بریده‌هایی از کتاب ۵ زبان عشق

عشق عاقلانه با یک نگرش یا نوعی فکر آغاز می‌شود. این عشق نگرشی است که می‌گوید «من با تو ازدواج کرده‌ام و انتخابم این است که به علائق تو توجه کنم». سپس فردی که این نوع عشق را انتخاب می‌کند روش‌های مناسبی برای ابراز آن پیدا می‌کند.

این نوع عشق نیاز به تلاش و نظم دارد. انتخابی است برای صرف انرژی در راستای منافع فردی دیگر، با آگاهی از این موضوع که اگر زندگی او با تلاش شما بهتر و پربارتر شود، شما هم احساس رضایتمندی خواهید کرد؛ احساس رضایت از داشتن عشقی اصیل نسبت به فردی دیگر. این نوع عشق نیاز به حس خوب حال و هوای عاشقی ندارد. در حقیقت عشق واقعی تا زمانی که دوره‌ی حال و هوای عاشقی تمام نشود شروع نمی‌شود.

از «حال و هوای عاشقی» به عشق واقعی تحقیقات نشان می‌دهد راه سوم و بهتری نیز وجود دارد: حال و هوای عاشقی را یک احساس قوی موقتی بدانیم و با همسر خود به دنبال عشق واقعی باشیم. این نوع عشق ذاتا احساسی است اما وسواس ذهنی به همراه ندارد. عشقی است که عقل و احساس را متحد می‌کند. این عشق، عشقی آگاهانه و عاقلانه است، به نظم احتیاج دارد و نیاز به رشد فردی در آن مورد توجه قرار می‌گیرد. اساسی‌ترین نیاز ما عاشق شدن نیست، بلکه صادقانه مورد عشق فرد دیگری قرار گرفتن است. عشقی که بر پایه منطق و انتخاب است نه غریزه. من نیاز دارم مورد عشق فردی قرار بگیرم که خودش انتخاب کرده است که عاشق من باشد، فردی که درون من چیزی می‌بیند که بخاطر آن عاشقم باشد.

برخی افراد فکر می‌کنند در پایان حال و هوای عاشقی فقط دو راه پیش رو دارند: یا به ناچار همان زندگی فلاکت بار را ادامه دهند و یا آن را تمام کنند و دوباره تلاش کنند. نسل جدید غالبا راه دوم یعنی جدایی را انتخاب می‌کنند و نسل قدیمی‌تر روش اول را یعنی ادامه‌ی زندگی بدون عشق. پیش از آنکه نتیجه‌گیری کنیم کدام یک روش درست‌تری است، بهتر است ابتدا نگاهی به آمار داشته باشیم. آمارها نشان می‌دهند که نرخ طلاق در ازدواج دوم بیشتر از ازدواج اول، و در ازدواج سوم نیز بیشتر از ازدواج دوم است. بنظر می‌رسد این طرز فکر که ازدواج دوم موفق خواهد بود چندان معتبر و قابل قبول نیست.

وقتی حال و هوای عاشقی به پایان رسید (به یاد داشته باشید که زمان متوسط این دوره دو سال است)، به دنیای واقعی باز می‌گردیم و شروع می‌کنیم به حمایت از خودمان. یکی از طرفین شروع به ابراز خواسته‌هایش می‌کند، اما خواسته‌هایش با خواسته‌های طرف مقابل متفاوت است. یکی رویای ماشین جدید در سر دارد و دیگری قاطعانه می‌گوید که توان خرید ماشین جدید را ندارند. یکی می‌خواهد به دیدار والدینش برود اما دیگری نمی‌خواهد وقتش را آنگونه سپری کند. به تدریج توهم عشق و صمیمیت از بین می‌رود و خواسته‌ها، احساسات، افکار و الگوهای رفتاری افراد به گونه‌ای تغییر می‌کند که حامی خود فرد باشند. آنها دو نفر هستند. ذهنشان با هم یکی نشده و احساساتشان فقط برای مدتی در اقیانوس عشق غرق بوده است. حال امواج واقعیت شروع به جدا کردن آنها از یکدیگر می‌کند. آنها از حال و هوای عاشقی خارج می‌شوند و در این زمان است که پا پس می‌کشند، جدا از هم زندگی می‌کنند، طلاق می‌گیرند، به دنبال عشق دیگری می‌گردند یا اینکه تمام تلاششان را می‌کنند تا یاد بگیرند پس از پایان حال و هوای عاشقی و در نبود آن، چطور به هم عشق بورزند.

این نوع طرز فکر همیشه خیالاتی است. البته به این معنی نیست که افکار و احساسات ما صادقانه نیست، بلکه واقع‌گرا نیستیم. به درستی واقعیت ذات انسان را در نظر نمی‌گیریم. ما انسان‌ها ذاتا خودخواه هستیم. دنیا به گِرد ما می‌چرخد. هیچ کدام از ما کاملا نوع‌دوست نیستیم. فقط حال و هوای عاشقی برای مدتی این توهم را در ما ایجاد می‌کند.

مرد جوانی درمورد نامزدش می‌گفت: «نمی‌توانم به هیچ وجه او را برنجانم. فقط می‌خواهم خوشحالش کنم. هر کاری برای خوشحال کردنش می‌کنم». این نوع وسواس فکری در ما حس اشتباهی ایجاد می‌کند که خودخواهی ما کلا از بین رفته است و حاضریم هر کاری به نفع معشوق خود انجام دهیم. دلیل اینکه می‌توانیم این کار را به راحتی انجام دهیم این است که کاملا باور داریم معشوق ما نیز همین حس را نسبت به ما دارد. باور داریم که او هم خودش را متعهد می‌داند که نیازهای ما را رفع کند و همان اندازه که ما به او عشق می‌ورزیم او هم به ما عشق می‌ورزد و هیچ کاری نمی‌کند که ما را برنجاند.

خوشحالی و حس خوب حاصل از حال و هوای عشق در ما توهم یک رابطه‌ی صمیمی را ایجاد می‌کند. احساس می‌کنیم به یکدیگر تعلق داریم. باور می‌کنیم که می‌توانیم از پس تمامی مشکلات برآییم. نسبت به هم احساس نوع‌دوستی داریم.

با نیم نگاهی به محیط اطرافمان متوجه این نکته می‌شویم که اگر غرق در عشق باقی بمانیم همه‌ی ما در کار، صنعت، تحصیلات و... به مشکلات جدی خواهیم خورد. چرا؟ چون افرادی که در حال و هوای عاشقی هستند علاقه خود به سایر فعالیت‌ها از دست می‌دهند.

اگر طرف مقابل ما را فریب داده باشد حق داریم عصبانی باشیم.

ابدی بودن این نوع عشق یک داستان تخیلی است. حاصل یافته‌های دکتر دورتی تنوف این بوده است که طول عمر این نوع عشق، که گاهی به عنوان عشق در یک نگاه از آن یاد می‌شود، کمتر از دو سال است. در نهایت فردی که اینگونه عاشق می‌شود از ابرها پایین می‌آید و پا روی زمین می‌گذارد. چشمانش باز می‌شود و نقایص طرف مقابل را می‌بیند. دمدمی مزاج بودن و شوخ طبعی‌اش که زمانی دوست داشتنی بود، آزار دهنده می‌شود. نقایص کوچکی که وقتی عاشقش بودیم نادیده می‌گرفتیم به چشممان بسیار بزرگ می‌آید.

تجربه‌ی عاشقی در اوج خودش حس بسیار خوبی دارد. از لحاظ احساسی ذهنمان درگیرِ هم می‌شود. قبل از خواب به هم فکر می‌کنیم. وقتی بیدار می‌شویم آن فرد اولین چیزی است که به ذهنمان می‌آید.

مخزن عشق شما از یک تا ده، چقدر پر است؟

عشق با اینکه مهم است، گمراه‌کننده نیز هست. من به حرف‌های زوج‌های زیادی گوش داده‌ام که از درد محرمانه‌ی خود برایم گفته‌اند. بعضی‌ها بخاطر دردی که از درون دارند و دیگر توان تحمل آن را ندارند به من مراجعه می‌کنند. بعضی‌ها نزد من می‌آیند چون می‌فهمند که الگوهای رفتاری‌شان یا بدرفتاری همسرشان در حال نابود کردن زندگی مشترک‌شان است. بعضی‌ها می‌گویند دیگر نمی‌خواهند متاهل باشند. رویای آنها برای زندگی شاد تا ابد در دنیای واقعی نقش بر آب شده است. بارها و بارها شنیده‌ام که «عشق ما به پایان رسیده است، رابطه‌ی ما تمام شده است. قبلا حس می‌کردیم خیلی به هم نزدیکیم اما الان نه. دیگر از با هم بودن لذت نمی‌بریم. نیازهای همدیگر را رفع نمی‌کنیم». داستان‌های آنها شاهد این مدعا است که افراد بزرگسال نیز همانند کودکان مخزن عشق دارند.

نیاز ما به عشق نیاز شدیدی درون ما وجود دارد که توسط فردی دیگر مورد عشق قرار بگیریم. انزوا برای روح انسان مخرب است. به همین علت است که سلول انفرادی در زندان بی‌رحمانه‌ترین تنبیه محسوب می‌شود. در قلب موجودیت انسان میل به صمیمی شدن با شخصی دیگر و مورد عشق او قرار گرفتن وجود دارد. ازدواج این نیاز به صمیمیت و عشق را رفع می‌کند. به همین خاطر است که در نوشته‌های انجیل از یکی شدن زن و مرد صحبت شده است. البته بدین معنی نیست که افراد هویت خود را از دست می‌دهند، بلکه یعنی به شکلی عمیق و صمیمی وارد زندگی یکدیگر می‌شوند.

نیاز به دریافت عشق در دل امیال ازدواجی قرار دارد. اخیرا مردی به من گفت: «خانه، ماشین، ویلا یا هر چیز دیگری چه ارزشی دارد وقتی زنت عاشقت نباشد؟» می‌دانید منظورش چه بود؟ این بود که بیشتر از هر چیزی می‌خواهم که زنم عاشقم باشد. چیزهای مادی نمی‌توانند جایگزین عشق احساسی انسان باشند. خانمی می‌گفت: «او تمام روز به من توجه نمی‌کند و بعد در پایان روز می‌خواهد که هم‌بستر شویم. از این کار متنفرم». او، زنی نیست که از رابطه‌ی زناشویی متنفر باشد، بلکه فقط ناامیدانه از نبود عشق احساسی می‌نالد.

نیاز احساسی به عشق فقط مختص دوران کودکی نیست. این نیاز در بزرگسالی و زندگی مشترک بعد از ازدواج هم وجود دارد. تجربه‌ی عاشق بودن به طور موقت این نیاز را رفع می‌کند، اما طول عمر کمی دارد و موقتی است. بعد از اینکه از حال و هوای عاشقی خارج می‌شویم، نیاز احساسی ما به عشق مجددا خودش را نشان می‌دهد چون با توجه به طبیعت انسانی، برایمان امری ضروری است. نیاز به عشق در مرکز امیال احساسی است. قبل اینکه عاشق شویم نیز نیاز به عشق داشتیم و تا آخر عمر هم خواهیم داشت.

ما کلمه‌ی عشق را برای توضیح بعضی کارهایمان نیز استفاده می‌کنیم، مثلا: «این کار را انجام دادم چون عاشقش هستم». این نوع توضیح برای خیلی از کارها استفاده می‌شود. یک سیاستمدار رابطه‌ی نامشروعش را عشق می‌نامد درحالی‌که یک فرد مذهبی آن را گناه می‌داند. زنِ یک مرد الکلی به زندگی با او ادامه می‌دهد و آن را عشق می‌داند، درحالی‌که روانشناسان آن را «هم وابستگی» می‌نامند. والدین تمام خواسته‌های فرزند خود را برآورده می‌کنند و آن را عشق می‌دانند درحالی‌که مشاوران خانواده آن را بی‌مسئولیتی می‌نامند. رفتار عاشقانه چیست؟!

روانشناسان به این نتیجه رسیده‌اند که نیاز به عشق اولین نیاز احساسی انسان است. ما برای عشق کوه‌ها را در می‌نوردیم، از دریاها عبور می‌کنیم، بیابان‌ها را زیر پا می‌گذاریم و سختی‌های بی‌شماری را تحمل می‌کنیم. بدون عشق نمی‌توان کوه‌ها را درنوردید، از دریاها عبور کرد، بیابان‌ها را زیر پا گذاشت و سختی‌ها را تحمل کرد. اگر بپذیریم که کلمه «عشق» در جامعه‌ی انسانی نفوذ کرده است، هم در گذشته و هم در حال، باید این را نیز بپذیریم که این کلمه، گیج‌کننده‌ترین کلمه نیز هست. به هزاران روش آن را استفاده می‌کنیم. می‌گوییم: «عاشق هات داگم»، لحظه‌ای بعد می‌گوییم: «عاشق مادرمم». با کلمه‌ی عشق از فعالیت‌های مورد علاقه‌ی‌مان مثل شنا، اسکی، شکار و... حرف می‌زنیم. عاشق اشیائی مثل انواع غذاها، ماشین‌ها و خانه‌ها هستیم. عاشق بعضی حیوانات مثل سگ، گربه و حتی حلزون هستیم. عاشق طبیعتیم؛ درختان، گل‌ها، آب و هوا. عاشق افراد هستیم؛ مادر، پدر، پسر، دختر، والدین، همسر، دوستان. حتی عاشقِ عاشق شدن هستیم.

عشق مهم‌ترین کلمه در زبان انگلیسی است و البته گیج‌کننده‌ترین. تمام اندیشمندان سکولار و مذهبی موافقند که عشق نقش محوری و مهمی در زندگی ایفا می‌کند. عشق نقشی برجسته در هزاران کتاب، موسیقی، مجله و فیلم دارد. تعداد زیادی از نظام‌های فلسفی و الهی جایگاهی والا برای عشق قائلند.