كنند و حتی گاهی مرتكب اشتباهات خطرناك می‌شوند. و هيچ سحر و جادويی هم ندارند. مطمئناً «ارواح» و «جانها»ی محيط اطراف ما هم نيستند. با اين‌همه، به عنوان شگفت‌انگيزترين و حيرت‌آورترين پيشرفت بشری باقی خواهند ماند، زيرا آنها قدرت مغزی ما را تقويت كرده‌اند، درست همان‌طور كه تكنولوژی موج دوم قدرت عضلانی ما را وسعت بخشيد. ما هنوز نمی‌دانيم كه مغزهای ما، سرانجام ما را به كجا خواهندبرد.

قدرتهای استعماری حس حقارت روانی عميقی به مردم شكست‌خورده القاء كردند كه تا امروز مانعی در راه توسعه اقتصادی و اجتماعی آنان محسوب می‌شود.

نيوتن در عالم هستی به جستجو پرداخت و به اين نتيجه رسيد كه كيهان همچون ساعتی عظيم است كه با همان نظم مكانيكی ساعت كار می‌كند

طبق نظر مايكل پرتشوك رئيس كميسيون تجارت فدرال امريكا، «فرهنگ ما در چنگ حرفه‌ايهای متخصصی است كه ما را «مشتری» می‌دانند و سعی دارند به ما بگويند چه نيازهايی داريم.»

اسميت، در عباراتی مشهور، ساختن يك سنجاق را توصيف كرد. وی نوشت، يك كارگر قديمی كه همه كارهای لازم را خودش به تنهايی انجام می‌داد می‌توانست فقط روزی يك مشت سنجاق بسازد كه احتمالاً از بيست عدد تجاوز نمی‌كرد. سپس اسميت به توصيف «كارگاهی» كه شخصاً بازديد كرده بود می‌پردازد و می‌نويسد كه در اين كارگاه به عكس، برای ساختن يك سنجاق هيجده عمل مختلف توسط ده كارگر متخصص انجام می‌شود كه هر يك عهده‌دار تنها يك يا چند كار است. اين كارگران به اتفاق می‌توانند بيش از ۴۸ هزار سنجاق در روز بسازند، يعنی به طور متوسط هر كارگر روزی ۴۸۰۰ سنجاق

اين كتاب بر اين فرض مبتنی است كه ما آخرين نسلی هستيم از يك تمدن كهن و اولين نسل از يك تمدن نوين و بسياری از سرگشتگيها، دلواپسيها و سرگردانيهای شخصی‌مان به طور مستقيم ناشی از تعارضی است كه در درون ما و در درون نهادهای سياسی‌مان و ميان تمدن رو به مرگ موج دوم و تمدن رو به تكوين «موج سوم» كه رعدآسا می‌آيد تا جای خود را باز كند، جريان دارد.