بریده‌هایی از کتاب توهمات جمعی

ما در دوران چالش‌برانگیزی زندگی می‌کنیم: فشار زیادی وجود دارد که باید با هم همراه شویم و با یکدیگر کنار بیاییم، سکوت کنیم یا در خصوص اعتقادات شخصی خود دروغ بگوییم تا به گروه تعلق داشته باشیم. اما انطباق کورکورانه هرگز برای کسی خوب نیست؛ شادی را از ما سلب می‌کند و ما را از تحقق قابلیت‌های فردی و جمعی‌مان باز می‌دارد.

افراد حتی دربارهٔ بی‌معنی‌ترین جنبه‌های سطحی، مانند پرتاب سکه، چینش نقطه‌ها در صفحه یا علاقه‌شان به دو نوع هنر انتزاعی دو «گروه حداقلی» را تشکیل می‌دهند.

اتهامات سانگوما، یا نوعی جادوگری مبتنی‌بر قدرت‌های ماوراء طبیعی و توانایی ایجاد مرگ، منجر به اتفاقات تلخ مکرر شده است؛ زیرا افراد بی‌گناه شکنجه می‌شوند و حتی به قتل می‌رسند. در اتهامات سانگوما، قدرت قبیله غالباً حتی بر نزدیک‌ترین پیوندهای خویشاوندی نیز غلبه می‌کند و آزارواذیت جادوگران مشروع، معقول و حتی اخلاقی تلقی می‌شود. در واقع، حتی قتل جادوگر عملی توجیه‌پذیر برای دفاع از قبیلهٔ خود است. به‌خصوص زمانی که متهمان یا «غریبه در درون» باشند، مانند زنانی که در اجتماع ازدواج کرده‌اند، یا «خودی‌هایی که به‌دلیل انزوای اجتماعی غریبه شده‌اند».

تاریخ بشریت مملو از نمونه‌هایی از قربانی‌شدن براساس گروه‌بندی‌های اجتماعی است، از برده‌داری و جنگ‌های قبیله‌ای گرفته تا نازیسم، بازداشت اویغورها به دست چین و سیاست‌های هویت آمریکایی.

رسانه‌های اجتماعی امروزی هم قلدری را دموکراتیک کرده‌اند. با لمس سادهٔ یک گزینه، قلدرهای آنلاین می‌توانند از رسانه‌های اجتماعی برای ایجاد لغزش‌های عظیمی از قضاوت و نفرت استفاده کنند.

قضیهٔ توماس یعنی ابداع ویلیام آیزاک توماس جامعه‌شناس و همسرش دوروتی در ۱۹۲۸، می‌گوید: «اگر مردم موقعیت‌ها را واقعی قلمداد کنند، پیامدهای آن موقعیت به وقوع خواهد پیوست».

این مشکل فقط فرضی نیست. ما در واقع آن را در انتخابات ریاست‌جمهوری ۲۰۲۰ مشاهده کردیم. در نظرسنجی‌ای که قبل‌از کنوانسیون دموکرات‌ها انجام شد، اولانچ اینسایتس از رأی‌دهندگان دموکرات پرسید اگر انتخابات در آن روز برگزار شود، چه کسی را انتخاب می‌کنند. آن‌ها پاسخ دادند: (اول) جو بایدن، (دوم) برنی سندرز و (سوم) الیزابت وارن. بااین‌حال، وقتی از پاسخ‌دهندگان پرسیدند اگر می‌توانستند چوب جادویی را تکان دهند تا شخصی رئیس‌جمهور شود، چه کسی را انتخاب می‌کردند، پاسخ‌دهندگان الیزابت وارن را انتخاب کردند.

ما آن‌قدر اجتماعی هستیم که برای اجتناب از احساس بیگانگی، در برابر باورنکردن شواهد مقابل چشمان خود آسیب‌پذیر می‌شویم. از منظر بیولوژیک، ما در واقع برنامه‌ریزی شده‌ایم تا خودمان را با دیگران مقایسه کنیم و مانند آن‌ها رفتار کنیم، حتی اگر نخواهیم. این یکی از دلایلی است که ما به‌شدت در معرض توهمات جمعی هستیم و اگر می‌خواهیم در تله‌های سازگاری گرفتار نشویم، به درک عمیق‌تری از غرایز اجتماعی نیاز داریم که زیربنای این توهمات‌اند.

اگر بیکار باشید، هرچه مدت بیشتری بدون شغل بمانید، کمتر احتمال دارد شغل جدیدی پیدا کنید، چون کارفرمایان احتمالی با خود فکر می‌کنند چرا کارفرمای دیگری شما را استخدام نکرده است، حتماً مشکلی دارید.

به خودت اعتماد کن. خودت فکر کن. برای خودت عمل کن. برای خودت صحبت کن. خودت باش.

اگر یک بار خود را با جمع مطابقت دهید، یک بار کاری را انجام دهید فقط برای اینکه دیگران انجام می‌دهند، رخوت تمام اعصاب و قوای ظریف روحتان را می‌دزدد و به نمایش بیرونی و پوچی درونی می‌انجامد.

ما اغلب خود را مطابقت می‌دهیم، چون می‌ترسیم خجالت‌زده شویم. با تصور اینکه مسخره شویم یا ناتوان جلوه کنیم سطح استرسمان افزایش می‌یابد و زمانی که این اتفاق می‌افتد، بخش ترس مغز را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. ما با گیج و نامطمئن‌بودن خود تسلیم جمعیت می‌شویم، چون این کار استرسمان را از بین می‌برد. تسلیم نظر اکثریت شدن نیز بار مسئولیت شخصی ما را در قبال تصمیماتمان کمتر کرده و تحمل اشتباهات را آسان‌تر می‌کند. وقتی متوجه می‌شوید به‌تنهایی تصمیم می‌گیرید، احساس انزوا می‌کنید و مسئولیت شخصی می‌تواند ترسناک باشد. در واقع، اعمال ما چه درست باشند چه نادرست، اگر با دیگران انجامشان دهیم، همیشه احساس بهتری پیدا می‌کنیم.

نوع تعامل دقیق و ازراه‌دوری که در رسانه‌های اجتماعی رخ می‌دهد، زمینهٔ مناسبی ایجاد می‌کند برای قضاوت‌های فوری و انکار افراد در جایگاه انسان‌های کامل و پیچیده. وقتی تنها چیزی که از شخصی می‌توانید ببینید نظرات، عکس‌ها و چند کلیپ ویدیویی است، تمام هویت او در جعبهٔ کوچک مرتب و منظمی جمع می‌شود که با فیلترهای مجازی تزیین شده است. نتیجه‌اش این است که تصویر بسیار ساده‌شدهٔ فرد از هویت واقعی او جدا می‌شود، برای کسانی که قلدری می‌کنند بستری ایمن ایجاد می‌شود و آن‌ها را جسورتر می‌کند، حتی بااینکه بی‌رحمانه سپر دفاعی قربانیانشان را در هم می‌شکنند. همان‌طور که فیشر اشاره کرد، این‌گونه است که کل مردم «با اظهارنظری نادرست یا لغزش رفتاری تعریف می‌شوند».

برای کنترل واقعی توهمات جمعی، باید درک کنید چگونه آن‌ها شکل می‌گیرند و چگونه همگی در آن‌ها شریک می‌شویم. به بیان دقیق‌تر، عناصر سازندهٔ ماهیت اجتماعی ما، تقلید و مقایسه، می‌توانند ما را فریب دهند تا از هنجارهای قدیمی پیروی کنیم و نظر پرسروصداترین افراد در حاشیه را، مثل خانم سالت، با نظر اکثریت اشتباه بگیریم.